Bipolar bozukluk (iki uçlu duygudurum bozukluğu) bir başka ismiyle manik depresyon; genetik faktörler, sigara kullanımı, berbat beslenme alışkanlıkları, ilaçların yan tesirleri, iş problemleri ve gerilimli hayat üzere faktörlerle tetiklenebilir. Ayrıyeten, bir ilginin bitişi, fizikî, cinsel yahut duygusal istismar, yakın bir aile üyesinin ya da çok sevilen birinin mevti yahut beyin travmaları da başka tetikliyici ögeler ortasında yer almaktadır. Artık, Bipolar bozukluk nedir? Belirtileri ve tedavisi ile ilgili bilinmesi gerekenlere bir göz atalım…
BİPOLAR BOZUKLUK NEDİR?
Bipolar bozukluk (eski ismiyle manik-depresif hastalık yahut manik depresyon), ruh hali, güç, aktivite düzeyleri, konsantrasyon ve günlük vazifeleri yerine getirmede olağandışı değişimlere neden olan zihinsel bir bozukluktur. Kişi bir anda kendini çok yeterli hissederken, bir mühlet sonra içine kapanık bir hale gelebilir.
Üç tip bipolar bozukluk vardır. Her üç cins de ruh hali, güç ve aktivite düzeylerinde net değişiklikler içerir. Bu ruh halleri son derece “yüksek”, sevinçli, hudutlu yahut enerjik davranış (manik devirler olarak bilinir) ile çok “düşük” üzgün, umursamaz yahut umutsuz periyotlara (depresif devirler olarak bilinir) kadar uzanır. Daha az şiddetli manik periyotlar hipomanik atak olarak bilinir.
BİPOLAR BOZUKLUK BELİRTİLERİ
Bipolar bozukluğu olan beşerler alışılmadık derecede ağır his devirleri, uyku sistemleri ve aktivite düzeylerindeki değişiklikler ve karakteristik olmayan davranışlar yaşarlar. Bu farklı devirlere “ruh hali bölümleri” denir. Ruh hali kısımları, kişi için tipik olan ruh halleri ve davranışlarından çok farklıdır. Bir atak sırasında, semptomlar günün birçoklarında sürer. Kısımlar ayrıyeten birkaç gün yahut hafta üzere daha uzun mühlet devam edebilir.
Mani periyotta;
– Çok neşe
– Olayların merkezinde olma duygusu
– Hiperaktivite
– Geçmişe oranla daha az uyku
– Cinsel dürtülerde artış
– Çok özgüven
– Odaklanmada zahmet yaşama
– Halüsinasyon görme
– Süratli konuşma
– Yaratıcılık
– Alkol ve uyuşturucu kullanımı
– Sabırsızlık
– Daima para harcama
– Huzursuzluk üzere hislerin uç noktada yaşanmasıdır.
Depresif devirde;
– Uzun müddet ahenge isteği
– Yorgunluk
– Keyifsizlik
– Olaylara konsantre olmada zorluk çekme
– Suçluluk hissetme
– Ümitsizlik hali
– Daima kuşku duyma
– İştahsızlık
– Sanrılar görme
– Uyumada zorluk çekme
– Etrafındaki beşerlerle daima tartışma hali
– Azalan cinsel istek
– İntihar düşünceleri
– Günlük işleri yerine getirememe biçiminde görülür
Karma periyotta ise her iki atağa ilişkin belirtilerinde sıklıkla görüldüğü bir periyottur. Kişi çok memnun bir ruh hali içerisindeyken, muhakkak bir mühlet sonra kendinden şüphelenibilecek duruma gelebilir.
Foto: shutterstock
BİPOLAR BOZUKLUK RİSK FAKTÖRLERİ
– Sigara kullanımı
– Kâfi bedensel aktiviteler yapmama
– Makus beslenme alışkanlıkları
– İlaçların yan etkileri
– İş sorunları
– Gerilimli yaşam
– Adrenalin, insülin, gerilim hormonnu ve kortizol sisteminde değişiklikler olması
– Kabahat oranı yüksek bölgede yaşama
– Mali sorunlar
Bipolar bozukluğu olan birçok bireyde aşağıdaki birtakım rahatsızlıklar görülebilmektedir:
– Yemek yeme bozukluğu
– Kaygı (anksiyete) bozukluğu
– Husus kullanımı
– Obeziteye ve diyabete yakalanma riski
– Migren tipi baş ağrıları
– Tioid ile bağlı hastalıklar
– Kalp hastalıkları
BİPOLAR BOZUKLUK TEDAVİSİ
Doğru teşhis ve tedavi bipolar bozukluğu olan şahısların sağlıklı ve faal ömür sürmesine yardımcı olabilir. Tedavi, bipolar bozukluğun en şiddetli formları da dahil olmak üzere birçok bireye yardımcı olabilir. Tesirli bir tedavi planı çoklukla “konuşma terapisi” olarak da isimlendirilen ilaç ve psikoterapinin bir kombinasyonunu içerir.
Bipolar bozukluk ömür uzunluğu süren bir hastalıktır. Mani ve depresyon atakları tipik olarak vakitle geri gelir. Kısımlar ortasında, bipolar bozukluğu olan birçok beşerde ruh hali değişiklikleri yoktur, fakat kimi şahıslarda kalıcı semptomlar olabilir. Uzun vadeli, daima tedavi, insanların bu semptomları yönetmesine yardımcı olabilir.
İlaçlar
Farklı ilaçlar, bipolar bozukluk semptomlarının denetimine yardımcı olabilir. Bir birey en düzgün işe yarayanları bulmadan evvel birkaç farklı ilaç denemesi gerekebilir.
Genellikle bipolar bozukluğu tedavi etmek için kullanılan ilaçlar şunlardır:
– Ruh dengeleyiciler
– Atipik antipsikotikler
– Antidepresanlar
Psikoterapi
İlaçlar ile kombinasyon halinde yapıldığında, psikoterapi (“konuşma terapisi” olarak da bilinir) bipolar bozukluk için tesirli bir tedavi olabilir. Bipolar bozukluğu olan insanlara ve ailelerine dayanak, eğitim ve rehberlik sağlayabilir.
Bipolar bozukluğu tedavi etmek için kullanılan birtakım psikoterapi tedavileri şunlardır:
– Bilişsel davranışçı terapi (CBT)
– Aile odaklı terapi
– Kişilerarası ve toplumsal ritim terapisi
– Psikoeğitim
