Müzik ruhun gıdasıdır… Pekala her besin vücudumuz için faydalı mıdır? Bu yazımızda ruhumuzun müzik besininin vücudumuza olan tesirlerini inceleyeceğiz.
Yazıma ‘acı’ ile başlamak istiyorum. Evvelki yazılarımda olduğu üzere nörobiyolojik olarak acının vücudumuzdaki tesirlerine bir göz atalım istiyorum. Bedenimizde bir yaralanma (kesik, darbe, morluk vs) oluştuğunda beynimiz bu yaranın acısını dindirmek için ‘endorfin’ ismi verilen bir husus üretir. İsminden da anlaşılacağı üzere endorfin bir morfin yahut eroin türevi olan bir unsurdur ve beyin bunu kendisi üretir. Gaye ise bu unsurun güçlü ağrı kesici özelliğinden faydalanabilmektir. Ağır yaralanmalarda bedenin gerilim düzeyi çok yükselir ve buradaki gerilim düzeyini ve acıyı dindirebilmek için beyin fazla ölçüde endorfin üretir. Hepimiz sinemalarda olsa da görmüşüzdür, azaba maruz kalan kişi bir müddetten sonra eskisi kadar acı çekmez, kurşunla vurulan bir kişi vurulduğunu çabucak farketmeyebilir yahut acı düzeyinin yüksek olduğu durumlarda acı giderek azalır. İşte bu acıları dindirmeyi sağlayan unsurdur endorfin. Eroin, morfin üzere unsurların bağımlılık yaptığını biliyoruz ve yokluğunda şahsa yoksunluğuna dair ezalar yaşattığını da biliyoruz. O halde bir eroin ve morfin türevi olan endorfinler de bağımlılık yapmazlar mı? Elbette yaparlar. Acı sonrası beynin kendisinin ürettiği endorfin bir mühlet sonra beynin kendisi tarafından daima istenir bir hale gelmektedir. Tıpkı uyuşturucu hususa bağımlı olmak üzere. Biz bu durumu şu formda isimlendirebiliriz o vakit; ‘Acıya bağımlılık’…
Müzikle ne ilgisi var bu yazının dediğinizi duyar üzere oluyorum. Haklısınız. Artık birlikte yaptığımız girişten sonra müzikle olan irtibatını da kuralım.
Müzik ile ilgili yapılan araştırmalar, müzik dinlemenin beyinde hepimizin ismini duyduğu, beynin bir çeşit bağlantı araçlarından biri olan ‘dopamin’ nörotransmitterinde artış yaptığını göstermiştir. Nedir bu dopamin? Dopamin, bize haz veren durumların bizlerde ortaya çıkardığı his ve doyumları sağlayan, beynin kendisinin ürettiği husustur. Örneğin; bir ödül aldığımızda, takdir edildiğimizde, maaş aldığımızda, sınavı kazandığımızda, bize zevk ve keyif veren aktiviteler yaptığımızda dopamin salgılanır. Bu nedenle dopamin sistemine tıpkı vakitte ‘ödül sistemi’ ismi da verilir. Uyuşturucu hususlar de beşerde ödül sistemini uyardığı için dopamin salgısına neden olurlar. Hem de çok güçlü bir biçimde. Artık elimizdeki bilgilere bir bakalım. Acı endorfini artırıyor. Müzik dopamini artırıyor. Uyuşturucu unsurlar hem endorfin üzere tesir yapıyor hem de dopamini artırıyor. Formülümüzü şöyle oluşturabiliriz o halde; Acı + müzik = uyuşturucu unsur tesiri.
Umarım zihninizde müziğin tesirleri biraz şekillenmeye başlamıştır. Artık ruhun bu besininin içeriğine bir bakalım. Birçok besin çeşidi olduğu üzere birçok müzik çeşidi de vardır. Birtakım besinlerde A vitamini, çinko, magnezyum üzere elementler vardır, kimilerinde ise C vitamini, kalsiyum, fosfor… Kimi müzikler hareketlidir, kimileri yavaş… Kimi müzik tiplerine pop, rock deriz kimilerine ise arabesk… O halde müzik çeşitlerinin de ruha farklı besin tesirleri olmalıdır. Formülümüzden hareket edecek olursak sevinçli müzikler dopamin salgılatır ve keyif alırız. Duygusal yüklü müzikler yani öteki bir deyişle acılı müzikler endorfin salgılatır ve üzerine de dopamini koyar ve sonuç olarak formülümüze nazaran uyuşturucu unsur tesiri yaratır. Yani yüksek seviyede haz sisteminin etkinleşmesi ve bağımlılık ile sonuçlanır. Beyin yalnızca fizikî ağrı ve acılarda endorfin salgılamaz, ruhsal acı çektiğimiz durumlarda da salgılar. Beyin için acının tipinin kıymeti yoktur yalnızca acı vardır. Hayatınızda yaşadığınız en büyük acıyı düşündüğünüzde bunun ne kadar yüksek seviyede endorfin salgısına neden olduğunu artık biliyoruz. Acıya bağımlı olduğumuzu ve neden bu acılardan çarçabuk kurtulamadığımızı artık biliyoruz. Yüksek acıyı azaltmak için yüksek endorfine muhtaçlığımız var. Grip olduysak bedenimizin muhtaçlığı olan besin cinslerine yani bol C vitamini içeren besinlere muhtaçlığımız var. Acı çekiyorsak acımızı besleyecek bir ruh besinine yani ruh halimize uygun bir müzik cinsine muhtaçlığımız var. Artık siz söyleyin; acı çekiyorsak sevinçli bir müzik mi uygun sarfiyat yoksa melankolik bir müzik mi? Formülümüzden acı çektiğimizde neden melankolik müzikler dinlediğimizi çıkarabildik. Bu formülle artık hayatınızda hangi ruh haline hangi müzikler düzgün sarfiyat bulabilirsiniz.
İnsan böylelikle acıya bağımlı hale geldi. İnsan böylelikle acı çektikçe haz almaya başladı. Böylelikle melankolik müzikler dünyanın en fazla keyifle ve derin hislerle dinlenen müzikleri oldu.
Ah o acıların en büyüğü olan aşk acısı yok mu ah! Bu acıyı besleyecek bir besin var mı? İşte en derin melankolik, en arabesk müzikler aşk acısında dinlenir. En derin kelamlar aşk acısı ile yazılır. Yara ne kadar büyükse süreceğimiz merhem de o kadar fazla olmalıdır. Aşk acısı ne kadar fazla ise müzik o kadar acılı olmalıdır.
Gıda besin dedik karnım o kadar acıktı ki…
Hey garson bana bir buçuk acılı müzik!…
