Acil Tıp Uzmanı Dr. Sevilay Karaduman, acil durumlarda birinci ve gerçek müdahalenin ne kadar hayati olduğu konusunda farkındalık oluşturmak için her yıl Eylül ayının ikinci cumartesi gününün Dünya Birinci Yardım Günü olarak kutlandığını hatırlatarak, “Trafik kazasında otomobilde sıkışan kişiyi uygun niyetli olarak karga tulumba çıkarmaya çalışmak, yanıklara macun, yoğurt sürmek, bayılana tokat atmak, soğan koklatmak üzere sonu gelmeyen, yaralıya yararı değil, ziyanı olan pek çok yanılgılı uygulama çabucak hemen herkesin başına gelmiştir ya da şahit olmuştur” diye konuştu.
Özellikle trafik kazası üzere olaylarda âlâ niyetle insanların yardımına koşan şahısların bir anlık dikkatsizlik sonucu kazazede olarak karşılarına geldiğini belirten Uzm. Dr. Karaduman, ilk yardım sürecinde alınması gereken tedbirleri şöyle anlattı:
“İlk evvel kendi güvenliğimizi, sonra etrafın güvenliğini sağlamalıyız. Yol üzerindeki kazaya giderken otomobilimizi inançlı bir yere park etmeliyiz, otomobilden inerken trafik akışını denetim etmeliyiz. Çünkü herkes panik halde olup, dikkatler dağınık olacaktır. Akan trafiğin tehlike oluşturmaması için işaret dubaları koymalıyız, kazazede etrafındaki kalabalığı inanç ve sükunet altına almalıyız. Yani kazazedeye yardıma başlamadan evvel kendi güvenliğimizi sağlamalıyız. Unutmayın meyyit kahramanlar hayat kurtaramaz. İkincisi ise etrafın güvenliğini sağlamak olmalıdır. Çünkü zincirleme kazalara sebep olmamak gereklidir. Acil durumlarda birinci müdahale, birinci yardım eğitimi almış bireyler tarafından yapılmalıdır. Bu birinci yardımın altın kuralıdır. Bu eğitimi almamış şahısların yapması gereken birinci şey ise kazanın yerini, tam adresi çabucak 112’ye bildirmektir. Birden fazla vakit herkes birbirine güvendiği için 112 aranması gecikir. Arayan kişi kesinlikle olayı sakin bir formda kısaca anlatıp ne vakit ve nerede olduğu, ne kadar kişinin etkilendiği üzere bilgileri anlaşılır formda bildirmelidir. Olay mahallinde 112’nin arandığı kesin olarak teyit edilmelidir.”
YANLIŞLARIN YANLIŞSIZ UYGULAMASI
Acil Tıp Uzmanı Dr. Karaduman, trafik kazası üzere olaylarla küçük konut kazalarında yapılan yanlış birinci yardım uygulamalarına örnekler verip yanlışsız uygulamalar hakkında da şu bilgilendirmeyi yaptı:
“Hata: Trafik kazasında sıkışan kişiyi karga tulumba çıkarmak.
Doğrusu:
Hata: Batan cisimleri yerinden oynatmak.
Doğrusu: Batan cisimlerin denetimsiz formda çıkarılması çok risklidir. Bu üzere durumlarda batan yabancı cisimler muhakkak yerinden oynatılmamalı, çabucak ambulans çağrılmalı ve yabancı cisimlerin hastane ortamında çıkartılması sağlanmalı. Aksi takdirde kalıcı sakatlıklara hatta vefata yol açılabilir.
Hata: Bayılan bireye tokat atıp, su dökmek.
Doğrusu: Bayılan bireye tokat atmak, su dökmek, keskin unsurlar koklatmak maalesef sık yapılan yanlışlardandır. Birçok vakit tansiyon düşmesinden ötürü baygınlık yaşanabilir ya da kişi bayılır üzere olur. O yüzden deveranın tekrar toparlanması için kişinin ayaklarını yükseltmek en kolay ve süratli çözümlerdendir. Bir iki yastık, küçük bir tabure ile hastanın ayakları kalp düzeyinin üzerine çıkarılabilir. Travmasız, teneffüs yolu açık, karşılıksız hastayı ise başını ve gövdesini yana çevirerek aspirasyon riskinden korumak gerekir.
Hata: Yanıklarda yoğurt, salça, diş macunu sürmek.
Doğrusu: Yanık hadiselerinde yanan bölgeyi soğutmak gerekir. Bunun için halk ortasında yaygın formda uygulanan yoğurt, salça, diş macunu üzere unsurlar enfeksiyona yol açabilir. Bu nedenle, bu tıp unsurlar sürmek yerine, yanan bölgeyi pak bir suya tutabilir ya da buz uygulayabiliriz. Buzu direkt cilde temas ettirmek yanlışsız değildir. İnce bir havlu yahut bez ile buzu sararak yanık bölgesine 15 dakika kadar uygulamalıyız.
Hata: Kimyasal unsur zehirlenmesinde kişiyi kusturmak.
Doğrusu: Bilhassa kimyasal husus zehirlenmelerinde hastayı kusturmaya çalışmak kişiyi ikinci defa kimyasal unsura maruz bırakacağı için yanlıştır. Bu üzere durumlarda kişinin asla kusturulmaması, kusmaya zorlanmaması gerekiyor.
Hata: Ateşli kişiyi battaniyelere sarmak.
Doğrusu: Ateş yüksekken beden üşüyüp, titreyerek ateşi düşürmeye çalışır. Bu, bedenin savunma sistemidir. En sık yapılan yanlışlardan biri ter atmak maksadıyla üst üste giyinmek, battaniyelerin altına girmektir. Bu yanlışlı davranış bedenin savunma sistemini kırarak, ateşin daha da süratle yükselmesine neden olur. Yüksek ateşte mümkün olduğunca ince giyinmek, tekrarlayan havuz ısısında duşlar almak en yanlışsız yaklaşım olacaktır. Ateşli olgularda sık yapılan öbür bir yanılgı alkolle cildi ovalamaktır. Bu uygulama bir ölçü serinlemeye yardımcı olabilir lakin ateşi düşürmeye asla yardım etmez. İşin berbatı, alkol deriye nüfuz eder. Bilhassa çocuklar için bu epeyce tehlikelidir.
Hata: Burnu kanayan kişinin başını geriye atmasını istemek.
Doğrusu: Burun kanamalarında kafayı geriye yanlışsız yatırmak çok sık yapılan birinci yardım kusurlarından biridir. Bunu yapmak kanamayı durdurmadığı üzere akan kanı boğaza yönlendirmekten öbür bir işe de yaramaz. Meğer yapılması gereken şey, başı öne yanlışsız eğmek ve burun deliklerine 15 dakika kadar basınç uygulamaktır.”
