Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Eyübhan Avcı, 15 yıldır yerlerin güzelleşmesi üzerine çalışıyor. Çalışmalarında sarsıntı ülkesi olan Japonya’yı referans alan Avcı, onların yer güzelleştirmede kullandığı teknikleri inceledi. Japonların yer güzelleştirmede kimyasal enjeksiyon formülünü kullanmaları sebebiyle o da çalışmalarını bu doğrultuda ilerletti. Üniversitenin kimya bölümüyle iş birliği yaparak yerlerin güzelleştirilmesi için bor katkılı bir kimyasal enjeksiyon gerecini geliştirdi. Avcı’nın geliştirdiği gereç zelzele çalışmaları kapsamında TÜBİTAK tarafından destekleniyor. ABD ve Türkiye’den patent alan bu kimyasal Bursa Büyükşehir Belediyesi ile üniversite arasında imzalanan iş birliği protokolü kapsamında önümüzdeki günlerde kentte kullanılmaya başlanacak. Avcı, Türkiye’de çimentoyla yere yapılan enjeksiyon uygulamalarının çok tesirli olmadığına dikkat çekerek çalışmasını şöyle anlattı:
ETKİLİ, EKONOMİK VE ETRAF DOSTU
“Kimyasal enjeksiyon materyallerinin özelliği sıvı formda oldukları için boşlukların içine çarçabuk yerleşebilmeleri. Boşluklara girdikten belirli bir müddet sonra da katılaşıyorlar. Katılaşma müddetini biz ayarlayabiliyoruz. Kimyasal gereç katılaştıktan sonra tabanı sert bir kütle haline getiriyor. Japonya ve Amerika’da bu uygulama için farklı gereçler kullanılıyor lakin biz yerli bor madenimizi kullanarak bu türlü bir eser geliştirdik. Çimentonun içeriğindeki birtakım hususlar yer altı suyuyla karıştığında sorun yaratabiliyor. Borda ise bu türlü bir sorun yok zati doğal bir eser olduğu için tabiata ziyan vermesi kelam konusu değil.
ESKİ BİNALARA DA UYGULANABİLİR
Bu enjeksiyon gereci temelde küçük delikler açılarak çok rahat bir formda eski binanın tabanının güçlendirilmesinde de kullanılabiliyor. Laboratuvarda yaptığımız testlerde malzemeyi farklı şartlardan temin ettiğimiz yerlerin içine yerleştirdik ve 10 yıl boyunca bunu gözlemledik. 10 sene sonra dayanımında rastgele bir kayıp görmedik. Aslında oluşturduğumuz materyal içeriğindeki kimyasallar nedeniyle uzun yıllar kullanılabiliyor. Ayrıyeten bu sayede yalnızca sıvılaşmayı ortadan kaldırmıyor, tabanın yapıyı taşıma gücünü de artırıyoruz.”
YAPININ ALACAĞI HASAR AZALIYOR
6 Şubat sarsıntısı sonrasında 11 vilayette müşahede yaptığını belirten Avcı, en önemli taban hasarının Hatay ve Adıyaman’da olduğunu söyledi. Avcı, Hatay’ın İskenderun bölgesinde çok önemli yer sıvılaşması olduğunu belirterek, “Bundan kaynaklı olarak birden fazla bina yan yatmış, yollar ziyan görmüştü. Ayrıyeten taban uygunlaştırılması yapılan binalarda çok önemli hasarların olmadığını da fark ettik. Bu da aslında sıvılaşabilir alanda taban güzelleştirmesinin ne kadar kıymetli olduğunu gösterdi. Yani yer güzelleştiği vakit muhtemel bir sarsıntıda üst yapının alacağı hasar da azalmış oluyor” dedi.
DEPREM BÖLGESİNDE DE UYGULANMASI PLANLANIYOR
Bursa’da hangi bölgelerin yumuşak hangi bölgelerin kayalık yer olduğunu araştırdıklarını lisana getiren Avcı, şöyle devam etti:
“Yaptığımız incelemelerde Bursa’nın kıyı bölgelerinin sarsıntıda taban sıvılaşması yaşayabileceğini fark ettik. Gemlik ve Mudanya’nın kıyı kısımlarının çalışmaya uygun olabileceğini düşündük. Bu sebeple projenin pilot uygulaması için fay sınırının geçtiği ve sıvılaşmanın en fazla görülebileceği bölgelerden biri olan Gemlik’te Kurşunlu Sahili’ni seçtik. Kıyı bölgesindeki çalışmamız için yaklaşık bin metrekarelik bir alanı çevreledik. Bursa’dan sonra zelzele bölgesinden gelen talepler doğrultusunda 11 vilayette de birebir çalışmayı yapmayı planlıyoruz.”
ZEMİN SIVILAŞMASI NEDİR?
Depremin dinamik tesirinin akabinde kimi bölgelerde yer sıvıymış üzere davranıyor. Haliyle sarsıntı sonrasında sıvı üzere davranan yer üstündeki yapıyı taşıyamıyor. Yapı sağlam olsa bile yerin içine gömülebiliyor.
