BRICS’in Genişlemesi ve Önemi
Mısır, Etiyopya, İran, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri, 1 Ocak’tan itibaren BRICS’e katıldılar. Grubun genişletilmiş hali için resmi bir isim henüz açıklanmadı, ancak “BRICS +” isminin kullanılabileceği düşünülüyor. Ayrıca Arjantin de gruba davet edilmişti, fakat ülkenin yeni cumhurbaşkanı Javier Milei, BRICS’e katılma niyetinde olmadıklarını belirtti.
BRICS’in Stratejik Önemi
BRICS ülkeleri arasında, Çin ve Rusya gibi büyük dünya güçleri, ayrıca Brezilya ve Güney Afrika gibi kendi kıtalarında önemli rol oynayan ülkeler bulunuyor. Grubun genişlemesiyle birlikte, üye ülkelerin toplam nüfusu yaklaşık 3,5 milyara ulaşacak. Bu da dünya nüfusunun %45’ini temsil ediyor. BRICS ülkelerinin toplam ekonomik büyüklüğü ise 28,5 trilyon dolar civarında olup, bu da dünya ekonomisinin yaklaşık %28’ine denk geliyor. Ayrıca, bu ülkeler dünya genelinde ham petrol üretiminin %44’ünü gerçekleştiriyor.
BRICS grubu, gelişmekte olan ülkelerin “daha fazla ağırlığa ve temsil hakkına” sahip olması gerektiğini savunuyor. 2014 yılında, kalkınma projelerini desteklemek amacıyla Yeni Kalkınma Bankası’nı kuran BRICS, 2022 yılı itibarıyla kalkınmakta olan ülkelere yeni yol, köprü, demir yolu ve su tedariki projeleri için toplamda 32 milyar dolar kredi sağladı.
Çin ve Rusya’nın BRICS İçindeki Rolleri
Trinity College Dublin’den gelişim coğrafyası uzmanı Prof. Padraig Carmody, Çin’in BRICS içindeki rolünün özellikle Afrika’da nüfuzunu artırma çabası olduğunu belirtiyor. Carmody, “Çin, BRICS aracılığıyla global güç dengesini değiştirmeye ve Küresel Güney’in ana sesi olmayı hedefliyor.” diyor. Diğer yandan, Rusya’nın BRICS’i Batı’ya karşı bir strateji olarak kullandığını savunanlar da var. Londra merkezli düşünce kuruluşu Chatham House’dan Creon Butler, “Rusya, Ukrayna’ya yönelik işgalinin ardından uygulanan ambargoları aşmak için bu grubu bir araç olarak görüyor.” şeklinde ifade ediyor. Butler, İran’ın BRICS’e katılmasının grubun Batı karşıtı özelliklerini güçlendireceğini de vurguluyor.
BRICS Para Birimi Tartışmaları
BRICS ülkeleri arasındaki ticarette genellikle ABD doları kullanılmakta. Brezilya ve Rusya’nın önde gelen siyasetçileri, “BRICS para birimi” oluşturma fikrini gündeme getirdiler ve böylece doların hâkimiyetine son vermeyi önerdiler. Ancak bu konu, 2023’teki BRICS Zirvesi’nde detaylı bir şekilde ele alınmadı. Prof. Carmody, BRICS ülkelerinin ekonomik yapılarını birbirlerinden farklı olduğu için ortak bir para birimi oluşturmanın pratikte zor olacağını belirtiyor. Yine de, Canandy, “Gelecekte uluslararası ticaret ödemeleri için bir ortak para birimi ya da bir kripto para birimi oluşturulabilir.” diyor.
BRICS ve G20 Arasındaki İlişki
Türkiye’nin de dahil olduğu G20 grubu, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler tarafından küresel sorunlara çözüm bulmak amacıyla kurulmuştur. Ancak BRICS grubunda da G20 üyesi ülkeler bulunmaktadır. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Dr. Irene Mia, bu iki grup arasında gelecekte iş birliği olabileceğini öngörüyor: “Birlikte, gelişmekte olan ülkelere iklim değişikliği ile mücadelede daha fazla kaynak sağlanması için ya da ABD dolarının global para birimi olarak gücünü azaltmak için ortak hareket edebilirler.” diyor.
Rusya’nın 2024 BRICS Dönem Başkanlığı Planları
BRICS Zirvesi, Ekim ayında Rusya’nın Kazan kentinde gerçekleştirilecek. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesinin dönem başkanlığında üç ana konuya öncelik vereceğini açıkladı:
- Uluslararası mali sistemde BRICS’in rolünü artırmak
- BRICS üyesi ülkelerin bankaları arasındaki işbirliğini güçlendirmek ve üye ülkelerin para birimlerinin kullanımını artırmak
- BRICS üyesi ülkeler arasında vergi ve gümrük işbirliğini teşvik etmek
Dr. Mia, “Rusya, BRICS aracılığıyla Batı’ya, Ukrayna’nın işgaline rağmen dünyada dostları ve müttefikleri olduğunu göstermeye çalışacak.” şeklinde ifade ediyor.
