Alerjik rinit, yaygın olarak saman nezlesi olarak da bilinen, burun yollarında meydana gelen bir alerjik tepkidir. Bu durum, bedene giren yabancı hususlara karşı bağışıklık sisteminin verdiği çok yansıdan kaynaklanır. Alerjik rinit, bilhassa ilkbahar ve sonbahar aylarında daha sık görülür, fakat yılın rastgele bir devrinde de ortaya çıkabilir. Pekala, polenlerden kaynaklanan bu rahatsızlık nedir, neden olur? İşte, alerjik rinit rahatsızlığı ve tedavi yolları…
ALERJİK RİNİT NEDİR?
Alerjik rinit, bağışıklık sisteminin ekseriyetle zararsız olan alerjenlere çok reaksiyon vermesi sonucunda ortaya çıkar. Bu alerjenler; polen, toz akarları, küf sporları, hayvan tüyü ve kimi kimyasal hususlar olabilir. Alerjik tepki sırasında beden, histamin ismi verilen bir kimyasal maddeyi salgılar ve bu unsur, burun, göz ve boğazda rahatsız edici semptomlara yol açar. Alerjik rinit, mevsimsel ve yıl uzunluğu süren olmak üzere iki tıpta ortaya çıkabilir:
Mevsimsel alerjik rinit (Saman nezlesi):
Genellikle ilkbahar, yaz ve sonbahar aylarında polenler üzere dış ortam alerjenlerine karşı gelişen alerjik tepkilerdir.
Yıl uzunluğu süren alerjik rinit:
Mevsimsel değişikliklerden bağımsız olarak, mesken tozu akarları, küf sporları, hayvan tüyü üzere iç ortam alerjenlerine bağlı gelişen alerjik tepkilerdir.
ALERJİK RİNİT NEDEN OLUR?
Alerjik rinitin temel nedeni, bağışıklık sisteminin belli hususlara çok reaksiyon vermesidir. Bu durum, genetik yatkınlıkla da bağlantılıdır. Şayet bir kişinin ailesinde alerjik hastalıklar varsa, o şahısta de alerjik rinit gelişme riski artar. Alerjik riniti tetikleyen en önemli alerjenler şunlardır:
Polenler:
İlkbahar ve yaz aylarında bitkilerden salınan polenler, en yaygın alerjenler ortasındadır.
Ev tozu akarları:
Özellikle meskenlerde bulunan tozlar, alerjik tepkilere neden olabilir. Bu akarlar, yastık, yatak ve halılarda bol ölçüde bulunur.
Küf sporları:
Nemli ortamlarda bulunan küf mantarları, yıl boyunca alerjik rinit semptomlarına yol açabilir.
Hayvan tüyleri:
Evcil hayvanların tüyleri ve derilerindeki proteinler, alerjik tepkilere neden olabilir.
Kimyasal unsurlar:
Parfüm, paklık gereçleri, boya üzere kimi kimyasallar da alerjik tepkileri tetikleyebilir.
ALERJİK RİNİT BELRİTİLERİ NELERDİR?
Alerjik rinitin belirtileri, maruz kalınan alerjen cinsine ve kişinin bağışıklık sistemine nazaran değişiklik gösterebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:
Sürekli hapşırma
Burun akıntısı ve tıkanıklığı
Burun ve gözlerde kaşıntı
Gözlerde sulanma ve kızarıklık
Boğazda kaşıntı yahut tahriş
Yorgunluk ve halsizlik
Öksürük
Uyku meseleleri (burun tıkanıklığına bağlı)
Bu semptomlar mevsimsel olarak ya da alerjenlerle temas halinde daima olarak görülebilir. Bilhassa çocuklar ve genç yetişkinlerde sıkça görülür ve tedavi edilmediğinde sinüzit, orta kulak iltihabı üzere komplikasyonlara yol açabilir.
ALERJİK RİNİT TEDAVİ USULLERİ NELERDİR?
Alerjik rinit tedavisinde gaye, semptomları hafifletmek ve kişinin hayat kalitesini artırmaktır. Tedavi sürecinde, alerjenlerden kaçınmak en değerli adımdır. Bununla birlikte, çeşitli ilaçlar ve tedavi yollarıyla semptomlar denetim altına alınabilir.
1. Alerjenlerden kaçınma
Alerjik rinitin denetim altına alınmasında en tesirli formül, alerjenlerden uzak durmaktır. Bu hedefle yapılabilecekler şunlardır:
Polen mevsiminde pencereleri kapalı tutmak ve dışarı çıkarken maske kullanmak
Evde nizamlı olarak paklık yaparak toz akarlarını azaltmak
Hayvan tüylerine karşı alerjisi olanların evcil hayvanlarla teması sınırlaması
Nem oranını düşürmek için meskende nem giderici aygıtlar kullanmak
2. İlaç tedavisi
Alerjik rinitin belirtilerini hafifletmek için kullanılan ilaçlar şunlardır:
Antihistaminikler:
Histamin salınımını engelleyerek burun akıntısı, kaşıntı ve hapşırma üzere semptomları hafifletir.
Nazal kortikosteroidler:
Burun tıkanıklığını ve iltihabı azaltarak semptomları denetim altına alır.
Dekonjestanlar:
Kısa vadeli olarak burun tıkanıklığını giderir. Fakat uzun periyodik kullanımları tavsiye edilmez.
Leukotrien reseptör antagonistleri:
Alerjik tepkileri tetikleyen kimyasalları bloke ederek semptomları azaltır.
3. İmmünoterapi (Aşı tedavisi)
İmmünoterapi, bilhassa ilaçlarla kâfi sonuç alınamayan ya da uzun vadeli tedavi isteyen hastalarda uygulanır. Alerjen unsurların düşük dozlarda bedene enjekte edilmesiyle, bağışıklık sisteminin alerjene karşı toleransı artırılır. Bu tedavi, birkaç yıl sürebilir ve hastalığın kökten tahlili için tesirli bir usuldür.
4. Hayat şekli değişiklikleri
Alerjik rinit tedavisinde, sağlıklı bir hayat üslubu da değerli bir rol oynar. Beslenmeye dikkat etmek, bağışıklık sistemini güçlendirecek besinler tüketmek, sistemli antrenman yapmak ve gerilim idaresi, semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.
