Çağımızın ölümcül hastalığı lösemi nedir?

Lösemi, bedenin kan üreten dokularında, bilhassa kemik iliğinde ve lenfatik sistemde başlayan bir kanser çeşididir. Bu hastalık, beyaz kan hücrelerinin olağandışı üretimi ve denetimsiz biçimde çoğalmasıyla karakterizedir. Sağlıklı beyaz kan hücreleri, enfeksiyonlarla savaşmak ve bedeni korumak için gerekli olsa da, lösemiye neden olan hücreler işlevsizdir ve vakitle sağlıklı hücrelerin yerini alarak bedenin savunma sistemini zayıflatır. Lösemi, çocuklarda ve yetişkinlerde görülebilir ve epeyce farklı çeşitleri vardır.

LÖSEMİNİN TÜRLERİ

Lösemi, akut ve kronik olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Akut lösemi süratli ilerlerken, kronik lösemi daha yavaş gelişir ve belirtileri uzun yıllar boyunca hafif olabilir. Akut lösemi, bilhassa çocuklarda sıkça görülür ve acil tedavi gerektirir. Bu tıp lösemide, olgunlaşmamış beyaz kan hücreleri süratle çoğalarak kan sirkülasyonuna karışır. Kronik lösemi ise yetişkinlerde daha yaygın olup, kemik iliğindeki hücreler kademeli olarak büyür ve olgunlaşır.

Lösemi ayrıyeten dört ana alt çeşide ayrılır:

Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL): Ekseriyetle çocuklarda görülür ve tedaviye düzgün cevap verir.
Akut Miyeloid Lösemi (AML): Her yaş kümesinde ortaya çıkabilir, fakat bilhassa yetişkinlerde yaygındır.
Kronik Lenfositik Lösemi (KLL): Daha çok yaşlı yetişkinlerde görülür ve yavaş ilerler.
Kronik Miyeloid Lösemi (KML): Ekseriyetle orta yaşlı yetişkinlerde ortaya çıkar ve başlangıçta yavaş ilerler.
LÖSEMİNİN BELİRTİLERİ

Lösemi, belirtiler açısından farklılık gösterebilir, lakin genel olarak halsizlik, yorgunluk, ateş, kemik ve eklem ağrıları, sık enfeksiyonlar, kilo kaybı ve kolay morarma üzere belirtilerle kendini belirli eder. Bu belirtiler, lösemi hücrelerinin kemik iliği ve başka organlarda sağlıklı hücrelerin yerini alması sonucunda ortaya çıkar. Ayrıyeten, lösemi hastalarında anemi (kansızlık) sık görülür, zira olağandışı beyaz kan hücreleri sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin üretimini mahzurlar. Karaciğer ve dalak büyümesi de löseminin belirtileri ortasında yer alabilir.

LÖSEMİNİN NEDENLERİ

Löseminin kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bu hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Bilhassa ailede lösemi hikayesi olan bireylerde hastalık riski daha yüksek olabilir. Ayrıyeten, birtakım genetik bozukluklar (örneğin Down sendromu) lösemi riskini artırabilir. Kimyasal unsurlara yahut radyasyona uzun müddet maruz kalma da lösemi gelişimini tetikleyebilir. Bilhassa kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ve radyasyon tedavisi sonrasında lösemi gelişme riski artar.

TANI VE TEDAVİ

Lösemi teşhisi ekseriyetle kan testleri ve kemik iliği biyopsisi ile konur. Kan testleri, olağandışı beyaz kan hücrelerinin sayısını belirlemek için kullanılırken, kemik iliği biyopsisi hastalığın alt çeşidini ve evresini netleştirmek emeliyle yapılır. Ayrıyeten, genetik testler de löseminin seyrini anlamada kıymetli bir rol oynar.

Lösemi tedavisinde kullanılan prosedürler hastalığın cinsine ve hastanın genel sıhhat durumuna nazaran değişiklik gösterebilir. Kemoterapi, lösemi hücrelerini yok etmek için en yaygın kullanılan tedavi tekniğidir. Kemoterapide kullanılan ilaçlar, kanserli hücreleri maksat alarak onları öldürmeyi emeller. Bu tedavi, hastanın bağışıklık sistemini süreksiz olarak zayıflatabilir ve yan tesirleri olabilir. Radyoterapi, bilhassa lösemi hücrelerinin kemik iliğinde ağırlaştığı durumlarda tercih edilir. Gayeye yönelik tedavi ise lösemi hücrelerindeki spesifik genetik mutasyonları amaç alır ve bu mutasyonları engelleyerek kanserin yayılmasını durdurmayı maksatlar. Kemik iliği nakli, lösemi tedavisinde son deva olarak başvurulan bir prosedürdür. Bu süreçle, hastanın kemik iliği yok edilerek sağlıklı donör hücreleri ile değiştirilir.

LÖSEMİLİ HASTALARA DAYANAK VE ÖMÜR KALİTESİ

Lösemi tedavisi uzun ve zorlayıcı bir süreç olabilir, fakat yanlışsız tedavi ve bakım ile birçok hasta hastalığı yenebilir. Tedavi sürecinde ruhsal takviye, hastaların moral ve motivasyonlarını yüksek tutmaları için epey kıymetlidir. Lösemili hastalar, bağışıklık sistemleri zayıfladığı için enfeksiyonlardan korunmak emeliyle hijyen kurallarına dikkat etmelidir. Sağlıklı beslenme ve sistemli uyku, hastalığın seyrini olumlu tarafta etkileyebilir.

Ailelerin ve toplumun takviyesi, lösemi hastaları için büyük bir moral kaynağı olabilir. Tedavi süreci boyunca hastaların toplumsal ve duygusal gereksinimlerinin karşılanması, hastalıkla baş etme sürecini kolaylaştırır.

Lösemi, önemli ve karmaşık bir hastalık olmasına karşın, erken teşhis ve uygun tedavi usulleri ile birçok hasta düzgünleşme talihi bulmaktadır. Hastalığın nedenleri tam olarak bilinmese de, genetik faktörlerin ve çevresel etkenlerin hastalık üzerinde değerli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Tedavi sürecinde hasta ve ailelerin moral dayanağı, hastalığın üstesinden gelmede kritik bir kıymete sahiptir. Lösemi ile çabada bilimsel gelişmeler, tedavi seçeneklerini artırarak hastaların ömür kalitesini yükseltmektedir.