Çapraz sorgu, haberlerin yanı sıra dizi ve sinemalarda de sık sık karşımıza çıkıyor. Peki, Çapraz sorgu nedir? Çapraz sorgu nasıl yapılır?
ÇAPRAZ SORGU NEDİR?
Çapraz sorgu, adil yargılanma ve gerçeğe ulaşma sürecinin temel taşlarından biridir. Anglo-Sakson hukuku başta olmak üzere birçok hukuk sisteminde davaların en kritik kademelerinden biri olarak görülür. Çapraz sorgulama, tarafların eşit halde haklarını savunmasına imkan tanıyan bir süreçtir. Şahitler yalnızca bir tarafın sorularını cevaplamakla kalmaz, karşı taraf da şahidi sorgulayarak daha derin bilgilere ulaşabilir.
ÇAPRAZ SORGU NASIL YAPILIR?
1. Şahit Hakkında Bilgi Toplama
Çapraz sorgu başlamadan evvel, karşı tarafın şahidi hakkında kapsamlı bilgi toplamak kıymetlidir. Şahidin evvelki sözleri, mahkemeye sunulan dokümanlar, davaya katkısı ve ferdî geçmişi bu etapta araştırılır.
2. Strateji Geliştirme
Çapraz sorgu stratejik bir süreçtir. Avukat, tanığın güvenilirliğini zayıflatacak ve kendi müvekkilinin lehine olacak soruları dikkatle seçer. Maksat, şahidin çelişkili yahut inandırıcılığı zayıf tabirlerini ortaya çıkarmaktır.
3. Direkt ve Kolay Sorular Sorma
Çapraz sorgu sırasında soruların açık, direkt ve kolay olması kıymetlidir. Karmaşık ve yönlendirici sorular, şahidin kolaylıkla kaçmasına yahut baş karışıklığı yaratmasına neden olabilir. Bilhassa “Evet” yahut “Hayır” yanıtı gerektiren sorular, çapraz sorguda sıkça kullanılır.
4. Şahidi Kendi Sözüyle Sıkıştırma
Tanığın verdiği evvelki tabirler yahut evraklar çapraz sorgu sırasında gündeme getirilir. Bu tabirlerle çelişmesi halinde, avukat bu çelişkiyi vurgulayarak şahidin güvenilirliğini zayıflatır.
5. Söz Üzerinde Baskı Kurma
Avukat, şahidin üzerinde baskı kurarak verdiği sözün doğruluğunu sorgulayabilir. Bu süreçte şahidin duygusal durumunu, bilgi düzeyini yahut taraflı olup olmadığını açığa çıkarabilir.
6. Tutarsızlıkları Ortaya Çıkarma
Çapraz sorgu, şahidin evvelki beyanları ile mahkeme salonundaki tabirleri ortasındaki tutarsızlıkları ortaya çıkarmak için kullanılır. Avukat, bu çelişkileri gündeme getirerek şahidin güvenilirliğini zedelemeye çalışır.
7. Açık Kapı Bırakmama
Tanık, sorulara karşılık verirken kaçamak karşılıklar verebilir. Avukat, soruları kapalı uçlu ve net sormaya itina göstererek şahide kaçma talihi tanımaz. Bilhassa şahidin kaçamak karşılıklar vermesini engellemek için “Evet” ya da “Hayır” karşılıkları gerektiren sorular sıklıkla kullanılır.
ÇAPRAZ SORGUNUN HEDEFİ NEDİR?
Tanığın Güvenilirliğini Sorgulamak: Şahidin söylediklerinin gerçek olup olmadığını ortaya çıkarmak ve güvenilirliğini test etmek amaçlanır. Bu süreçte, şahidin sözleri çelişkiye düşürülerek güvenilirliği sorgulanır.
Önceki Sözleriyle Çelişki Yaratmak: Şahit, daha evvel verdiği bir söz ile mevcut sözü ortasında çelişkili konuşmuşsa, çapraz sorgu ile bu çelişkiler ortaya çıkarılmaya çalışılır.
Tanığın Önyargılı yahut Yetersiz Olduğunu Göstermek: Çapraz sorgu ile şahidin önyargılı, bilgi eksikliği olan yahut taraflı olduğu durumlar açığa çıkarılabilir.
Zayıf Noktaları Vurgulamak: Şahidin verdiği sözün makul kısımlarındaki zayıflıklar sorgulama sırasında netleştirilir ve bunlar davayı etkilemek için kullanılabilir.
Deliller Ortasındaki Tutarsızlıkları Göstermek: Çapraz sorgu, sunulan kanıtlarla şahidin sözü ortasında bir uyumsuzluk olup olmadığını test etmek için de kullanılabilir.
