Zekanın ölçümlenebilmesinin bilişsel süreçlerin kıymetlendirilmesine dayandığı görüşünü savunan Naglieri ve Das tarafından geliştirilmiş olan CAS, bilişsel süreçleri kıymetlendirmek ismine kullanılan bir sistemdir.
CAS; zeka değerlendirmesi, öğrenme zahmeti, dikkat değerlendirmesi, planlama sorunları üzere alanlarda değerlendirmeler yapabilen bir sistemdir.
5-17 yaş aralığındaki bireylere uygulanır. Bireyler; Planlama, Dikkat, Eşzamanlı ve Ardıl Bilişsel Süreçler olmak üzere 4 temel alanda kıymetlendirilir.
CAS, var olan durumun nedenine atıf yaparak çalışılması gereken kısma yönelik bilgi sağlar. Özetle, bireylerin hangi alanda başarılı olduğunu ve nelerle ilgili desteklenmesi gerektiğini ortaya çıkarır. Öğrenmesi ile ilgili yaşadığı meseleye ışık fiyat. Bunu aşağıda bahsedildiği üzere çeşitli alanlarda ölçümlemeler yaparak sağlar. Bunlar:
Dikkati mi dağınık,
Seçici dikkati münasebetiyle mı zorlanıyor,
Kısa müddetli hafızası mı desteklenmeli,
Ard arda gelen uyaranlarda mı zahmet yaşıyor,
Yönerge alırken mi zorlanıyor,
Kavram bilgisi mi zayıf,
Organize olma hüneri mi onu zorluyor,
Aynı anda gerçekleştirmesi gerek iki alanda süreç yapmakta mı zahmet çekiyor vb. formunda detaylı pek çok bilgi sunarak hangi alanın geliştirileceğine dönük bilgi verir.
Öğrenirken yaşıtlarına nazaran daha geride kalıyor olduğu düşünülen bir çocuk için bu durumun nedenini ortaya koyar. Okul muvaffakiyetini desteklemek ismine çalışılacak alanlarla ilgili bilgi verir. Üstte da bahsi geçtiği üzere, seçici olarak odaklanma, stratejik düşünme marifeti, kısa periyodik bellek, unutma, hatırlama, bütüne odaklanma üzere pek çok alana yönelik çeşitli bilgi vererek geliştirilmesi gereken bilişsel süreçler belirlenir. Bu değerlendirmenin akabinde şahsa has, gereksinimine yönelik hazırlanan çalışma programı ile birey desteklenir. Bu program testin temelinde yer alan PASS teorisine dayanarak planlanmaktadır.
CAS değerlendirmesi, ortalama 75 dakika sürmektedir bu nedenle bireyin fizyolojik muhtaçlıklarının (yemek, tuvalet vb.) karşılanmış olması kıymetlidir.
