Son yıllarda hayli kanser, diyabet, kardiyovasküler hastalıklar ve obezite üzere hastalıkların artması insanların diyet lifi, antioksidanlar, n-3 yağ asitleri ve proteinler üzere fonksiyonel besin ögelerinden varlıklı besinlere yönelimleri artmıştır. Son yıllarda bilhassa yağ asidi içeriği ve antioksidan kapasitesiyle tanınan olan ve üstün besin olarak bilinen chia tohumunu gelin bir arada inceleyelim.
Öncelikle kökenine bakacak olursak Aztek ve Mayalılar’ dan beri kullanılan chia, klasik tıbbın bir kesimi olarak ilaç imalinde, tohum yağlarının ayrıştırılmasıyla boya olarak, savaşçıların dayanıklılığının artırılması için kullandığı bilinmektedir. İspanyolca yağlı manasına gelen chien sözünden türemiştir.
Yararları nelerdir?
İşlevsel besin ögelerini yüksek oranda bulundurmasıyla Chia tohumu diyabet, kanser, kardiyovasküler hastalıklar ve obezite üzere kronik hastalıklardan korunmada yardımcı olabileceği belirtilmiştir.
Chia, 100 gramında 42.1 g karbonhidrat, 30.7 g yağ ve 16.5 g protein içermekte ve ortalama 486 kkal güç vermektedir.
Tohum, elzem yağ asitlerinden omega 3 (n-3)’ ü yüksek ölçüde içermektedir. Chia tohumunun n-3 içeriği kinoa tohumundan daha fazladır.
Protein içeriği yulaf, pirinç, buğday ve mısırdan fazla bulunmuştur.
Kan şekerini istikrarlar.
Kötü olesterolün düşmesine yardımcı olur.
Bol ölçüde kalsiyum içerdiği için diş sıhhatini korur. Kas gelişimine yardımcı olur ve kemik erimesi üzere hastalıkların önlenmesine yardımcı olur.
Ayrıca antioksidan özelliğe sahip fenolik bileşen içermektedir. Antioksidanlar, yaşlanma belirtileri, kanser, kalp rahatsızlıkları, Alzheimer, beyin nöronları dejenerasyonu, katarakt hastalıklarda tesirlidir.
Güçlü bir antioksidan kaynağı olduğu için yaşlanmayı geciktirir.
Chia tohumu içerdiği diyet lifi ile iştahı denetim altına almada ve bu sayede açlık hissini azaltmasıyla beden tartısı denetimini hedefleyen diyetlerde kullanılmış, kanser, diyabet ve kardiyovasküler hastalık riskini azaltmada tesirli olabileceği bildirilmiştir.
Nasıl tüketilmektedir?
Tohum olarak, chia tohumundan un elde ederek, yağı ayrıştırılıp besin takviyesi olarak ve çeşitli besinlere eklenerek tüketilmektedir. Örneğin, chia tohumu ve unu, müsli, ekmek, kek, tatlı ve çeşitli smoothielere eklenebilmektedir. Chia tohumu kendi tartısının 27 katı kadar su tutma ve su ile karşılaştığında süratlice müsilaj oluşturma özelliğine sahiptir. Dolayısyla besin endüstrisinde de sıklıkla kullanılır.
Birleşik Devletler Besin ve Beslenme Rehberi (United States Dietary Guideline)’ne nazaran yetişkinler için chia tohumu tüketimi 48 g/gün’ü geçmemelidir. Zira yüksek ölçüde chia tohumu tüketimi gastrointestinal sistemde gaz, şişkinlik üzere sorunları ortaya çıkarabiliyor.
Evde denemeniz için birkaç chialı tanım ekliyorum. Deneyin, siz de seveceksiniz.
Chialı tatlı kasesi:
Malzemeler:
2 yemek kaşığı chia tohumu
1 su bardağı süt
1 adet orta uzunluk şeftali
3 yemek kaşığı yulaf
1 tatlı kaşığı tarçın
1 tatlı kaşığı bal
4-5 adet çiğ badem
Hazırlanışı:
Akşamdan bir kaseye chia, yulaf, tarçın ve balı alın. Üzerine 1 su bardağı süt ekleyin ve sabaha kadar buzdolabında bekletin. Bir kaşık yardımı ile sabah bir karıştırın. Üzerine dilimlediğiniz şeftali ve bademlerle süsleyin. İşte hazır.
Chialı omlet
Malzemeler:
1 yemek kaşığı chia tohumu
2 yemek kaşığı süt
2 adet yumurta
3 yemek kaşığı lor peynir
1 çay kaşığı tuz
1 çay kaşığı karabiber
Yapılışı:
Bir kaseye süt ve chia tohumlarını ekleyin. Güzelce karıştırdıktan sonra 10 dakika jelleşmesini bekleyin. Yumurtaları bir kaba kırarak çırpın. Chiaları, peyniri bu kabın içine alarak ezerek karıştırın ve tuz ile karabiberi ekleyin. 1 tatlı kaşığı yağ eklediğiniz tavada pişirin. Omletiniz hazır.
