CHP Denizli Milletvekili Gurur Arpacı, Büyük Menderes ırmağında yaşanan kirlik ve sulama sıkıntısını Meclis gündemine taşıdı. Arpacı, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ile Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’nin yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi.
Arpacı, “Büyük Menderes ırmağı Afyon, Uşak, Denizli ve Aydın kentlerimizden geçmekte ve geniş bir alanı kaplayan havzası nedeniyle tarım faaliyetleri bakımından çok verimli bir bölgeyi beslemektedir. Büyük Menderes’in suyunun evsel, kimyasal ve jeotermal atıklarla kirlenmesi; havzasındaki her türlü canlıyı hayati oranda etkilediği üzere kuraklığa da neden olmaktadır. Öte yandan DSİ ve tarafından oluşturulmuş su tahsis planlarına nazaran, Denizli’nin birtakım ilçeleri Büyük Menderes havzası sulama planında yer almaktadır. Her ne kadar DSİ’nin Büyük Menderes Havzası Sulama raporunda alan, bitki tipi vb. birçok kritere nazaran bölgelere gereken su ölçüleri tespit edilmiş olsa da uygulamada su ölçüleri başta Çal ilçesi olmak üzere Denizli’de Büyük Menderes havzasında yer alan tarım yerlerinin su gereksinimini karşılamamaktadır” dedi.
‘KİRLİLİK KURAKLIĞA NEDEN OLUYOR’
Büyük Menderes havzasında bulunan yerleşimlerin bölgelerinin atık suları, sanayi bölgelerinin ve fabrikaların atıkları direkt olarak ırmağa bırakıldığını vurgulayan Arpacı, “Nehrin geçtiği bölgelerdeki belediyelerin ve sanayi tesislerinin az sayıda arıtma tesisi olması, ırmakta nitelikli bir arıtma faaliyeti yapılamamasına sebebiyet vermektedir. Bölgede hali hazırda çalıştığı söylenen arıtma tesislerinin faaliyetinin bilakis ırmak sularıyla yapılan biyolojik testlerde suyun arıtılmadığına dair datalar elde edilmektedir. Fabrikaların, OSB’lerin ve belediyelerin hem atıkları ırmağa bırakmak konusunda hem de arıtma tesisi inşa etme konusunda gereğince denetlenmediği görülmektedir. Söke’ye gelene kadar ırmak suyu katlanarak kirlenmekte ve tuzlu hale gelen su devamında bölgede kuraklığa neden olmaktadır, kuraklığın boyutu yakın vakitte “balık ölümleri” olaylarında medyada yer almıştır. Büyük Menderes’in başlangıç noktası olan Afyon-Suçıkan mevkiinde göletli sistem olması, sulama tahsisini olumsuz etkilediğinden suyun gitmesi gereken bölgelere ulaşması konusunda eza yaratmakta, ırmağın birden fazla noktasında kuraklık baş göstermektedir” diye konuştu.
‘DENİZLİLİ ÇİFTÇİ KÂFİ SU BIRAKILMADIĞINDAN ÖTÜRÜ MAĞDUR’
Denizlili çiftçilerin kâfi su bırakılmadığından ötürü mağdur olduğu lisana getiren Arpacı, “Büyük Menderes havzasında bulunan topraklar, kuraklık durumuna nazaran makul kategorilere ayrılmıştır ve münavebe formülü uygulanmaktadır. Burada tarım faaliyeti gerçekleştiren çiftçiler sulama oranına nazaran susuz yahut suyla yetiştirilebilecek eserleri ekmektedir. Denizli bölgesine DSİ tarafından kâfi ölçüde ve müddette su bırakılmadığından, çiftçilerin eserleri sağlıklı yetişmemekte, çiftçiler her yıl büyük maddi kayba uğramaktadır. Sulama müddetleri ve sırası konusunda yanlışsız dataları elde edecek gerçekçi ve ihtimamlı bir çalışma olmadığından bölgenin gerçek su muhtaçlığı karşılanamamaktadır. Çiftçiler peşinen fiyatını verdikleri su ölçüsünden daha az ölçüde su kullanabilmekte, kullandığı kadarıyla da yetiştirdiği eserden tam randıman alamamaktadır. Peşinen verdikleri fiyatlar kadar su alamadıkları üzere fiyatların iadesi de yapılmamaktadır” diye konuştu.
‘SULAMA TAHSİSİ ZORLAŞIYOR’
Büyük Menderes’in kaynak noktasında göletli sistemin mevcut olmasının ve birtakım bölgeler dışında kapalı sulama sistemine geçilmemiş olmasının sulama tahsisini zorlaştırdığını belirten Arpacı, “Tarım faaliyeti yapan vatandaşlar yetersiz su tahsisi nedeniyle yeraltı sularına yönelmiştir lakin bu yönelim de öbür dengelerin bozulmasına sebebiyet vermektedir. Tıpkı vakitte su tahsisinin yetersiz olması, sonlu kaynak üzerinde baskı kuran kimi kümelerin oluşmasına neden olarak güvenlik sıkıntısına sebebiyet vermiş ve toplumsal huzuru da bozmuştur”
ARPACI’NIN TARIM BAKANI’NA YÖNELTTİĞİ SULAMA SORULARI
CHP’li Arpacı’nın Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı tarafından yanıtlamasını istediği sorular şöyle:
“Büyük Menderes’ten topraklarını sulamak için faydalanan çiftçi sayısı nedir? Bu sayının vilayetlere nazaran dağılımı nedir? DSİ tarafından inşa edilmiş sulama tahsisini sağlayacak kanalların yapısında verimsizliğe neden olabilecek rastgele bir sorun yahut aksaklık var mıdır? DSİ tarafından tahsis edilen su ölçülerinin vilayetlere nazaran dağılımı nedir? Vatandaşların fiyatını peşin verdikleri su ölçüsü ile yerine ulaşan su ölçüsünün örtüşmediği sav edilmektedir? Bu tez gerçek mudur? Neden uyuşmamaktadır? Su tahsisinin kontrolü Bakanlığınızca yapılmakta mıdır? Yapılan kontrollerde karşılaşılan sonuçlar nelerdir? Su tahsisinde yaşanan meselelere ait Bakanlığınıza yapılan bir şikayet var mıdır, şikayet var ise alınan tedbirler ve yapılan süreçler nelerdir? Peşin ödedikleri su parasının karşılığını alamayan çiftçilere, paraları iade edilecek midir? Çiftçilere su verilmemesine karşın neden paraları bekletilmektedir? Gecikmenin nedeni nedir? Peşin ödediği su parasının karşılığını alamayan çiftçi sayısı nedir? Su tahsisinin sağlıklı gerçekleşmemesi vatandaşlar ortasında ihtilafa neden olmaktadır. Bu durum nedeniyle kaç ölümlü, kaç yaralı hadise olayı yaşanmıştır? Bakanlığınıza bu hususta yansıyan rastgele bir olay olmuş mudur? İlgili kurum ve kuruluşlarla güvenliğin sağlanmasına/ihtilafın bertaraf edilmesine ait önleyici bir çalışmanız var mıdır? Bölgedeki su gereksiniminin ölçüsü konusunda yapılan şimdiki bir çalışma var mıdır? Varsa bu oran nedir? Büyük Menderes’in suyunun ortalama 1 metre kadar azaldığı söylenmektedir. Ve bunun daha çok kirlilik nedeniyle olduğu bilinmektedir. Büyük Menderes’in yıllara nazaran su oranı nedir? Büyük Menderes’in suyunun verimliliğin artması tarafındaki çalışmalarınız nelerdir?”
ARPACI’NIN ETRAF BAKANI’NA YÖNELTTİĞİ KİRLİLİK SORULARI
CHP’li Arpacı’nın Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki tarafından yanıtlamasını istediği sorular şöyle:
“Önergenin verildiği tarih itibariyle Büyük Menderes’in su kirlilik oranı nedir? Büyük Menderes’in suyunun kirliliği ile ilgili Bakanlığınıza yapılan bir başvuru/şikayet olmuş mudur? Olmuşsa kaç müracaat yapılmıştır? Vilayetlere nazaran dağılımı nedir? Bu başvuru/şikayetlere yapılan süreçler nelerdir? Büyük Menderes havzasında bulunan yerleşim bölgelerinin evsel atık suları, sanayi bölgelerindeki fabrikaların atık suları direkt olarak ırmağa bırakıldığı bilinmektedir. Bu atıkların Büyük Menderes’in suyuna bırakılmasına neden müsaade edilmektedir? Büyük Menderes’in kirlenmesine neden olan bu atıkların arıtılmasına ait neden bir çalışma yapılmamaktadır? Havzada bulunan yerleşim yerlerinde suyun müdafaasına yönelik rastgele bir kontrol yapılmakta mıdır? Büyük Menderes’in kaynağı ve ırmağı besleyen göllerde, barajlarda kuraklığa neden olacak ölçüde su kaybı yaşanmaması için hangi tedbirler alınmaktadır? Bakanlığınızca oluşturulan proje ve hareket planları bölgede yeteri oranda uygulanmakta mıdır? Bakanlığınızca Büyük Menderes’in kirlenmesi ve kuraklığın önlenmesi için oluşturulan hareket planı ve projeler bölgede uygulanmakta mıdır? Bunun kontrolü yapılmakta mıdır? Büyük Menderes havzasında arıtma tesisi olan kuruluşların tesislerinin kontrolü yapılmakta mıdır? Bu kontroller hangi sıklıkla yapılmaktadır? Büyük Menderes havzasında arıtma tesisi olmayan firmalara faaliyet müsaadesi verilmekte midir? Arıtma tesisi olmadan faaliyette bulunan firma sayısı nedir?”
