Çikolata kistleri, kanseröz olmayan içi sıvı materyel ile dolu ve tipik olarak yumurtalığın derin dokusunda yerleşmiş olan kistlerdir. Açıldıklarında içinde kıvamlı akışkan, kahverengi, adeta çikolata şelalesine emsal materyel geldiğinden isimlerine çikolata kisti denmiştir . Birebir vakitte ‘over endometrıoması’ olarak da isimlendirilirler. Bu çikolata rengi, kistin içinde birikmiş eski kan ve doku artıklarından kaynaklanmaktadır. Tek yumurtalığı yahut her iki yumurtalığı etkileyebildiği üzere tek bir tane yahut çok sayıda da olabilirler.
Endometriosis hastalığı mevcut olan bayanların %20-40’ında bu kistler görülebilmektedir. Endometriosis dediğimiz hastalık, rahmin iç yüzünü döşeyen endometrium denen dokunun rahim dışında yumurtalıklar, tüpler ve öbür üreme organlarının üzerinde yerleşmesi sonucu oluşmaktadır. bu endometriosis dokusunun büyümesi şiddetli ağrılara ve hatta infertiliteye sebep olabilmektedir.
Çikolata kisti ne üzere şikayetlere yol açmaktadır?
Şikayetler kistten kiste değişebilmektedir. Kimi bayanda hiç şikayete yol açmayıp tesadüfen saptanırken kimisinde önemli şikayetlere yol açabilmektedirler. Şikayetlerin boyutu kistin büyüklüğü ile de orantılı değildir. Yani küçük bir kisti olan bir bayanda şikayetler çok fazla olabilirken, dev üzere kisti olup hiç şikayeti olmayan bayanlar da mevcuttur. Kistin boyutu 2cm den 20 cm e kadar değişebilmektedir.
Çikolata kistinde muhtemel şikayetler aşağıdaki üzeredir:
Ağrılı ve kramplı adet dönemleri
Adet dışı da görülen pelvik kasık ağrıları
Düzensiz adetler
Cinsel bağlantıda ağrı
Bazı bayanlarda infertiliteye de yol açabilir.
Çikolata kistinin ani çatlaması durumunda karında kistin olduğu şahısta şiddetli ağrı ve hassasiyet ile acil medikal bir durum yaratabilmektedir, bu mevzuda da endometrioması olan bayanlar uyarılmalıdır.
Çikolata kistine neler sebep olmaktadır?
Çikolata kistlerinin neden kaynaklandığı açık değildir. Neden oluştuğuna bağlı bir sürü teori vardır lakin hiçbiri kanıtlanmamıştır. En çok kabul göreni aksine adet görme denen retrograd menstrüasyondur. Bu da adetin batın içine genital organlara nüfus ederek kistlere yapışıklıklara ve tubal tıkanıklığa yol açtığı teoridir.
Çikolata kistlerinin tanısı nasıl konmaktadır?
Hiç şikayeti olmayıp rutin jinekolojik muayene sırasında yahut üstte belirttiğimiz şikayetleri olan bayanlarda jinekolojik muayene sırasında yapılan vajinal ultrason ile endometrioma olduğu düşünülen kistler çarçabuk görülürler. Nadiren ileri görüntüleme prosedürlerine başvurulabilir. Lakin kistin endometrionma kisti olduğu fakat çıkarılmak yahut biyopsilenmek suretiyle patolojik olarak konabilir. Ultrasonografi ile görülen kistin natürü hakkında çıkarmadan kesin teşhisini koyamaz yalnızca fikir belirtebiliriz.
Çikolata kistleri nasıl tedavi edilirler?
Tedavi seçeneği birtakım faktörlere nazaran belirlenmektedir:
Yaşınız,
Şikayetleriniz,
Tek yahut 2 overinde etkilenip etkilenmemiş olması durumu,
Çocuk isteyip istenmemesi
Eğer kistiniz küçük ve hiçbir şikayete yol açmıyor ise yalnızca takip edilmesi yaklaşımı önerilebilir. Bu bekleme sırasında hiçbir tedavi uygulanmayabilir yahut yumurtlamayı önleyici doğum denetim hapları kullandırılabilir. Bu ilaçlar ağrı denetim altına alınmasına, kistin büyümesinin yavaşlatılması için kullanılabilirler fakat kistin tedavisi için değildirler yani kisti yok etmezler.
Ancak şu durumlarda da kistektomi denen kistin çıkarılması yani cerrahi tedavisi gerekebilir;
Şiddetli, dinmeyen ağrılar
4 cm den büyük kist boyutu
Kanseröz olabilecekler (bunların çok azında lakin yüzde 1’inde gelişmektedir)
Çikolata kistlerinin cerrahi tedavisi ise çoklukla kapalı yol denen laparoskopik yapılmaktadır. Karın yüzeyinde büyük kesilere gerek kalmadan göbek deliğinden konulan optik ve 2-3 adet 5mm lik delikler açılarak kist çıkarılabilmektedir.
Cerrahi tedavisinin doğurganlık üzerine tesirleri tartışmalıdır. Bazen kist ile birlikte yumurtalığın sağlam dokularının da çıkarılması yumurtalık işlevlerini olumsuz etkileyebilir. Bazen de kistin toksik ve inflamuar dönüşümleri yumurtlamayı olumsuz etkileyebilmektedir.
Çikolata kistlerinin döllenmeye tesirleri nelerdir?
Çikolata kistleri kapladıkları alan ile yumurtalık dokusuna ziyan verip sağlıklı kısmını azaltabilirler. Tedavileri zordur ve onları çıkarmak için yapılan pelvik cerrahi ile yumurtalık yüzeyinde yaralanmaya ve bu da doğurganlığın düşmesine yol açabilir.
Çikolata kisti olan bayanların olmayanlardan farkı:
Daha az yumurtaları vardır
Yumurtalar daha az matür yani olgunlaşma gösterir
Daha yüksek olan Folikül stimüle edici hormon seviyesi (FSH), yumurtlamada sorun çıkarabilir.
Çikolata kisti olup gebelik elde edilemeyen bayanlarda tüp bebek (IVF) uygulaması öteki bir seçenek olabilir
