Dünya Sıhhat Örgütü‘ne (WHO) nazaran, dünya çapında her gün bir milyondan fazla kişi cinsel alaka kaynaklı enfeksiyon kapıyor.
Bu enfeksiyonların birçok bir semptom göstermiyor ve sıkıntı tespit ediliyor.
Bir hastalık olarak ortaya çıktıklarında yahut semptom gösterdiklerinde ise buna Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık (CYBH) ismi veriliyor.
CYBE’ler ekseriyetle cinsel münasebetle bulaşıyor, fakat kimi özel durumlarda tensel cinsel temas ile de bulaş gerçekleşebiliyor.
Bazı CYBE’ler ise hamilelik, doğum yahut emzirme sırasında anneden çocuğa geçebiliyor. Kan nakli yahut iğne paylaşımı ile de bulaşabiliyor.
CYBE’ler kanser, kronik pelvik ağrı, dış gebelik ve kısırlık üzere önemli sonuçlar doğurabiliyor.
CYBE TİPLERİ NELERDİR?
Cinsel temas yoluyla bulaşabilen 30’dan fazla farklı bakteri, virüs ve parazit bulunuyor.
Bireyler birebir anda birden fazla cinsel hastalık da taşıyabiliyor.
En yaygın CYBE’ler frengi, bel soğukluğu, klamidya ve trikomoniyazdır. Ve bu enfeksiyonların hepsi tedavi edilebilir. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ekseriyetle asemptomatiktir yani semptom göstermezler. Yahut sadece hafif semptomlara neden olurlar. Farkında olmadan da bu enfeksiyonları kapmak mümkündür. Ancak semptom göstermeseler de bu enfeksiyonlar cinsel yolla bulaşabilir ve tehlikeli olabilir. Olası cinsel hastalık semptomları: · Penisten yahut vajinadan olağandışı akıntı · Genital bölgede yaralar yahut siğiller · Ağrılı yahut sık idrara çıkma · Genital bölgede kaşıntı ve kızarıklık · Ağız içinde yahut etrafında kabarcıklar yahut yaralar · Olağandışı vajinal koku · Anal kaşıntı, ağrı yahut kanama · Karın ağrısı WHO, 2020 yılında en yaygın dört CYBE cinsinden en az biri kaynaklı olarak 374 milyon yeni enfeksiyon tespit edildiğini açıkladı. Bunlar ortasında 156 milyon ile Trikomoniyaz başı çekiyor. Klamidya 129 milyon ile ikinci, bel soğukluğu 82 milyonla üçüncü ve frengi yedi milyon ile dördüncü en yaygın CYBE olarak tespit edildi. 2016 yılında yapılan araştırmalar, 490 milyondan fazla insanın genital herpes ile yaşadığı iddiasını açıkladı. Dünya genelinde 300 milyon kişinin de HPV enfeksiyonu ile yaşadığı düşünülüyor. WHO istatistikleri, HPV enfeksiyonunun bayanlarda rahim ağzı kanserinin ve eşcinsel erkeklerde de anal kanserin birincil nedeni pozisyonunda olduğunu gösteriyor. WHO Global HIV, Hepatit ve CYBE Program Yöneticisi Dr. Teodora Elvira C. Wi, dataların bu kadar yüksek olmasını, “Seks biyolojik bir gereksinimdir. Bu, yemek içmek üzere, insan tabiatının bir modülü. Ve seks yapıyorsanız CYBE kapabilirsiniz” diyerek açıklıyor. Doktor Wi ayrıca CYBE’lerin çoğunlukla asemptomatik olması nedeniyle insanların bu enfeksiyonları bilmeden diğerlerine aktarabildiğine dikkat çekiyor. Wi, kültürel dönüşüm içinde insanların daha sık ve daha fazla partnerle cinsel ilgi kurmaya başlamasının CYBE’lere yakalanma riskini artırdığını söylüyor ve flört uygulamalarının artan kullanımının da altını çiziyor. Ancak son araştırmalar, ölçüsüz cinsel ilgi kuran bekar genç yetişkinlerin sayısının azaldığına işaret etse de, prezervatif kullanımında da bir azalma olduğu görülüyor. Doktor Wi, HIV tedavisinin bulunmadığı devirde cinsel olarak faal bireylerin, prezervatif olmadan yüzeysel cinsel bağlantı kurma konusunda dikkatli olduklarını vurguluyor. Wi, dünyanın birçok yerinde insanların HIV testi yaptırıp ilaçlarını aldıktan sonra iyileşebileceklerine inanmaya başlamalarının “prezervatif kullanımını azalttığını” söylüyor. Kuruluş, her yıl 600 binden fazla kişinin HIV taşıdıklarının farkında olmama, tedavi görmeme yahut tedaviye çok geç başlama üzere sebeplerle bu virüsten öldüğünü açıklıyor. WHO CYBE Program Yöneticisi Dr. Teodora Elvira C. Wi bu soruya, “Lütfen prezervatif kullanın. Sizi bir CYBE’ye yakalanmaktan koruyacak olan tek şey budur” karşılığını veriyor: “Çok uygun tanımadığın biriyle seks yapacaksan ya da bu rastgele bir cinsel alakaysa bu noktada sorumluluk sahibi olman gerekiyor. Prezervatif kullanmayı ve prezervatifli alakadan zevk almayı öğrensen güzel olur.” Uzmanlara nazaran prezervatiflerin hakikat kullanımı CYBE’lere yakalanma ve bulaştırma riskini büyük ölçüde azaltıyor, lakin büsbütün ortadan kaldırmıyor. Latekse alerjisi olan kişilereyse, poliüretan prezervatif kullanmaları tavsiye ediliyor. CYBE belirtileri gösteren bireylere de, derhal bir sıhhat kuruluşuna giderek test yaptırması öneriliyor. Dr. Wi, “Eczaneye gitmek tahlil değil zira bunun bir yararı olmayacak. Şayet yanlışsız tedavi edilmezseniz, bunun kısırlık üzere önemli sonuçları olabilir” ihtarını yapıyor: “CYBE’leri ihmal etmek pelvik inflamatuar ve problemli hamilelik üzere önemli sıhhat problemlerine yol açabilir. Bel soğukluğu ve Klamidya nedeniyle her yıl bir ila iki milyon kısırlık olayı ile karşılaşılıyor.” Hamilelik sırasında frenginin her yıl 143 meyyit doğum ve 61 bin neonatal mevte neden olduğu söyleyen Wi, 355 bin civarında problemli doğumun nedeni olarak bu hastalığı gösteriyor. HPV’nin de yılda yaklaşık 342 bin rahim ağzı kanseri vefatına neden olduğunu kaydediyor. Bakteri yahut parazitlerin neden olduğu cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar antibiyotiklerle tedavi edilebilir fakat herpes yahut HPV üzere virüslerin neden olduğu CYBE’lerin tedavisi bulunmuyor. Ancak ilaçlar semptomları hafifletebiliyor ve enfeksiyonun yayılma riskini azaltabiliyor. HPV ve hepatit B’yi önleyen aşılar da bulunuyor. Dr Wi, DSÖ’nün bel soğukluğu aşısı ile ilgili araştırmalarını sürdürdüğünü, genital herpes için tedavi edici bir aşının da benzeri halde geliştirilme evresinde olduğunu söylüyor. Klamidya aşı ile ilgili çalışmalar şimdi başlangıç etapta bulunuyor. Dr Wi, frengi aşısının geliştirilmesine yönelik de çalışmalar olduğunu anlatıyor. Dünyanın genelinde, CYBE’lerin önlenmesi ve denetimine yönelik hükümet finansmanı sonlu durumda. Dr. Wi bu finansman eksikliğinin altında yatan sebepler ortasında “CYBE kapan şahıslara yönelik damgalamayı” da sayıyor ve siyasalların CYBE tedavilerine bütçe ayırmanın oy getirmeyeceği görüşünde olduğunu savunuyor. Hükümetlerin sıhhat hizmetlerine daha kolay ve daha uygun fiyatlı erişim sağlaması ve süratli, bakım noktası testleri ve aşılar üzere yaygın CYBE’lerin teşhis ve tedavisine yönelik araçların geliştirilmesi için daha büyük fon sağlaması gerektiğini vurguluyor. Dr. Wi, bu hastalıkların büsbütün denetim altına alınmasının yolunun, hükümetlerin gerekli ilgiyi göstermesinden geçtiğini vurguluyor: “CYBE’ler bulaşıcı bir hastalık olarak büsbütün ihmal ediliyor. Bu hastalıkların toplum tarafından damgalanmasının önüne geçmemiz ve onları öteki enfeksiyonlar üzere tedavi etmemiz gerekiyor”
SEMPTOMLARI NELER?
CYBE’LER NEDEN BU KADAR YAYGIN?
WHO bilgilerine nazaran 2022 yılında 1,3 milyon bireye HIV virüsü bulaştı.
KENDİNİZİ CYBE’DEN NASIL KORUYABİLİRSİNİZ?
CYBE’LERİN TEDAVİLERI NELERDİR?
HÜKÜMETLER CYBE’LERİ ÖNLEMEK İÇİN NE YAPABİLİR?
