Halk ortasında göz tembelliği olarak bilinen ambliyopi; göz ile beynin birebir anda çalışamamasına bağlı olarak gelişen görme kaybıdır. Göz tembelliği gözlerin istikrarlı olarak kullanılamaması durumlarında ortaya çıkar. Göz tembelliğinin 3 ana etkeni var. Bunlar şöyle:
Katarakt
Göz içi lensinin şeffaf yapısının bozulması durumudur. Bu tip göz tembelliği çok süratli gelişir, bu nedenle geç kalınmadan cerrahi olarak tedavisinin yapılması gerekir. Çocuklarda yaygın olarak görülen hastalık kalıtsal sebeplere de bağlı olabilir. Ailesinde göz tembelliği olan ebeveynlerin çocuklarını erken yaşta muayene ettirmesi gereklidir.
Şaşılık
Tedavi edilmediğine kalıcı hale gelen şaşılık, göz tembelliğinin ortaya çıkmasında da rol oynar. Beyne imgeyi iletemeyen göz nedeniyle sağlıklı olan başka göz kullanılır. Bu durumda kullanılmayan beğenilen tembellik meydana gelir.
Gözün kırma kusurları: Miyopi, hipermetropi ve astigmatizm üzere kırma kusurları gözün tembelleşmesine neden olmaktadır.
NASIL ANLAŞILIR?
Göz tembelliğinin anlaşılmasında öncelikle anne ve babalarının düzgün birer gözlemci olması gerekmektedir. Çocuklarının fizikî durumlarının yanında davranışsal durumlarındaki değişimlerini de süratlice fark etmeleri tedavide geç kalınmaması açısından değerli. Bu durumda akla şunları gelmesi gerekiyor.
Koordinasyon gerektiren işlerde zorlanıyorsa,
Gözlerini kısarak bakıyorsa,
Sürekli gözlerini kısarak bakmasına bağlı olarak sıklıkla başı ağrıyorsa vakit kaybetmeden kesinlikle bir göz hekimine başvurulmalı.
Çocuğunuz gözlerini sık sık kırpıyorsa,
Objelere çok yakından ya da yan bakıyorsa,
Dikkati çabuk dağılıyor, konsantrasyon eksikliği yaşıyorsa,
Göz tembelliği olan çocuklar algılama sorunu yaşamakta. Buna bağlı olarak bilhassa okulda yaşadıkları problemler nedeniyle toplumsal gelişimleri olumsuz istikamette etkilenmektedir. Bunun için çocuklara periyodik nizamda göz muayenesi yaptırılmalıdır.
TEŞHİSİ NASIL YAPILIR
Çocuklarda göz tembelliğinin bariz bir belirtisi yoktur ve hastaya bakıldığında her şey olağan görünür. Teşhis lakin iki gözün muayene edilip görme farkının bulunmasıyla konulabilir. Küçük çocuklarda göz muayenesinin güç olması nedeniyle doktor, çocuğun bir gözünü kapatıp başkasını açık bırakarak görme farkını teşhis edebilir. Çocuğun açık olan gözünde görme zayıflığı varsa bundan rahatsız olur ve kapatılmış olan gözüyle bakmaya çalışır.
ERKEN TANI
Göz tembelliğinin tedavisinde erken teşhis ve müdahale büyük bir kıymete sahip. Çocuklarda birinci göz muayenesi doğumdan çabucak sonra yapılmalı. Şayet gözleri sağlıklıysa 3-4 yaşına kadar ikinci muayene tekrar yaptırılmalıdır. Muayene sırasında göz bozukluğu tespit edilip tedaviye başlanırsa ilerleyen devirde oluşabilecek göz tembelliğinin önüne geçilmiş olur. Böylelikle çocukların toplumsal ve okul hayatındaki başarısızlıkları engellenir.
TEDAVİ MÜMKÜN MÜ?
Tedavide öncelik, sorunun neden kaynaklandığını anlamak ve sorunu ortadan kaldırmak. Numaralı gözlükle çocuktaki odaklanma sorunu düzeltilmeye çalışılır. Gözlüğün kâfi gelmemesi durumunda ise kapatma tedavisi uygulanır. Sağlıklı gözün kapatılarak tembellik olan göz kullanılmaya teşvik edilir. Tedavide başarılı olunsa bile kalıcılığı sağlamak maksadıyla bir müddet daha kapatma prosedürü uygulanmaya devam edilir. Bu süreçte çocuklara kesinlikle boyama yaptırarak ve fotoğraf çizdirerek çocuğun hem objelere odaklanması hem de oyalanması sağlanır. Kapatma tedavisinin mühleti çocuğun yaşı ve tembelliğin derecesine nazaran belirlenir.
Şaşılık ve kataraktın göz tembelliğine neden olduğu durumlarda ise cerrahi müdahaleye başvurmak gerekmektedir.
