HER ŞEYİ BİLEN EBEVEYN?
“Biz o yollardan geçtik.Biliriz!”
Bu ayki yazımda mevzuyu seçmekte,belirlemekte zorlanıyordum lakin husus geldi beni buldu. Tabi uzun vakittir üzerinde düşündüğüm, sıklıkla duyduğum ve bence bulaşıcı bir hastalık üzere jenerasyondan nesile aktardığımız kimi cümleleri tartışma kararı aldım bu yazımda. Bahsi geçen cümleler başlıktan da anlayacağınız üzere yalnızca benim maruz kalmadığım, çoğumuzun sıklıkla işittiği hatta bunları ömrünün ilerleyen devirlerinde farkında olmadan kendinin sarfettiği cümlelerdir. Bir kısır döngüdür aslında. Her ne kadar şikayet etse de birey bir bakmış kendi de aynılarını söylemekte çocuklarına. Bu herkeste böyledir diyerek genelleme yapmak yanlış olacaktır. Lakin ülkemizde bu türlü bir transferin varlığınıda yadsıyamayız.
Lafı çok uzatmadan nedir bahis edilen telaffuzlar ve şahıslar ortası münasebetleri bilhassa ebeveyn-çocuk ilgisini nasıl etkilemektedir. İncelemeye başlayalım…
“Ben neler gördüm neler yaşadım.”
“Senin yaşadığının aynılarını yaşadım.”
“Ben insan sarrafıyım kimin ne olduğunu anlarım.”
“Şimdi şöyle hissediyosun, bu türlü düşünüyosun.”
“Dediğimi yapsaydın bu türlü olmayacaktı.”
“Beni dinlesen kusursuz yaşarsın.”
“Anne Babalar her şeyi bilir. Dediğimizi yap!”
Bu liste bu türlü uzar masraf. Eminim sizler de okurken eklemeler yapacaksınız bu listeye. Hepsinin teması aslen “Biz o yollardan geçtik. Biliriz! Dediğimizi Yap” olarak çıkmaktadır. Pahalı dostlar hayatı şayet yol metaforu üzerinden değerlendirirsek, hepimiz doğumdan itibaren yola koyulmaktayız. Biraz ideolojisine inecek olursak esasen yola koyulmaktan öteki bir dermanımız de yoktur. Bir bilinmezliktir yol sonunun nereye çıktığını bilmediğimiz. Hatta başlangıçta yola da niçin,kim tarafından çıktığımızı bilemediğimiz. Bildiğimiz salt gerçek o yola bizlerden evvel çıkan bir bayan ile bir erkeğin cinsel birleşme sonucu bizi de yola çıkartabilmesidir. Tabi birçok farklı inanış biçimi bunu kendi düsturuna nazaran açıklamaktadır. Bireyler şayet rastgele bir inanış biçimini benimserse kısmen sorularına yanıt bulabilir.Bu kısa felsefik bakış açısından sonra söylemlerimize dönecek olursak herkes birtakım yollardan geçer. Kimi vakit emsal olsa da bu yollar, bireyin “biricikliğinden” ötürü farklı yaşanır hayatlar.
Ebeveynler tarafından düşülen genel yanılgı çok denetimci bir tavır sergileyerek, kendi yaptıkları kusurları çocuklarının yapmamaları için öğütler vermektir. Tabi ki burada birden fazla anne-baba büsbütün içgüdüsel olarak çocuklarına ziyan gelmesini yahut üzülmesini engellemek için bu yola başvurmaktadır. Lakin kelam konusu yaklaşım şekli çocuklar tarafından “Öf anne! öf baba! yeniden mi sizi dinleyeceğim.” halinde yansılar doğurmaktadır. Neden sanki diye durup düşünmek gereken nokta tam olarak budur. Zira yaklaşım kimi temel eksiklikler, yanlışlıklar içermektedir.
Birinci sorun çocuğunuzun “anlaşılma ihtiyacını” gideremezsiniz. Kendi tecrübelerinizden yola çıkmak vakit ve kişilik farklılıklarından ötürü karşı tarafa yalnızca didaktik yaklaşım olarak geçer. Meğer ki sırf dinlenmek ve anlaşılmak ister insanoğlu. Bu noktada tavsiyem çocuğumuzu anlamaya çalışmak ve öznel tecrübelerimizi kendimize saklayıp, gerektiği vakitlerde karşı taraf talep ettiğinde kullanmaktır. Herkesin tecrübesi kendince değerli,anlamlı,değerlidir. Elhasıl herkesin tecrübesi kendinedir.
İkincisi bireye deneyimleme alanı bırakmazsınız ki bu da direkt kişinin gelişimini ketlemek, öğrenmesine mani olmak demektir. Birebir vakitte kişinin yaratıcılığına ve spontanlığına da zincir vurmaktır. Benim her vakit savunduğum ebeveynlerin yapması gereken en kıymetli şey; çocuklarını yetişkin, bağımsız ve sorumluluk sahibi birer birey olarak yaşama hazırlamaları gerekliliğidir.
Toparlayacak olursak bahsettiğim telaffuzlarda kişinin söylediği anda kendini tatmin etme yoluna gittiği lakin karşı tarafa olumlu manada tesir edemediğini söyleyebiliriz. Herkes yaşadığı hayatın bedelli olduğunu,başkaları tarafından bedelli bulunduğunu hissetmek ister. Bu kelamların sarfedilme nedeni birden fazla vakit kişinin kendini kıymetli hissetme gereksiniminden ve üstte bahsettiğimiz üzere müdafaa içgüdüsünden kaynaklanmaktadır. Kimseye “şunu söyleyin, şunu söylemeyin” dememekle birlikte söylediklerinizi neden söylediğinize ve karşı tarafa ne biçimde tesir ettiğine dikkat edebilirsiniz diyerek yazımı noktalıyorum.
Sevgilerimle…
Uzm. Psk. Kaan Yavuz
