Gluten sensitif enteropati olarak da isimlendirilen ve beden bağışıklık sistemi ile alakalı nedenlerle ortaya çıkan ve genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonun tetiklediği çölyak hastalığı nedir, nasıl anlaşılır? Çölyak hastalığı tedavisi ile ilgili bilinmeyenleri haberimizde sizler için derledik…
ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR?
Çölyak hastalığı, gluten alımının ince bağırsakta hasara yol açtığı genetik olarak yatkın insanlarda ortaya çıkan önemli bir otoimmün hastalıktır. Bir diğer deyişle; çölyak hastalığı, buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir protein olan glütene karşı bağışıklık tepkisidir.
Bazı hastalarda gluteni parçalayan enzime karşı da bağışıklık yanıtı vardır. Çölyak hastalığı, ince bağırsakta iltihaplanma ortaya çıkması sonucunda belirti verir. Bağışıklık sistemi glutene karşı olağandışı bir reaksiyon vererek iltihabi süreci başlatır.
Bağırsak mukozası olağan olarak villus ismi verilen ve besin emilimini sağlayan eldiven parmağı biçiminde küçük çıkıntılar içerir. Villuslar bağırsak emilim yüzeyini artırarak besinlerin kana geçişini kolaylaştırır. Çölyak hastalığında gelişen iltihabı süreç sonucunda beden kendi dokularına ziyan veren antikorlar oluşturur. Bu otoantikorlar ince bağırsak iç yüzeyinde yer alan bu çıkıntıları yok eder ve villuslar düzleşir. Bunlar hasar gördüğünde hastalar ne kadar çok yerse yesin, tam emilim olmadığı için bedene yeteri kadar besin unsuru almak mümkün olmaz.
Foto: shutterstock
ÇÖLYAK HASTALIĞI NASIL ANLAŞILIR?
Hastalık birtakım bireylerde yıllarca hiç belirti vermez yahut çok hafif seyredebilir ve kişi çölyaklı bir hasta olduğunu uzun mühlet fark etmeyebilir. Hastalık tipik belirtilerle başlayabileceği üzere çok hafif belirtilerle de seyredebilir.
Çocuklarda görülen belirtiler:
– Bilhassa karın ağrısı
– Karında şişlik
– İshal
– Huzursuzluk
– İştahsızlık
– Enfeksiyonlarda artış ve gelişme geriliği
– Kusma
– Kilo alamama ve uzunluk uzamasında yavaşlama.
Yetişkinlerde görülen belirtiler:
– Karın bölgesinde şişkinlik
– Yaşa nazaran kilo azlığı
– Kas zayıflığı
– Kansızlık
– Dışkıda anormallik, büyük tuvalet muhtaçlığının artması
– İshal
– Kusma
– Bezginlik
– Nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları
– Kaşıntılı ve kırmızı cilt döküntüleri (Dermatitis herpetiformis)
– Büyüme geriliği
– Ağız içinde oluşan aftlar
– Ses kısıklığı
– İştahsızlık, gaz şikayetleri
– Depresyon
– Hormon düzeylerinde dengesizlik
– Eklem ve kemik ağrıları
– Sinirlilik
– Ciltte kaşıntılı döküntüler
– Dikkat bozukluğu
ÇÖLYAK HASTALIĞI TEDAVİSİ
Şu anda, çölyak hastalığı için tek tedavi, sıkı bir glutensiz diyete ömür uzunluğu bağlı kalmaktır. Buğday, çavdar ve arpa içeren glutenli yiyeceklerden kaçınmak semptomları yönetmeye ve bağırsak güzelleşmesini teşvik etmeye yardımcı olabilir.
TEDAVİ EDİLMEYEN ÇÖLYAK HASTALIĞININ UZUN VADELİ RİSKLERİ
– Demir eksikliği anemisi
– Erken başlangıçlı osteoporoz yahut osteopeni
– Kısırlık ve düşük
– Büyüme geriliği
– Laktoz intoleransı
– Vitamin ve mineral eksiklikleri
– Merkezi ve periferik hudut sistemi bozuklukları
– Pankreas yetmezliği
– Kalın ve ince bagırsak kanserleri
– Safra kesesi arızası
– Ataksi, epileptik nöbetler, demans, migren, nöropati, miyopati ve multifokal lökoensefalopati dahil olmak üzere nörolojik belirtiler.
