Çölyak yani gluten enteropatisi…
‘’Siz, çocuğunuz ya da en sevdiğiniz kişi ömür uzunluğu buğday, arpa, çavdar içeren hiçbir şey yemeyecek, glutenin tozundan bile uzak duracak.’’ Ağızdan kolaylıkla çıkabiliyor ve kulağa kolay üzere geliyor değil mi? Pekala, söylenilen şahsa tesiri nasıl oluyor? Haydi siz de birkaç dakika çölyaklı olmaya ne dersiniz ?
Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığı ince bağırsağın, gluten isimli proteine karşı ömür uzunluğu süren ve kronikleşen alerjisi, hassasiyetidir. Buğday, arpa, çavdar ve yulaf üzere tahıllar gluten içerir.
Alınan besin, ince bağırsakta bileşenlerine ayrıştırılıp bağırsak mukozası üzerinden kana karışır. Bedenimizin gereğince besin alabilmesi, ince bağırsakta çok sayıda bulunan ve villus çıkıntıları olarak isimlendirilen kıvrımlar tarafından sağlanır. Çölyak hastaları glutenli yiyecekler tükettiklerinde bağırsak mukozasında alerji nedeniyle villus çıkıntıları ve kıvrımları tahrip olarak azalır ve küçülürler. Böylelikle bağırsak yüzölçümü gitgide azalır ve alınan besinler emilemez hale gelir.
Fırının önünden geçerken ekmeğin o hoş kokusunu aldığınızda, çok aç olup markete girip yiyebileceğiniz hiçbir şey bulamadığınızda, arkadaşlarınızla buluştuğunuzda onlar pizza, lahmacun, waffle, makarna, simit, gofret yerken, siz yalnızca su içebildiğinizde, etrafınıza çölyağı anlatıp ‘ekmeksiz hiç yaşanır mı ?’ deyip kahkahalar attıklarında, sıcak yaz aylarında serinlemek için dondurma yemek istediğinizde kendinize uygun dondurma bulamadığınızda neler hissedersiniz ?
Başta Türk toplumunun olmazsa olmazı ekmek, pide, simit, poaça, börek, pizza, hamburger, iskender, yaş pasta, şerbetli tatlı, ekler, profiterol, kurabiye, waffle, çikolata, çiğ köfte ve daha birçok yiyecek hayatınızda olmayacak, bunlarla kalmayıp diş macunları, rujlar, kremler, şampuanlar, ilaçlar ve karton bardaklarda dahil olmak üzere artık kullandığınız her eseri ayrıntılı bir formda araştırmanız gerekecek ve emin olmadığınız hiçbir eseri alamayacaksınız.
Örneğin bulunduğunuz ortamda çikolata ikram edildi durumunuzu anlatarak ikramı geri çevirmek zorunda kaldınız, etrafınızın size karşı anlayışlı olmalarını beklerken ‘ bir lokmadan bir şey olmaz, tadına bak hatırım için’ diye bir reaksiyonla karşı karşıya gelirsiniz. Oysa sizin tüketeceğiniz o bir lokma yıllardır hiçbir kaçamak yapmadan uyguladığınız glutensiz diyetinizi büsbütün bozup sindirim sisteminizde büyük sıkıntılara yol açacaktır. Bağırsak floranız bozulduğu için çok şiddetli karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kabızlık, vitamin eksiklikleri, yorgunluk, halsizlik, deri hastalıkları üzere birçok sorun yaşayacaksınız. Şayet bu kaçamağı gelişme çağında bir çocuk yaptıysa tüm bu rahatsızlıkların dışında gelişme geriliği yaşamasına sebep olacaktır.
Çölyaklılar için 1 ton yemekte 1 kaşık gluten bile çok ziyanlıdır. Yemek hazırlığı sırasında glutenli besinlere değmiş, bulaşmış çatal, kaşık, tava, tencere, süzgeç, tabak üzere gereçler muhakkak çölyaklı bireylerin besinlerine dokundurulmamalıdır.
Tahta kaşıklar, teflon tencereler, kesme tahtaları gereğince yıkansa dahi gluteni absorbe ederek çölyaklılar için tehlikeli olmaktadır. bu gereçler yalnızca çölyaklı şahıslara ilişkin olmalı, glutensiz yiyecekler dışında kullanılmamalıdır.
Çölyak Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
Çölyak belirtileri geniş bir yelpazeye yayılır. Ekseriyetle ishal, karın ağrısı üzere tipik yakınmalara sebep olur lakin bağırsaklara yönelik rastgele bir bulgu olmaksızın da diğer sistemlere ilişkin yakınmalarla da kendini muhakkak edebilir. Bu yüzden çölyak sıkıntı teşhis alan hastalık olarak bilinir. Atipik belirtiler nedeniyle çölyak akla gelmeyebilir ve yalnızca semptoma yönelik tedavi alır ve teşhis gecikir. Çölyak hastalığı çocukluk periyodunda ortaya çıkabileceği üzere 80li yaşlarda da görülebilmektedir. Bu yüzden belirtileri olan her yaş kümesinde çölyak akla gelmelidir.
· Karın Bölgesinde Öne Yanlışsız Şişkinlik
· Yaşa Nazaran Kilo Azlığı
· Kas Zayıflığı (Potasyum, Magnezyum Yetersizliği
· Kansızlık (Demir Ve B12 Vitamin Eksikliği, İlaç Tedavisine Karşın Geçmeyen Ve Tekrarlayan)
· Dışkıda Anormallik, Büyük Tuvalet Muhtaçlığı Artması
· Kusma
· Bezginlik
· İştahsızlık
· Büyüme Geriliği
· Açık Renkli, Makûs Kokulu Dışkı
· Gaz
· Ağız İçinde Oluşan Aftlar
· İştahsızlık, Gaz Şikayetleri
· Sinir Hasarı (B12 Ve B1 Vitamin Eksikliği)
· Eklem ve Kemik Ağrıları
· Kemik Erimesi (Osteoporoz)
· Saç Dökülmesi
· Sinirlilik
· Ciltte Kaşıntılı Döküntüler
· Kısırlık (Adet Bozukluğu, Düşükler)
· Nedeni Bilinmeyen Karaciğer Hastalıkları Ve Enzim Yüksekliği
· Çeşitli Tiroid Bezi Hastalıkları
· Migren Tipi Baş Ağrıları
· Şeker Hastalığı
· Geçmeyen, Kaşıntılı Cilt Yaraları
· Deride Renk Açılması (Vitiligo)
· Ağrılı Deri Hastalığı (Dermatitis Herpetiformis)
Nasıl Teşhis Konulur?
Çölyak hastalığı tanısı serolojik testler ve ince barsak biyopsisi ile konur. Teşhiste birinci basamak serolojik testlerdir. Biyopsi malzemesinde karakteristik histopatolojik bulguların gösterilmesi ise teşhiste altın standarttır. Çölyak hastalığının klinik özelliklerini gösteren ve/veya serolojik testleri olumlu olanlara teşhisin mutlaklaştırılması için endoskopik biyopsi yapılmaktadır.
Çölyaklı bireylerin yüzde10’unu anne, baba, kardeş yahut çocuklarında da çölyak görülebilir.
Çölyak için tek tedavi sistemi ömür uzunluğu süren sıkı bir glutensiz diyettir. Glutensiz diyette ufacık bir kaçamağa bile müsaade yoktur. Glutensiz özel olarak hazırlanan unlar, ekmekler, makarnalar, bisküviler beslenmemizde ön planda olmaktadır. Pirinç, mısır, patates ve soya unundan yapılmış eserler tüketilebilir. Meyve, zerzevat, yumurta ve et eserlerinin yenmesinde sakınca yoktur. Gluten içermeyen bir diyetin uygulanması olağan beslenmeye nazaran daha değerli, güç ve sıkıcı olabilir. Kimi şahıslarda laktoz intoleransı da görülebildiğinden ötürü başlangıçta süt ve sütlü besinlerin alınmaması ya da laktozsuz tüketilmesi önerilir. Diyetin hakikat ve kaçaksız yapılması ile tüm belirtiler yavaş geçmeye başlar ve kişi sağlıklı bir hayat sürdürür. Hekiminizin önerdiği halde yılda 1 yahut 2 kez diyetin yolunda gidip gitmediği denetim edilir.
Ufak kaçamaklar birtakım şahıslarda anında belirti vermez ve sinsi bir gidiş gösterir. İlerleyen vakitlerde bu kaçamaklar nedeniyle bir hastalıkla karşılaşmak kelam hususudur. Diyet, kesin ve net olarak yapılmadığında yahut geç teşhis konulduğunda diyabet, tiroit, kemik erimesi, çocuklarda uzunluk kısalığı yahut çeşitli kanserler olarak ortaya çıkabilir.
Şuan İçin çölyağın tek tedavi yolu glutensiz diyettir. Bitkilerle yahut daha öteki alternatif prosedürlerle tedavi edilemez…
Unutulmamalıdır ki, çölyak teşhis edilene kadar bir hastalık teşhisten sonra ise hayat biçimidir.
‘Çölyak’ Teşhis Edilene Kadar Bir Hastalık, Teşhisten Sonra İse Ömür Biçimidir
