DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Cengiz Çandar, TBMM Genel Kurulu’nda; Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın AİHM kararlarına uyulmaması ile ilgili “Parlamentolarınızla siyasallaştırıp ülkeye baskı aracı olarak kullanıyorsunuz. Siyasal hal alıyorsun, karşılığında da siyasal hal buluyorsun” açıklaması karşısında cezaevindeki Osman Kavala’nın değerlendirmesini paylaştı. Çandar, “Birkaç gün evvel Silivri’de kendisini ziyaret ettiğimde bana esefle dedi ki, ‘Varsayalım ki Avrupa siyasi saiklerle davrandı. Peki benim ülkemin bakanı, kendi vatandaşına; Avrupa siyasi davrandı diye haksız hukuksuz davranır mı, kanıtsız biçimde vatandaşını mahkûm eder mi, bu türlü şey olur mu?” dedi.
‘O SAYGINLIĞIN ÇOK UZAĞINDALAR’
Cengiz Çandar, TBMM Genel Kurulu’nda; Dışişleri Bakanlığı bütçesi üzerinde konuştu. Çandar, şunları söyledi:
“Beğenilsin, beğenilmesin Türkiye Dışişleri’nin saygınlığı tartışılmaz bir mevzuydu. Bunun, 40 yılı aşkın gazetecilik yıllarımda şahsen şahidi oldum. Türkiye Cumhuriyeti’nin diplomasisi dünyada saygınlık ve hayranlık karışımı bir his uyandırmıştı. Bugün gelinen noktada, kelam konusu bu saygınlığının ve klasik diplomatik tartısının çok uzağına düşmüş durumdayız. Türkiye’nin dışişleri kurumu, o saygınlığın ve tartının çok uzağında.
İsrail’in 7 Ekim’den bu yana soykırım boyutlarına varan Gazze saldırısı, dünya gündeminin en üstüne oturmuştur. Bununla da kalmayarak Türk dış siyasetinin hali pür-melaliline de ayna tutmuştur. İsrail saldırısı başlayınca Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, evvel taraflara itidal tavsiye etti. Kısa bir mühlet sonra Türkiye’nin Netanyahu’nun savaş hatalısı olarak yargılanması için elinden geleni yapacağını beyan etti. Bu ortada bütün bunlar yapılırken Türkiye arabuluculuk ve hatta çerçevesi çizilmemiş bir ham teklif olarak garantörlük teklifini ortaya attı.
Bu kadar, bir günü ertesine uymayan bir dış siyasetin ciddiyetinden kelam edilebilir mi? Bu türlü bir dış siyasetin tartısı olabilir mi? İsrail’in giriştiği soykırım saldırısı sonucunda bugün öldürülen Filistinli sayısı 20 bine dayanmıştır. Bir an düşünün… Bu geçen iki buçuk aylık mühlet içinde Türkiye’de yaklaşık 1 milyon kişinin mevtini, bunların yaklaşık 600 bine yakınının çocuk olduğunu bir tasavvur edin bu ne demek olacaksa, şu anda İsrail’in Gazze’de yürüttüğü taarruzun imajı, sonuçları da budur?
‘BİR TESİRİMİZ, TARTIMIZ YOK MAALESEF’
Türkiye olarak bunun önüne geçemedik, bunu engelleyemedik, bunu durduracak bir tesirimiz ve tartımız maalesef yok. Gazze de tüm Filistin toprakları da bugün İsrail’in bulunduğu yer de eski Osmanlı toprağıdır. 400 yıl boyunca bizim miras aldığımız devletin toprağı olmuştur. Bir manada eski vatan toprağıdır. O denli bir alanda muazzam bir katliam yaşanıyor. Ve Türkiye’nin bu katliamı durduracak bir caydırıcılığının bile olmaması çok düşündürücüdür. Dış siyasete ait her türlü iddiayı boşa çıkartacak niteliktedir. Türkiye’nin bölgesel güç olma tezini kuru bir böbürlenme haline getirmektedir.
Türkiye olarak maalesef ne caydırıcılığa ne arabuluculuk kapasitesine, ne çatışmaları durduracak bir tesire sahibiz. Bırakın bunlara pürüz olmayı, saldırgan İsrail ile ticari bağlarımızı bile durdurmuş değiliz… İsrail’in Gazze saldırısı başladıktan sonra Türkiye’den en az 400 gemi İsrail limanlarına mal taşıdı. Taşınan mallar ortasında askeri teçhizat, demir çelik, çimento ve kimyevi hususlar kelam konusu. İsrail bunları savaşta kullanıyor.
TÜİK’in dış ticaret istatistiklerine bakın Türkiye’nin İsrail’e hangi savaş unsurlarını ne ölçüde gönderdiğini bulacaksınız, resmi sayılar bunlar.
‘BU KELAMLAR HALI PAZARLIĞI’
İttifak ilgilerimiz de Türkiye’nin yer aldığı memleketler arası kurumlarla bağlarda de dış siyaset makûs sinyaller veriyor. Örneğin ABD ile bağlar. Cumhurbaşkanı’nın Macaristan dönüşü yaptığı açıklamayı hayretler içinde okudum. Biden ile F-16 konusunu, İsveç’in NATO üyeliği konusu ile birlikte değerlendirdiklerini söyledi. Biden kendisine, ‘Siz bunu Meclis’ten çıkarın, ben de Kongre’den bunu geçiririm’ demiş. Ve ekledi, ‘Amerikan Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile Dışişleri Bakanımız Hakan Fidan, eş vakitli olarak bu süreci işletsin, eş vakitli olarak işletirsek, bunu TBMM’den bizim de geçirme imkânımız olur.’
Böyle bir açıklama nasıl yapılabilir? Bu kelamlar halı pazarlığı. İsveç’in NATO üyeliği ile Türkiye’nin Amerika’dan F-16 almasının ne bağlantısı olabilir? Hiçbir alakası yok. Hem TBMM’nin, Cumhurbaşkanı’nın prensipsiz pazarlığının noterlik makamı olduğunu nereden çıkarıyorsunuz?
Stratejik maksat olduğu daima vurgulanan AB ile ilgilerde de keza büyük problemler yaşanıyor. O stratejik amaca ulaşılması da mümkün görülmüyor. Daha geçen gün Mehmet Şimşek, 29 Kasım tarihli AB raporundan umutlanmış; ‘AB ile Gümrük Birliği’nin çağdaşlaştırılmasını çok önemsiyoruz, son açıklanan raporda buna yeşil ışık yakılmış gibi…’ dedi. Kelamını ettiği raporun, geçen haftaki AB Zirvesi’nde devlet ve hükümet liderleri tarafından onaylanması gerekiyordu, önderler raporun görüşülmesini sonraki doruğa bıraktılar. Görüşülmesini birkaç ay sonraya bıraktılar, onaylanmasını değil.
Türkiye’nin AB üyeliğindeki mahzurunu, kendi demokrasi standartlarının zayıflığı yaratıyor. Bunu iki gün evvel, burada AB KPK toplantısında, Türkiye Raportörü Shancez Amor çok açık bir biçimde lisana getirdi. Ve Türkiye’nin demokrasi standartları geliştirilmediği taktirde Gümrük Birliği’nin güncellenmesinin de vize serbestisinin de mümkün olamayacağını pek açık bir formda söyledi. En kıymetlisi Türkiye’de AİHM kararlarına bile uyulmadığı sürece AB ile rastgele bir biçimde ilgilerde gelişme olamayacağının idraki gözükmüyor.
‘İMAMA KÜSÜP ORUCU BOZMAKTIR’
Sayın Bakan Hakan Fidan, Dışişleri Bütçesi’nin görüşüldüğü kurulda neler söyledi. Selahattin Demirtaş ve Kavala ile ilgili AİHM kararlarına ait kelamlarını kendisine motamot aktarıyorum: ‘Belli simge davalar var. Biz dedik ki ‘bu davalar daha mahkemeye gelmeden evvel Avrupa başşehirlerinde siyasallaştırılmış, hukuk ve teknik dava olmaktan çıkarılmış Türkiye’de iç siyasetin tarafı olma yoluna gitmiş bir dava. Yani siz bunu siyasallaştırıp, hukukun dışına çıkarırsanız, buradan aldığınız yanıt da bu türlü olur. Bunu niçin yadırgıyorsunuz.’
Bunun bir manası, imama küsüp orucu bozmaktır. Lakin daha değerlisi, bu kelamlar ile Sayın Bakan, Türkiye’de bu mahkeme kararlarının uygulanmamasının tüzel değil siyasi olduğunu itiraf etmiş oluyor. Bu itiraf Osman Kavala’nın da gözünden kaçmamış. Birkaç gün evvel Silivri’de kendisini ziyaret ettiğimde bana esefle dedi ki, ‘Var sayalım ki Avrupa siyasi saiklerle davrandı. Peki benim ülkemin bakanı, kendi vatandaşına; Avrupa siyasi davrandı diye haksız hukuksuz davranır mı, kanıtsız biçimde vatandaşını mahkum eder mi, bu türlü şey olur mu?’
Kaldı ki AİHM’in Demirtaş ve Kavala davalarına ait kararları onlarca sayfa tutuyor ve pek tüzel. İster tüzel kabul edilsin ister siyasi saiklerle alınmış olsun; uygulanmaları hükümlülüğü vardır. AİHM kararlarını uygulamak AİHS’in 46. Unsurunun emredici kararıdır.” (HABER MERKEZİ)
