Deneyimsel Oyun Terapisi, çocukların oyun yoluyla iç dünyalarını keşfetmelerini, hislerini tabir etmelerini ve zorluklarla başa çıkma maharetleri geliştirmelerini sağlayan bir psikoterapi sistemidir. Çocuklar çoklukla karmaşık hislerini ve niyetlerini sözel olarak tabir etmekte zorlanır; oyun, onların doğal lisanıdır. Bu terapi, oyunun düzgünleştirici gücünü kullanarak çocuklara inançlı bir alan sunar.
Bu prosedür, Carl Rogers’ın insancıl psikoterapi yaklaşımına ve Virginia Axline’ın çocuk terapisi unsurlarına dayanmaktadır. Axline’ın geliştirdiği “yönlendirilmemiş oyun terapisi” çerçevesinde çocukların duygusal zorluklarını çözmeleri için terapist, çocuğun liderliğini takip eder ve oyun sürecini yönlendirmez.
Deneyimsel Oyun Terapisinin Amaçları
Çocukların kendilerini söz edebilmelerine imkan sağlamak.
Duygusal ve davranışsal zorlukları oyun yoluyla işlemek.
Çocuğun öz farkındalık geliştirmesine ve kendine olan itimadını artırmasına takviye olmak.
Problem çözme ve başa çıkma marifetlerini geliştirmek.
Aile içi dinamiklere ve bağlarına katkıda bulunmak.
Hangi Durumlarda Uygulanır?
Deneyimsel Oyun Terapisi geniş bir yelpazede uygulanabilir:
Travmatik Yaşantılar:
İstismar, ihmal, aile içi şiddet üzere durumlar.
Boşanma, kayıp, vefat üzere hayat değişimleri.
Doğal afetler, kazalar üzere büyük ölçekli travmalar.
Duygusal ve Davranışsal Problemler:
Anksiyete, depresyon, kaygılar.
Duygu düzenleme zorlukları (öfke patlamaları, ağır üzüntü).
Sosyal marifet eksiklikleri ve içe kapanıklık.
Gelişimsel Zorluklar:
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB).
Otizm spektrum bozukluğu (OSB).
Aile Dinamikleri ve Bağlanma Sorunları:
Ebeveyn-çocuk münasebetlerinde zorluklar.
Bağlanma travmaları.
Nasıl Uygulanır?
1. İnançlı ve Destekleyici Bir Ortam Oluşturma
Terapist, çocuğun kendini rahat ve inançta hissedeceği bir terapi odası hazırlar. Bu ortamda çocuğun ilgi alanlarına ve gereksinimlerine uygun çeşitli oyun gereçleri bulunur:
Kuklalar
Figürler ve bebek evleri
Hayvanlar
Arabalar
Meyveler-sebzeler, mutfak eşyaları
Tamir oyuncakları
Doktor oyuncakları
Kum tepsisi ve figür setleri
Bloklar ve legolar
Resim ve boyama gereçleri vb. gibi
2. Çocuğun Oyun Sürecine Liderlik Etmesi
Deneyimsel oyun terapisinde, çocuk başkandır. Çocuğun oyun sırasında sergilediği davranışlar, seçtiği oyuncaklar ve oluşturduğu temalar, onun iç dünyasına açılan bir pencere olarak kıymetlendirilir. Terapist, bu sürece eşlik eder ve çocuğun kendini tabir etmesine yardımcı olur.
3. Terapötik Bağ ve Duygusal İşleme
Terapist, çocuğun duygusal tecrübelerini yargılamadan kabul eder. Çocuğun hislerini ve tecrübelerini oyun yoluyla işlemesine dayanak olunur. Örneğin:
Çocuk bir figürle saldırgan bir davranış sergiliyorsa, bu davranışın gerisindeki duygusal sebep keşfedilir (örneğin öfke yahut güvensizlik).
Travma geçirmiş bir çocuk, oyun sırasında travmatik olayın bir benzerini canlandırabilir. Bu, olayın duygusal yükünün azalmasına ve travmanın işlenmesine yardımcı olur.
4. Sürecin Aileye Katkısı
Aileyle nizamlı aralıklarla görüşmeler yapılır. Terapist, çocukla oyun sırasında elde edilen bilgileri paylaşarak ebeveynlere rehberlik eder. Bu süreçte, ebeveynlere destekleyici ebeveynlik yaklaşımları öğretilir.
Terapistin Rolü
Deneyimsel oyun terapisinde terapist:
Yargılayıcı olmayan bir duruş stantlar.
Çocuğun hislerini, niyetlerini ve davranışlarını oyun üzerinden anlamaya çalışır.
Çocuğun kendi tahlil yollarını bulmasına yardımcı olur.
Çocuğun özgüvenini ve özsaygısını güçlendiren bir ilgi sunar.
Bilimsel Dayanaklar
Deneyimsel Oyun Terapisi, birçok bilimsel çalışmayla desteklenmiştir. Araştırmalar, bu yolun bilhassa travma yaşamış çocuklarda duygusal ve davranışsal düzgünleşme sağladığını göstermektedir. Ayrıyeten, ebeveyn-çocuk bağlantılarını güçlendirmede ve çocukların toplumsal marifetlerini geliştirmede tesirli olduğu kanıtlanmıştır.
Sonuç
Deneyimsel Oyun Terapisi, çocuğun duygusal, toplumsal ve davranışsal muhtaçlıklarını karşılayan güçlü bir terapi metodudur. Her çocuk kendine mahsustur ve terapi süreci de çocuğun gereksinimlerine nazaran şekillenir. Bu yol, çocukların oyun yoluyla düzgünleşme ve gelişim göstermelerine imkan tanır.
Deneyimsel Oyun Terapisi ile İlgili Sık Sorulan Sorular ve Cevapları
1. Deneyimsel Oyun Terapisi hangi yaş kümeleri için uygundur?
Deneyimsel Oyun Terapisi ekseriyetle 3-10 yaş ortası çocuklar için uygundur. Daha küçük çocuklar oyun aracılığıyla kendilerini daha rahat söz ederken, daha büyük çocuklar ve ergenler için farklı terapötik yaklaşımlar (örneğin, sanat terapisi) tercih edilebilir. Lakin her çocuğun ferdî gereksinimleri kıymetlendirilerek terapi tekniği belirlenir.
2. Terapide yalnızca oyun oynanıyorsa bu nitekim işe fayda mı?
Evet, oyun çocuğun doğal bağlantı biçimidir. Çocuklar, sözlerle ifade edemedikleri hisleri ve fikirleri oyun yoluyla dışa vururlar. Terapist, bu oyunlarda çocuğun hislerini ve yaşadığı zorlukları anlamaya odaklanır. Araştırmalar, oyun terapisinin tasa, travma ve davranışsal sıkıntıları hafifletmede tesirli olduğunu göstermektedir.
3. Çocuğum terapide neler yapacak?
Terapide çocuğun yönlendirmesine bağlı olarak farklı oyun aktiflikleri yapılabilir. Çocuk istediği oyuncakları seçer, öyküler oluşturur yahut kuklalarla oyun kurar. Terapist bu süreçte çocuğun yanında olur, müşahedeler yapar ve gerektiğinde duygusal dayanak sağlar. Emel, çocuğun kendini tabir etmesine ve duygusal süreçlerini işlemesine yardımcı olmaktır.
4. Çocuğum terapi sırasında konuşmazsa bu bir sorun mu?
Hayır, çocuğun konuşması terapinin tesirli olması için bir gereklilik değildir. Çocuklar bazen oyunları ve davranışlarıyla bağlantı kurar. Terapist, çocuğun oyun yoluyla tabir ettiği hisleri anlamak ve desteklemek için eğitimlidir. Vakitle, çocuk kendini daha rahat hissettiğinde söz formları çeşitlenebilir.
5. Terapinin tesirini ne vakit görebilirim?
Bu süreç her çocuğa nazaran değişiklik gösterir. Kimi çocuklar birkaç seansta olumlu değişimler gösterirken, öteki çocuklar için daha uzun bir müddet gerekebilir. Terapinin başarısı, çocuğun yaşadığı problemlerin tabiatına, terapiye devamlılığa ve ebeveynlerin terapi sürecine iştirakine bağlıdır.
6. Ebeveyn olarak benim rolüm nedir?
Ebeveynler, terapi sürecinin kıymetli bir kesimidir. Çocuğun duygusal muhtaçlıklarını desteklemek, terapistin yönlendirmelerine uymak ve terapi sonrası günlük hayatta çocuğa empati ve anlayış göstermek, terapinin tesirini artırır. Ayrıyeten, terapist tertipli olarak ebeveynlere süreç hakkında bilgi verir ve rehberlik sunar.
7. Terapide ne tıp oyuncaklar kullanılır?
Deneyimsel Oyun Terapisi için çeşitli oyuncaklar kullanılır. Bunlar, çocuğun iç dünyasını tabir etmesine imkan sağlayan oyuncaklardan oluşur:
Kuklalar, bebek evleri
Hayvan figürleri
Mutfak araç gereçleri ve yiyecekler
Askerler
Kum torbası
Tamir oyuncakları
Doktor seti
Kum tepsisi ve kum figürleri
Bloklar ve yapı oyuncakları
Sanat materyalleri (boyalar, kil, kalemler) gibi…
8. Oyun terapisi her çocuğa uygun mudur?
Oyun terapisi birçok çocuk için uygun bir metottur, lakin her çocuk farklıdır. Terapist, çocuğun gereksinimlerini ve terapiye uygunluğunu kıymetlendirmek için birinci görüşmede bir plan oluşturur. Birtakım durumlarda, oyun terapisi öbür yollarla (aile terapisi yahut kişisel danışmanlık) desteklenebilir.
9. Terapist oyunu nasıl yönlendiriyor?
Deneyimsel Oyun Terapisi yönlendirilmemiş bir yaklaşıma dayanır, yani çocuk oyunu denetim eder. Terapist çocuğun seçtiği oyun ve temaları müşahedeler, çocuğa alan tanır ve gerektiğinde duygusal dayanak sunar. Terapistin gayesi, çocuğun kendini özgürce söz etmesini sağlamaktır, bu nedenle oyunu yönlendirmez.
10. Deneyimsel Oyun Terapisinin bilimsel destekleri var mı?
Evet, deneyimsel oyun terapisi birçok bilimsel çalışmayla desteklenmiştir. Araştırmalar, bu metodun bilhassa travma sonrası gerilim bozukluğu, telaş, depresyon ve davranış sıkıntılarında tesirli olduğunu göstermektedir. Birebir vakitte ebeveyn-çocuk ilgilerini güçlendirme konusunda da başarılıdır.
