Depresyon aslında bir ruh halini tanımlayan sözcüktür. Fakat birebir vakitte psikiyatrik bir bozukluğu tanımlamak gayesiyle da kullanıldığından giderek bir hastalık ismi halini almıştır. Bir kişi için depresyonda denildiğinde, bir çeşit ruhsal çökkünlük halinde olduğu anlaşılmaktadır. Gündelik ömürde herkes vakit zaman kendini moralsiz, üzgün, mutsuz hatta karamsar hissedebilir. Depresyon hastalığının gündelik olağan moral bozukluğu yahut demoralizasyondan farkı kişinin yalnızca:
- Duygusal olarak üzgün, mutsuz, kederli hissetmesi değil fakat yanı sıra
- Düşünce olarak durumuyla ilgili ümitsizlik, çaresizlik ve karamsarlık içinde olması, kendini bu durum içinde yetersiz ve bedelsiz olarak algılaması ve hatta intiharı tahlil olarak görmesi,
- Davranış olarak kendini toplumdan soyutlaması, içine kapanması, giderek sakinleşmesi, hiçbir şeyden zevk alamaması ve isteksizlik göstermesi ve
- Bedensel olarak uykusunun ve iştahının bozulmasıdır.
Gündelik olaylar kesinlikle insanların ruh halini olumsuz etkilemektedir, lakin depresyondan farkı, kişinin bu durumu tahlilsiz görmemesi ve kendisini de yetersiz hissetmemesidir. Gündelik olaylarda morali bozulan kişi olumlu gelişmeler ile kendisini tekrar yeterli hissederken, depresyon hastalığındaki kişi olaylara bağlı olarak kendini daha güzel hissetmez. Depresyon, makul durum ya da olaydan çok, kişinin kendini içinde hissettiği süreğen bir çöküntü durumudur. Bu nedenle tüm gündelik moral bozukluklarını yahut gelip süreksiz ümitsizlik hallerini depresyon olarak kavramlaştırmak yanılgılı bir yaklaşım olmaktadır.
Depresyon hastalığının yaygınlığına bakıldığında, 2010 yılı başında yayınlanan bir çalışmaya nazaran toplumda %8-10 ortasında görülmektedir. Hayat uzunluğu hastalanma riski ise erkeklerde on erkekten bir tanesi, bayanlarda ise her dört yahut beş bayandan bir tanesi ömürlerinde en az bir kere depresyon hastalığına yakalanacaklardır.
Depresyon toplum hayatımızı tüm alanlarda olumsuz tarafta etkiler
-Artan intihar olayları
– Konsantrasyon bozulmasına bağlı oluşan ölümcül kazalar
-Alkol ve uyuşturucu tüketiminin artması
-Verimlilik azalması ve meslek kaybı
– Okul performans kaybı
-Aile parçalanmaları
-İş kazalarında artış
– Depresyon sonucu kalp-damar sistemini ilgilendiren yahut gibisi bedensel (psikosomatik) rahatsızlıklar da görülür.
Genel olarak depresyon farklı yük derecelerine nazaran üçe ayrılır:
Hafif depresyon: Büyük zorluklarla da olsa bireylerin günlük yaşantılarını (örneğin iş, boş vakit, aile içindeki görevler) idame ettirmeleri mümkün olur.
Orta şiddette depresyon: Çalışma hüneri büyük ölçüde kısıtlanmıştır. Toplumsal münasebetler de giderek daha çok azalır. Fonksiyonellikte kayıplar yaşanır.
Ağır depresyon: Bu durumdayken çalışmak, mesken işlerini halletmek yahut toplumsal aktivitelerde bulunmak genelde mümkün değildir. Kişi kendisinde işlerini halledebileceği enerjiyi bulamaz.
Ağırlık dereceleri, mevcut şikayet yahut belirtilerin sayısına nazaran belirlenir. Bir hafif depresyonda toplam on belirtiden en az dördünün, bir ağır depresyonda ise toplam on belirtiden en az sekizinin görülmesi gerekir.
Depresyon için risk etkenleri nelerdir?
- Erken ebeveyn kaybı
- Madde ve alkolün berbata kullanımı
- Anksiyete bozuklukları
- Kadın olmak
- Düşük sosyoekonomik düzey
- Ayrı yaşama, boşanmış olma
- İşsizlik (İşsizlik depresyonda risk etkeni olması yanında, işte verimliliğin azalmasının değerli sebeplerindendir)
- Daha evvel depresyon geçirmiş olma
- Yakın vakitte kıymetli ömür olayları, gerilim etkenleri yaşama
- Kişilik yapısı, mizaç
- Çocukluk devrinde cinsel yahut fizikî berbat davranılma öyküsü
- Bazı ilaçlar
- Tıbbi hastalıklar
- Hormonal değişiklikler
Depresyonun klinik belirtileri nelerdir?
Klinik depresyonun temel niteliği beğenilen olmayan his durum, ilgi ve zevk azlığı, ümitsizlik ve karamsarlıktır. Bireyler derin bir keder yaşarlar. Gelecekleri ve yaşadıkları ile ilgili olarak daima karamsar düşünürler. Bireyde depresif his durum ile birlikte değişik aktiflik ve sorumluluklara karşı ilgi kaybı izlenir. Olağan etkinliklerden zevk alamaz. İş, özel zevkler, ferdi bağlar, cinsel aktivite de dahil olmak üzere hiçbir şeyden zevk alamazlar. Birtakım şahıslarda önde gelen belirti bunaltı olabilir. Anksiyete (bunaltı, kaygı) seviyesi çok artabilir, ajitasyon (huzursuzluk) gösterebilirler. Genel olarak ilgileri azalır. Ümitsizlik ve çaresizlik hisleri o kadar ağır olabilir ki düştükleri bu durumdan hiçbir formda kurtulamayacaklarını düşünebilirler. Depresif bireyler kolay günlük aktiviteleri bile yapmakta zahmet çekerler. İş, aile, para ve kendi sıhhatleri ile çok biçimde başları meşgul olur. Güç seviyesi azalır. Birtakım bireylerde önde gelen belirti somatik belirtiler olabilir. Tepkisel davranırlar.
*Umutsuzluk, karamsarlık, benlik saygısında düşme ve suçluluk hisleri intihar fikir ve hareketlerini uyarır. Sevilenle yine birleşme niyetleri ortaya çıkabilir.
*Düşünce içeriğinde geçmiş olaylar değerli bir yer meblağ. Ağır anksiyete (bunaltı, kaygı) belirtilerinin depresyon olgularında intihar teşebbüsleri için belirleyici bir etken olduğu ileri sürülmektedir. İntihar niyetleri ve teşebbüsleri depresyonun değerli belirtilerindendir. Depresyon hadiselerinin en az yarısı teşhis konamadığından ötürü tedavi edilemez. Tedavi edilemediğinde depresyonun şiddeti artabilir ya da intihar ile sonuçlanabilir. DSÖ, depresyonun yaygınlığının yetişkin nüfusta %5 civarında olduğunu belirtmiştir. Bu oran dünyada yaklaşık 350 milyon bireye denktir.
*Depresif olguların birçoklarında his durum değişiklikleri ile birlikte iştah ve kilo kaybı bulunur.
*Uyku bozukluğu depresyonun çok sık karşılaşılan bir belirtisidir. Dalgınlık, unutkanlık olabilir. Bazen ağır olgularda aklından geçenlerle dış dünyada olanlar birbirine karıştırılabilir.
Majör Depresif Bozukluk Tanısı ve DSM-V (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı)
- Tanı Kriterleri
*Üzüntülü his durumu ya da her zamanki etkinliklerle alakalı zevk kaybı bunlarla bir arada aşağıdakilerden en az 5 belirti:
*Çok fazla ya da çok az uyuma
*Psikomotor yavaşlama ya da yerinde duramama
*Yüzde 5 deri fazla tartı kaybı ya da artışı
*Enerji kaybı
*Değersiz ya da çok hatalı hissetme
*Odaklanma, karar alma ya da düşünme güçlüğü
*Yineleyen mevt ya da intihar düşünceleri
*Belirtiler 2 hafta boyunca günün büyük kısmında her gün görülür.
*Belirtiler kıymetli bir kayba gösterilen olağan yansıdan farklıdır ve şiddetlidir.
Depresyon tanısı nasıl konur?
Depresyon tanısı koyabilmek için anlatılan belirtilerin tamamının bulunması gerekmez. Yukardaki belirtilerden bir küme fonksiyonelliği bozacak kadar ağır ise ve diğer nedenlere bağlanamıyorsa teşhis konur. Teşhis için uygulanan testlerin sonuçları ve klinik müşahede hayli kıymetlidir.
Depresyonun Başka Belirtileri
*Kolay kızma
*Tahammülsüzlük
*Gürültüden rahatsız olma
*Somatik belirtiler
*Obsesyonlar
*Anksiyete
*Ağrı/Cinsel fonksiyon bozuklukları
Çocuklarda depresyon görülür mü?
Evet. Çocukluk devrinde de depresyon görülebilir. Tedavi edilmemesi halinde uzayabilir ve erişkinlikte de sürebilir. Çocuklarda depresyon belirtileri bazen erişkinliktekinden ayrılabilir. Okul reddi, hastalık uydurma, ebeveynlerini kaybetme derdi, okul meseleleri biçiminde kendini gösterebilir.
ÇOCUKTA BELİRTİLER
-Bedensel yakınmalar
-Sinirlilik
-İşitsel varsanılar
-Kaygı bozukluğu
-Fobiler
ERGENLİKTE BELİRTİLER
-Aşırı tedirginlik ve huzursuzluk
-Öfke patlamaları
-Çabuk sıkılma
-Dikkat dağınıklığı
-Antisosyal davranış
-Madde berbata kullanımı
-Okuldan kaçma
-Okul başarısızlığı
-Gelişigüzel cinsel ilişkiler
-Azalmış hijyen
YAŞLILIKTA BELİRTİLER
-Bilişsel belirtiler (Bellek yitimi, yönelim bozukluğu, konfüzyon)
-Psödodemans (Yalancı Bunama)
-Apati (İlgisizlik)
-Çelinebilirlik (Dikkati Yoğunlaştıramama)
Depresyonun seyri nasıldır?
Depresyon olgularının % 85 ya da daha fazlası bilinen olağan tedavi metotlarından yararlanır. Tedavi edilmeyen olgular ise 6-24 ayda düzelirler. % 5-10 kadar olguda ise iki yıldan fazla sürer. Tedavi ile bu müddet birkaç hafta ile birkaç aya indirilebilmektedir. Tedaviye erken başlamak cevap alma müddetini kısaltır.
Depresyonun tedavisi nasıldır?
Antidepresan ilaç tedavilerinin yanında hastalara psikoterapiler uygulanmaktadır. Bu tedaviler çeşitli kuramlara dayanan ve yıllar içinde bilgi birikimiyle temelleri oturtulmuş tekniklerdir. Bu tedaviler psikanaliz denilen insanın ruhsal çatışmalarını çözmeye yarayan tedaviler ile bilişsel-davranışçı terapi denilen insanın fikir yapısındaki olumsuz niyet kalıplarını ve davranış kalıplarını fonksiyonel olanlar ile değiştirmeye yarayan tedavilerdir.
Sonuç olarak, depresyon psikiyatrik hastalıklar için en yaygın olan ve en çok yeti kaybına yol açan hastalıklardan birisidir. Gerçek tanınıp tesirli tedavi edildiğinde bir toplum sıhhati sorunu yaratmamaktadır. Halbuki, uzman olmayan bireyler tarafından uygun biçimde tedavi edilmeyen depresyon pek çok öteki meseleye yol açmaktadır.
