Depresyon, kendine has belirtileri olan, çok uygun tanımlanmış önemli ve ciddiye alınması gereken bir hastalıktır. Herkes ömrünün bir periyodunda hüzün, sıkıntı, mutsuzluk üzere duygulanımlar yaşayabilir. Bunlar ekseriyetle yaşanan olaylarla bağlantılı ve geçicidir. Halbuki bazen bu duygulanımlar daha çok boyutlarda ve daha uzun müddet yaşanırlar. Hatta bazen buna yol açabilecek besbelli bir neden de yoktur yahut neden vardır ancak gösterilen duygusal reaksiyonun mühleti ve yoğunluğu beklenenden fazladır. Artık bu duygulanımlar ömürle, kendimizle, etrafımızla bağımızı bozmaya başlamıştır.
Depresyon en az 2 haftadır devam eden ve kişinin hayatını olumsuz halde etkileyen mutsuzluk, hayattan keyif almama ve çökkün his durumu halidir. Değersizlik, çok suçluluk, yalnızlık, ıstırap ve ümitsizlik hisleri ile öne çıkar. Depresyondaki şahısta intihar fikirleri de olabilir. Bu şikâyetler nedeniyle kişinin iş, özel ve toplumsal hayatı olumsuz etkilenmekte ve bu alanlardaki fonksiyonelliği bozulmaktadır.
Depresyonun Belirtileri Nelerdir ve Kendimizde Depresyon Olup Olmadığını Nasıl Anlayabiliriz?
1.Kendinizi, bir müddettir çabucak her gün (en az 2 hafta), yaklaşık gün uzunluğu süren bir biçimde üzgün, kederli, morali bozuk, mutsuz, sıkıntılı, çaresiz, zahmetli, zavallı, neşesiz, hudutlu, çökkün, boşluktaymış üzere v.b. olarak tanımlıyor ve hissediyorsanız.
2.Eskiden zevk aldığınız aktifliklerin birçoklarına karşı ilginizde azalma varsa yahut artık bunlardan eskisi üzere zevk almıyorsanız.
3.İştahınızda azalma yahut artma varsa ve istemediğiniz halde kilo veriyor yahut alıyorsanız.
4.Hemen her gün uykusuzluk çekiyorsanız ya da çok uyuyorsanız, uykuya dalmakta zahmet çekiyor yahut sabahları istemediğiniz halde erken uyanıyor yahut gece sık sık uyanıyorsanız.
5.Eskiye nazaran çok daha uzun müddet uymanıza karşın kendinizi yorgun hissediyorsanız.
6.Hemen her gün yakınlarınızın da fark ettiği formda konuşmanızda, niyetlerinizde ve davranışlarınızda bir yavaşlamadan yakınıyorsanız. Karar vermekte, etkinliklere başlamakta ve sürdürmekte zahmet çekiyorsanız.
7.Yorgunluk, bitkinlik ve güç kaybınız olduğunu hissediyorsanız.
8.Cinsel isteğiniz azalmışsa.
9.Bedeninizde nedeni bulunamayan ağrılar, nefes darlığı, yorgunluk, baş dönmesi, mide ve barsaklarda gaz, ishal-kabızlık periyotları üzere yakınmalarınız varsa.
10.Değersizlik, kendini beğenmeme yahut küçük görme, kendini kınama, suçlama ya da suçluluk hisleri sizi rahatsız ediyorsa.
11.Düşüncelerinizi aşikâr bir mevzuya ağırlaştırmakta zahmet çekiyor yahut zihninizin karmaşık olduğunu hissediyorsanız, en kolay bahiste bile karar vermekte zahmet çekiyorsanız.
12.Yineleyen biçimde “ölsem de kurtulsam” diye düşünüyorsanız yahut aklınıza intihar fikirleri takılıyor yahut intihar planları yapıyorsanız.
Bunlardan birkaçı sizde varsa Depresyonda olma olasılığınız çok yüksektir. Bu saydığımız belirtiler de aslında depresyonun temel belirtileridir.
Depresyonun Esas Nedenleri Nelerdir?
1.Olumsuz ömür olayları ile karşılaşma
2.Büyük hüzünlere neden olabilecek kayıplar ve yas
3.İş ömrü sorunları
4.Evlilik ve aile içi sorunlar
5.Hamilelik, doğum ve lohusalık süreci
6.Kalıtsal yatkınlık
7.Kişilik yapısı
8.Fazla alkol kullanımı
9.Bazı hastalıklar (Kanser, Multipl Skleroz, Sara, AİDS vb.)
10.Bazı ilaçlar (kalp, tansiyon ve migren ilaçları)
11.Menopoz ve Andropoz dönemi
12.Mevsim değişiklikleri
13.Ülke ve kent değiştirme, yeni ömür koşulları
Depresyon Ne Sıklıkta Görülür?
Depresif insan kendisini yalnız ve çaresiz hisseder. Halbuki tüm insanların yaklaşık beşte biri hayatları boyunca en az bir kere depresyon geçirirler. Dünya Sıhhat Örgütü’nün bilgilerine nazaran rastgele bir anda dünyada 100 milyon insan depresyondadır. Yapılan çalışmalarda majör depresyonun hayat uzunluğu görülme sıklığı erkekler için her 100 bireyde 2 ila 12 ortasında; bayanlar için ise her 100 şahısta 5 ila 26 ortasında bulunmuştur. Türkiye Ruh Sıhhati Profili Çalışması’nda 12 aylık depresif nöbet yaygınlığı bayanlarda % 5,4, erkeklerde % 2,3, tüm nüfusta % 4,0 olarak verilmektedir. Görüldüğü üzere, depresyon hayli sık görülen bir durumdur ve bayanlarda iki kat daha fazladır.
Depresyonda Cinsiyet Farklılığı Nasıl Açıklanabilir?
Bayanlarda depresyonun erkeklere nazaran iki kat fazla olması erkeklerin belirtilerini, alkol kullanımı, değişik hareketlerle dışa vurum davranışları formunda tabir etmesi, bayanların bu imkanları kullanamamaları, tıpkı gerilim etkeni karşısında daha ağır belirtiler göstermesi biçiminde açıklanmaktadır. Öbür değerli bir açıklama da hormonal nedenler ve klâsik bayan rolü ile ilgilidir. Ayrıyeten bayanlarda gebelik, doğum, premenstrüel periyot üzere biyolojik ve ruhsal olarak depresyona yatkınlık yaratan ek özellikler vardır. Cinsel ve fizikî istismar da bayanları daha çok etkilemektedir.
Depresyon Tanısı Nasıl Konur?
Depresyon tanısı konmadan evvel kesinlikle bir doktor tarafından muayene edilmeniz ve detaylı bir hastalık hikâyenizin alınması kaidedir. Depresyon tanısı koyabilmek için anlatılan belirtilerin tamamının bulunması gerekmez. Üstteki belirtilerden bir kısmı var ve fonksiyonelliği bozacak kadar ağır ise ve diğer nedenlere bağlanamıyorsa teşhis konur.
Depresyon Tedavisi Nasıl Olmaktadır?
Depresyon tedaviye çok uygun cevap veren ve sonunda tam olarak güzelleşebilen bir hastalıktır. Halbuki depresyon geçirenlerin birçok durumlarının tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu düşünmezler ve bu nedenle tedavi arayışı içine girmezler. Bilhassa bizim toplumumuzda depresyon büyük oranda tedavi gerektiren bir hastalık olarak kıymetlendirilmez; güya olağan bir ömür biçimi, mukadderat yahut kişilik özellikleri üzere görülür. Halbuki depresyonda tedavi yardımı almak için, soğuk algınlığında olduğundan çok daha fazla neden vardır. Depresyon, ne bir akıl hastalığı ne de utanılacak bir durumdur.
Depresyon tedavisinin temelinde Antidepresan ilaçlar bulunur. İlaç tedavisi yanında psikoterapi uygulanması tedavi muvaffakiyetini arttırabilir. Depresyonu olan bireylerde aktifliği kanıtlanmış ve muvaffakiyet ile uygulanabilen psikoterapi yolu Bilişsel-Davranışçı Psikoterapidir. Antidepresan ilaç tedavisinin en az 6 ay sürdürülmesi uygundur. Bu ilaçlar kişinin toplumsal ömrünü etkilemeksizin depresyonu tedavi eder. İlaç tedavisinin erken kesilmesi hastalığın tekrar nüks etme riskini arttırmaktadır.
Birçok insanın başında Antidepresan ilaçlarla ilgili bilhassa şu sorular vardır:
1.Bu ilaçlar üzerimde yük yapar mı, beni uyuşturur mu?
2.Bu ilaçları alırsam okula/işe gidebilir miyim?
3.Sosyal ömrümü sürdürebilir miyim?
4.Bu ilaçlar bağımlılık yapar mı, bedenim buna alışır mı?
5.Çok yan tesiri var mı?
6.İlacı bıraktığımda daha mı makus olurum?
Antidepresan ilaçlar uyuşturucu değildirler, alışkanlık ya da bağımlılık yapmazlar. Bilhassa yeni küme ilaçlar toplumsal hayatı etkilemeksizin depresyonu tedavi ederler. Bazen bu ilaçlarla tedaviye başladığımız birinci 5 günü yahut 1 haftası içinde bulantı, baş dönmesi, esneme isteği v.b. yan tesirler olabilir. İlacı bıraktığınızda daha makûs olma üzere bir durum kelam konusu değildir. Kimi antidepresan ilaçların bırakılması sırasında “çekilme belirtileri” dediğimiz belirtiler olabilir ve bu da bize hafif bir rahatsızlık verebilir. Bu durum çoğunlukla 1-2 hafta içinde geçer. Uzman doktor denetiminde kullanılan antidepresan ilacın çabucak hiçbir riski yoktur.
Depresyon ile Uğraş İçin Birtakım İpuçları:
1.Depresyon tanısı almışsanız, kesinlikle mevzunun uzmanı olan bir profesyonele (Psikiyatri uzmanı) danışın.
2.Depresyon ve başa çıkma prosedürleri konusunda mümkün olduğunca bilgilenin.
3.Fiziksel ve toplumsal etrafınızı gereksinimleriniz doğrultusunda tekrar düzenleyin. Olumsuz uyaranları ortadan kaldırın, olumlu ve destekleyici uyaranları eklemeye çalışın.
4.Yatma, kalkma ve uyku alışkanlıklarınızı düzenlemeye çalışın.
5.Bağışıklık sisteminizin güçlenmesi çok kıymetlidir. Bunun için beşlenmenize dikkat edin. Doğal besinler dışındaki yiyecek ve içeceklerden uzak durun.
6.Kafeinli içeceklere, alkollü içeceklere, uyuşturucu ve sakinleştirici haplara güçlü bir istek duyabilirsiniz. Bunlardan kesinlikle uzak durmalısınız.
7.Bir şeylerle meşgul olmaya ve çalışmaya uğraş edin. Kendinizi bir yerlerde kapatmak, çalışmayarak meşguliyetsiz kalarak ve içinize kapanıp saklanmak, depresyonu arttıracaktır.
8.İlaç tedavisinin en az 6 ay kadar süreceğini aklınızda tutun. İlaç tedavisi müddetince tertipli kullanmanız ve birinci başlarda mümkün yan tesirlere katlanmanız gerektiğini unutmayın.
9.İlaç tedavilerinin tesirlerinin birden fazla vakit 2-3 haftadan sonra ortaya çıktığını aklınızda tutun.
10.Depresyon birçok vakit kişinin kendi kendine yenebileceği bir durum değildir. Bu sebeple “ilaçlar bağımlılık yapar, kullanma, kendi kendinin tabibi ol” üzere tekliflerde bulunmayın ve bu tıp tekliflerde bulunanlara da prestij etmeyin. Depresyon ilaçlarının bağımlılık yapmadığını bilin ve bu hususta hekiminize danışın.
Öteki tüm hastalıklar çeşitli yakınma ve belirtilerle kişinin kendini yeterli hissetmemesine neden olurken, depresyonda, hastalığın kendisi başlı başına mutsuzluk, ümitsizlik ve kendini güzel hissetmeme halidir. Bu yanıyla depresyon, başka hastalıklardan ne daha az kıymetsiz ne de daha az ciddidir. Kişinin hüzün ve ümitsizlikle dolan hayatı en az kırık bir kol kadar engelleyici ve hatta birçok sefer ondan daha can sıkıcıdır. Kırık kola gösterdiğiniz kıymet ve ilgiyi asla kendinizden esirgemeyin. Ümitsizlik hastalığın kendisi olduğunda, umutsuzluğunuzu paylaşmak düzgünlüğe giden yolun birinci adımı olacaktır.
