“Mutsuzum, yorgunum, depresyondayım” günlük ömürde sıkça duyduğumuz şikayetler. Kelamı geçtiği kadar sık görülüyor mu?
1) Bir insanın his durumu, hava durumu üzeredir. Kimisinin ki Karadeniz üzere dalgalı, kimisinin ki ege iklimi üzere sıcaktır. Hislerimiz, vakit içinde sevinçten kedere, öfkeden kıskançlığa yavaş salınımlar gösterir. Depresyon sıradışı bir çökme halidir. Yağmur değildir, seldir, baskındır, felakettir, hastalıktır. Mutsuzluk bıktıran bahar yağmurları üzeredir. Baş edebilirsiniz, doğaldır, deva arayabilirsiniz ancak depresyon hastalıktır, işlevselliğinizi bozar. Aile münasebetlerinizi, işinizi götüremez olur, toplumsal işlevlerinizden keyif alamaz olursunuz. Ömür uzunluğu yaygınlığı % 3.5–5.8 kadardır.
Bayan ve erkeklerde görülme sıklığı açısından fark var mı?
2) Çocukken kızlarda her türlü psikiyatrik hastalık 1/3 yahut ½ oranında erkek çocuklara nazaran az görülürken, birinci adetle bir arada menopoza kadar bayanda depresyon oranı iki katına çıkar. Ortalama olarak her 4 yahut 5 bayandan biri ömrünün bir devrinde depresyona girer. Erkekte ise bu oran her 10 erkekten biri civarındadır. Ortadaki farkı artıran sebepler, bayanın daha çok yardım araması, basitçe doktora başvurması, erkeğin hem yardım almaması hem de alkol, unsur, sigara ,öfke ve saldırganlığa daha çok yönelmesi ve bu durumun toplumda erkeğe özgül davranış olarak kabul görmesidir. Kitaplarda depresyon görülme oranı ;erkeklerde % 3–12, bayanlarda % 10–20 kadardır.
Depresyon nedir? Bir hastalık mı yoksa “kendini mutsuz hisseden herkes” depresyonda mı?
3)Depresyon; Derin hüzünlü, bazen hem hüzünlü hem bunaltılı bir his durumla birlikte fikir, konuşma, hareket, fizyolojik işlevsellerde zayıflama, durgunluşma yanısıra değersizlik, karamsarlık, isteksizlik his ve kanıları ile muhakkak bir sendromdur. Depresyon derinleştikçe ömürden vazgeçme, ölsem keşke, intihar fikri, intihar teşebbüsü ve vefatla noktalanacak kadar ağırlaşabilir. Latife ile bile yakınlarınız vefattan kelam ediyorsa katiyen bir psikiyatristle görüştürünüz. Şayet kişiyi günlük hayattan alıkoymuyorsa, bu his durumu bozukluk olarak nitelendirilemez
. Depresyonun belirtileri neler?
4)Aşağıdaki dokuz depresyon belirtisinden, beşine sahipseniz klinik olarak tedavi gerektiren bir depresyon sahibisiniz demektir. Yalnız bu durum 15 gündür stabil olarak sizinle bir arada olması lazım. İş-gücü kaybı,ailede ve toplumsal ömürde bağlantı problemleri oluşur. Beşin altında belirti varsa subklinik depresyondasınızdır, bir psikolog veya psikiyatristten yardım yahut terapi almanız gerekmektedir. Tüm belirtiler varsa şayet ağır depresyondasınız demektir. Depresyon bazen psikotik olur ve depresyonun en ağır halidir. “Dünyanın berbat gidişinden ben sorumluyum, ay tutulması benim yüzümden” üzere fiilen imkansız şeylerden bahsediyorsa yakınınız yeniden durumu çok acil demektir. Vasiyet düzenliyorsa, mal paylaşımından kelam ediyorsa çok dertli olmasına karşın bir gün birden teğe tabiatıyla rahatlamış görünüyorsa tekrar alarm çalıyor dikkate alınız demektir. Depresyonun belirtileri genel olarak şu formdadır ve aşağıya indikçe tablo ağırlaşır:
• Depresif his durumu (irrite bazen öfkelide olabilir)
• Zevk alamama ve ilgide azalma
• Güç kaybı (Hiçbir iş yapmadığı halde daime çok yorgundur)
• İştahta artma ya da azalma (çoğunlukla zayıflar küçük bir orandaki hasta kümesi da kilo alır)
• Uykuda artma ya da azalma (Depresyonluların %85 i uyuyamaz, uykuya dalma uykuyu sürdürme sıkıntıdır, makûs düşlerle uyku bölük pörçüktür. Genetik dediğimiz unipolar depresyonda ,sabah erkenden büyük bir acıyla uyanma en teşhis koydurucu hastalık belirtisidir.)
• Unutkanlık ve değersizlik/suçluluk duygusu (Yaşlı hastalarda depresyona bağlı unutkanlığı doğal kabul etmeyip ve muhakkak deva arayınız.)
• Ağırlaşmada yetersizlik (Konsantrasyon bozukluğu sebebiyle genç hastalarda okuma müddeti giderek kısalır, ders başarısı düşer, dikkat yanlışları yapar. Başarısı düşen öğrencilerde çocuklara yahut gençlere kızıp eleştirmeden evvel durum üzerinde bir araştırma yapın.)
• Hareketlerde yavaşlama yada artma.
• Yineleyen mevt düşüncesi
Belirti vermeyen maskeli depresyon nasıl ortaya çıkıyor?
5) Duygulanım gösterimleri besbelli olmayan, bedensel belirtilerin ön planda olduğu depresyon çeşididir. Maskeli depresyon, toplumda sanılandan daha sıklıkla görülmektedir. Çok sıklıkla teşhis konulamadığı için, uzun mühlet tanınmadan ve tedavi edilmeden kalır. Daha çok orta yaş ve yaşlı kesimde görülür.
Bu cins hastalar problemlerini vücutlarıyla tabir edebilirler. Hatta yüzlerine savunma maksadını güden bir gülümseme maskesi takabilirler. Daima bedenlerinin çeşitli yerlerindeki ağrı ve sızılardan yakınırlar. Ağrı ve sızılarının onları sonuçta felakete götüreceğine inanabilirler. Biraz daha ağır olaylarda alıştığı hisler hissedilmez olur. Dünyanın renksiz, cansız, meyyit bir yer olduğu fikrine kapılırlar. Pek ağlayamazlar.
Hastalar, bilhassa bedensel yakınmaları ön plana çıkarırlar. Ruhsal sıkıntıları ya hiç bildirmez ya da çok az bahsederler. Hastalar ağrı yanında iştah ve kilo kaybı, yorgunluk ve güç kaybı üzere şikayetleride vardır. Uygun ve kabullenici bir görüşme, bu hastalardaki depresif belirtileri açığa çıkarabilir. Öte yandan bir çok hasta da ruhsal problemlerini büsbütün bilip kabullenmesine karşın cinsel güçsüzlük, yaygın eklem ve kas ağrıları, uykusuzluk, baş ağrısı üzere şikayetleri ön plana çıkararak içinde bulundukları ruhsal meşakkatlere bunların neden olduğunu savunurlar.
Maskeli depresyonu, başka depresyon biçimlerinden ayıran hudut birden fazla vakit belirlenemez. Depresyon saf psişik belirtilerle gelmediği için bu hastalar, öbür klinik branşların neredeyse hepsini teker teker dolaşabilir. Yaygın kas ve eklem ağrılarından ötürü dahiliye ve fizik tedavi uzmanlarının kapılarını aşındırırlar. Bu da hasebiyle teşhis koyulmasını ve tedaviyi güçleştirir. Bazen de ağrı başta olmak üzere, bedensel belirtilerle, depresyon belirtilerinin hangisinin temel olduğunu belirlemek güç olabilir.
Bunların yanı sıra başlangıçta ilaç, alkol kullanımı ve antisosyal kişilik bozukluğu olmak üzere, değişik psikiyatrik bozukluklar da depresyon tablosunu gölgeleyebilmektedir. Ayrıyeten hipertansiyon, kardiak aritmiler, astım ve diyabet üzere durumlarda kullanılan ilaçların yan tesirleri de, acil bir depresyon tablosunu kamufle edebileceği unutulmamalıdır. Bu tıp depresif durumlar aleksitimik şahıslarda daha yaygındır. Bu beşerler öfke, reaksiyon, beklenti, kızgınlık, dilek üzere hislerini çözümleyip aktarmadan evvel sözelleştirip aktarmayan insanlardır.
Danışanlarınızda depresyonu nasıl teşhis ediyorsunuz? Özel uygulanan tetkikler ya da testler var mı?
6) Bir psikiyatrist tam bir tıbbi kıymetlendirme yapmalıdır. Uzman sizin ve ailenizin psikiyatrik geçmişi hakkında sorular soracaktır. Kan testi, röntgen yahut başka laboratuvar testleri majör depresyona teşhis koyamaz. Bununla bir arada, hekiminiz depresyon belirtileri gösterebilecek diğer bir durum olup olmadığına açıklık getirmek için kimi kan testleri isteyebilir. Örneğin, hipotiroidizm depresyonla emsal belirtilere sahiptir. Alkol kullanımı yahut bağımlılığı, birtakım ilaçlar, felç yahut yasa dışı ilaçların kullanımı da depresyon belirtilerine neden olabilir. Teşhis koymadan evvel en değerlisi fizyolojik tetkiklerin tam olarak yapılmış olmasıdır. Kimi bedensel hastalıkların direkt beyni etkileyerek depresyon ortaya çıkarabilmesinden kaynaklanmaktadır. Hatta bazen depresyon belirtileri bu hastalıkların birinci belirtileri olabilmektedir. Yapılması istenebilen laboratuvar tetkikleri ortasında (1)tam kan sayımı, (2)tiroid bezi hormon seviyeleri (T3, T4 ve TSH), kalsiyum, fosfor, glikoz, (3)idrar tetkiki, kan üre azotu bulunabilir. Kimi durumlarda ise beyin tomografisi ve manyetik rezonans üzere tetkikler de istenebilmektedir.
Depresyon tedavisinde hangi teknikler uygulanıyor?
7) Öncelikle; depresyonun hafif seyirli ise, hastaya ilaç tedavisinden evvel davranışlarını ve fikirlerini değiştirecek psikoterapi yolu uygulanmaktadır. Ancak şiddetli hale geldiğinde pek işe yaramayabilir ve bu durumda ilaç tedavisi yapılır. İlaçlar hakkında her gün olumsuz bir yorum duyuyorsunuz, hayat kalitemizi yükselten ağır ve psikotik depresyonda ömrünüzü kurtaran kalitede emniyetli antidepresan ilaçlar mevcuttur. İnternetten bilgi alınır lakin bilim yapılamaz. İnternette ki yanlış bilgilerle tedavilerinizi aksatmayınız en hakikat bilgi kaynağınız psikiyatristinizdir.
Psikolog ya da psikiyatriste başvurduğunuzda sizinle birinci görüşmesi tedavinin de seyrini belirleyecektir. İlaç tedavisinde çoklukla antidepresan ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar bedenimizdeki birtakım nörotransmitterler üzerinden tesir göstermektedir. Bunun yanında psikoterapinin devam etmesi kişinin gerilim faktörlerini ve olumsuz niyetlerini ortadan kaldırmasına yardım edecek ve güzelleşme vaktini kısaltacaktır. Tedavinin ilerleyen periyotlarında hislerinizin değiştiğini fark edecek ve bilimsel ölçümlerle bunu göreceksiniz. Uzmanlar depresyon tedavisi konusunda hemfikirdir. Bu yüzden vakit geçirmeden doktora başvurmanızda fayda var. Bilişsel Davranışçı terapi depresyon tedavisinde en yüz güldürücü terapi biçimidir.
Büsbütün tedavi ediliyor mu? Tekrar ortaya çıkma riski var mı?
8) Günümüzde depresyon tedavi edilebilen bir hastalıktır. His durum bozukluğu olan insanlarda tedavi sonucu düzelme ihtimali %70′lerdedir ki bu çok büyük bir orandır. Bir vakitler kendisini bedelsiz hisseden hatta vefatı bile düşünen bir insanın uygun tedaviyle hayata bakışı o kadar değişiyor ki artık yaşama sıkı sıkıya bağlanıyor.
Kimler risk altında yer alıyor?
9)
• Mevt, boşanma ve ayrılık nedeniyle sevdiğini kaybetmenin üzüntüsü
• Toplumsal izolasyona yol açan şahıslar ortası farklar yahut mahrumiyet hissi
• Büyük yaşamsal değişiklikler—taşınma, mezuniyet, iş değişikliği, emeklilik
• Partnerle yahut iş yerindeki yöneticiyle olan münasebetlerde ferdî çatışma
• Fizikî, seksüel yahut duygusal istismar
• Kimi ailelerde majör depresyon jenerasyondan nesile geçer. Bununla birlikte aile geçmişinde depresyon olmayanlarda da majör depresyon görülür.
Depresyonun artırdığı riskler var mı?
10)
• Mortalitede artış
• Fatal kaza olasılığında artış
• İkincil hastalıklara bağlı ölümler
• İntiharlar
• İş kaybı, üretkenlik kaybı
• İş ve okul performansında bozulma
• Madde(sigara,alkol,uyuşturucu) makûs kullanımı
• Aile içi bağların bozulması
• Fizikî sıhhatin bozulması
Fizikî başka hastalıklar ile alakası hakkında bilgi verir misiniz?
11) Birtakım fizikî hastalıklar depresyona yol açabilir. Bunları şu halde sıralayabiliriz:
• Felç
• Parkinson hastalığı
• Multipl skleroz
• Epilepsi
• Hipertiroidi
• Hipotroidi
• Cushing sendromu
• Hiperparatiroidizm
• Kanser
• HIV
Depresyondan korunmanın bir reçetesi var mı?
12) İşiniz, eşiniz, çocuklarınız, geniş aileniz, arkadaşlarınız, alışkanlıklarınız ve hobileriniz. Sizi hayata bağlar. Her biri ile sağlıklı bir istikrarınız olması lazım. Kimi bireyler için yalnızca işleri vardır. Sağ eli kırılırsa ortada kalır. Kimi bayanlar yalnızca eş ve anne olmakla yetinir. Ortalama erkekte İŞ, ortalama bayanda MÜNASEBET kaybı en ağır depresyon sebeplerinden biridir. Sağlam baş sağlam bedende bulunur. Vücut sıhhatimiz, uykumuz, beslenmemiz, alışkanlıklarımız yanlışsız olmalıdır. İsmimizin önüne geçen en sağlıklı sıfatımız mesleğiniz olmalıdır. Kendinize inanmalı ve sevmelisiniz. ’’Mutluluk muvaffakiyet ve kendini vaaretmekle gelir, sahip olmakla değil, başarıda asla tesadüf değildir.’’ Sistemli spor yapmakta, hareketli olmakta bedenimizde doğal betaendorfin denilen memnunluk hormonu salgılatır.
Bir kere bir majör depresyon devri yaşadıysanız, bir sonraki için yüksek risk altındasınızdır. Bir öbür depresyon devrini önlemenin en uygun yolu, tetikleyicilerin yahut majör depresyon sebeplerinin şuurunda olmaktır. Ayrıyeten majör depresyon belirtilerini bilmek ve bu belirtilerden rastgele biri sizde varsa erkenden hekiminizle konuşmak epey önemlidir
Depresyondan korunma için yapılacak şeyler.
Niyetlerimi değiştirerek hislerimizi değiştirebilir, gerilimle başetme, öfke denetimi, bağlantı maharetlerini arttırmayı öğrenebiliriz. Hayata ne kadar güçlü tutunursak o kadar az depresyona gireriz. . Hayata bağlayan hayat hedefleri katı ve kalıpçı düşünmek düşünmemek esnek olabilmek ve takıntılı olmamak hislerini hür söz edebilmek. Siyah beyaz üzere düşünmemek, aksilikleri genelleştirmemek, hayatın bir maraton olduğunu kabul etmek, kendimize de güzel görülü bakabilmek.
