Sosyal medya mecraları, kullanıcıların his ve fikirlerini rahatça tabir edebilmesine, kendileriyle yahut diğerleriyle ilgili paylaşımlar yapabilmesine, dijital dünyada “sosyalleşebilmesine” imkân tanıyor. Lakin ne yazık ki bu mecralar, tüm kullanıcılar tarafından oburlarının özel hayatına, özgürlüklerine, kıymetlerine, mahremiyetine ve şahsî datalarına ziyan vermeden, hedefine uygun halde kullanılmıyor. Berbat niyetli bireylerce “özgürlük” kavramı, ziyanlı hareketlerle ve telaffuzlarla suistimal edilebiliyor. Bu sebeple, dijital dünyanın tehlikelerine karşı daha fazla farkındalık yaratılması çok değerli. Dijital şiddet de ivedilikle fark etmemiz, normalleştirilmesine müsaade etmememiz, tedbir almamız gereken tehlikelerin başında geliyor.
Dijital şiddet nedir?
Dijital şiddeti tanımlarken; zorbalık yapmak, tehdit etmek, taciz etmek ya da korkutmak maksadıyla, internetin yahut toplumsal medya mecralarının kullanılması ve maksat alınan bireylerin hem ruhsal hem ekonomik ziyan görmesi için sistematik akınlarda bulunulması diyebiliriz. Bu tarif, “şiddet” sözünün TDK’da yer alan “karşıt görüşte olanlara kaba kuvvet kullanma” ve “duygu yahut davranışta aşırılık” manalarıyla değerlendirilip, hata ögesi teşkil eden aksiyonların dijital mecralara taşınması olarak da genişletilebilir.
Dijital şiddete uğradığınızı nasıl fark edebilirsiniz?
Dijital şiddete maruz kalan birçok kişi, şiddete maruz kaldığının farkında bile değil. Daha berbatı hukukçular, siyasetçiler ve mevzuyla ilgili harekete geçmesi, adım atması gereken bireyler de şimdiye kadar mevzuya gerekli hassasiyeti gösterebilmiş değil. Bu sebeple birinci etapta ferdî farkındalığa sahip olmak büyük kıymet taşıyor. Pekala, dijital şiddete maruz kaldığınızı nasıl anlarsınız?
İletişim kurmak istemediğiniz biri, toplumsal medya mecraları yahut öteki dijital bağlantı araçları üzerinden size hakaret, küfür yahut tehdit içeren iletiler gönderiyorsa, rahatsız olacağınız paylaşımlar yapıyorsa,
Sürekli olarak paylaştığınız pozisyonlar üzerinden sizi takip ediyor ve bunu lisana getiriyorsa,
Rahatsızlık verici, korkutucu, cinsel, pornografik içerikler gönderiyorsa,
Sizden de emsal halde fotoğraflar ya da görüntüler talep ediyorsa
Elinde size ilişkin fotoğraflar yahut görüntüler olduğu, istediklerini yapmadığınız takdirde bu içerikleri diğerleriyle paylaşacağını söyleyip tehdit ediyorsa,
Hesaplarınızı ele geçireceğine dair iletiler paylaşıyorsa, kullandığınız online araçların şifrelerini talep ediyorsa,
Sürekli olarak arıyor, ileti atıyor, yanıt vermemeniz durumunda cezalandırılacağınıza dair tabirler kullanıyorsa,
Fotoğraflarınızı, iletilerinizi yahut aramalarınızı görmek için daima olarak telefonunuzu, toplumsal medya hesaplarınızı denetim ediyor yahut etmek istiyorsa,
Paylaştığınız fotoğraflarınız yahut yazılı paylaşımlarınız hakkında aşağılayıcı telaffuzlarda bulunup iftira yahut tehdit içeren yorumlar yapıyorsa,
Hakkınızda internet yahut toplumsal medya mecraları üzerinden gerçeğe alışılmamış haberler yayıyorsa,
Cinsiyetiniz, inancınız, kıymetleriniz sebebiyle sizi karalamaya çalışıyorsa,
Bu ve buna benzeri toplumsal hayatta da cürüm teşkil eden hareketlerle, dijital mecralarda sizi gaye alıyorsa, dijital şiddete maruz kaldığınızdan emin olabilirsiniz.
Hukuksal düzenlemelerin kapsamı kâfi mi?
Dijital mecralarda işlenen hatalar ve yaptırımları 23 Mayıs 2007 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Cürümlerle Uğraş Edilmesi Hakkında Kanun (“5651 sayılı Kanun”) ve 30 Kasım 2007 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Metot ve Asıllar Hakkında Yönetmelik” tarafından düzenlenmektedir. Lakin 5651 sayılı Kanunun 1. Unsurunu okuduğumuzda, bu Kanunun gaye ve kapsamının yalnızca içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumlulukları ile internet ortamında işlenen muhakkak hatalarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden çabaya ait temel ve adapları düzenlemekte olduğunu görüyoruz. Yani içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıları kullanmak suretiyle bireylere dijital şiddet uygulayanlara karşı, yani hatanın ana aktörlerine karşı rastgele bir yaptırım bu düzenlemede yer almıyor.
Peki, dijital şiddetten kendinizi nasıl koruyabilirsiniz?
İletişiminden rahatsız olduğunuz bireyleri engelleyin, boklayın, şifrelerinizi kolay iddia edilemeyecek harf ve sayı kombinasyonlarıyla oluşturun, şahsî bilgilerinizi kimseyle paylaşmayın. Toplumsal medya hesaplarınızın zımnilik ayarları kısmında gerekli düzenlemeleri kesinlikle yapın. Dijital şiddete maruz kaldığınızda, yaşadıklarınızı belgeleyen ekran imgeleri alın ve kanıt oluşturacak dokümanları saklayın. En kısa müddette yaşadıklarınızı yetkili güvenlik üniteleriyle paylaşın. Hepsinden değerlisi, maruz kaldığınız şiddeti asla kabullenmeyin ve yalananlardan ötürü kendinizi suçlamayın. Unutmayın ki şiddetin mecrası olmaz ve her şiddet hareketi hatadır. Hata teşkil eden hiçbir şey normalleştirilemez.
Hem ulusal hem de memleketler arası düzenlemelerle, caydırıcı yaptırımlarla, dijital şiddetin önüne geçmek sıkıntı değil. Kısa vakitte bu hususta gerekli adımların atılacağına da inanıyorum fakat şimdilik tek yapabileceğimiz bu hususta farkındalığı artırmak ve ferdî tedbirlerimizi almak.
Dijital dünyada da sıhhatle kalmanız dileğiyle…
Şinasi Furkan AVCI
twitter.com/snsfrknvc
