Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ekseriyetle erken çocukluk periyodunda kendini göstermeye başlayan; yetişkinlikte ise devam eden bir nörogelişimsel bozukluktur. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nda görülen davranışların temel nedeni zayıf dikkat, çok hareketlilik ve dürtüselliktir.
DEHB tedavi edilmediğinde bireylerde okul ve iş ömründe zorlanma, toplumsal etrafta daralma, sigara ve unsur kullanımının artması, riskli davranışlar, saldırganlık ve depresyon görülebilmektedir.
DEHB baskınlığı bireyden bireye değişen 3 ana kategoride seyir etmektedir:
– Aşırı Hareketlilik:
Kendi yaş kümesine nazaran kıyaslandığında besbelli olarak fazla hareketli olması,
Elleri, ayakları kıpır kıpır, oturduğu yerde duramaz
Bitmek bilmeyen enerji
Uygun olmayan durumlarda koşuşturup durma ya da tırmanma
Verilen aktiflikleri sürdürmede zorluk
– Dürtüsellik:
Sıra bekleyememe, istekleri erteleyememe, acelecilik, öteki insanların kelamını kesme
Başkalarının kelamını keser, sorulan soruları soru tamamlanmadan evvel karşılığını verme.
Sırasını beklememe
Sonuçları düşünmeden aksiyona geçme
–Dikkat Eksikliği Belirtileri:
Düzensizlik, dikkatini bir noktada toplayabilme zahmeti, eşyalarını sık sık kaybetme, günlük rutininin olmaması
Dikkatini odaklamakta sorun yaşar, rutin işlerde kusurlar yapma
Doğrudan kendisiyle konuşulduğunda birden fazla vakit dinlemiyormuş üzere görünme
Yönergeleri izleyememe verilen sorumlulukları tamamlayamama
Üzerine aldığı vazifeleri ve aktiflikleri düzenlemekte zorluk çekme
Genel manada unutkan olma
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu konusunda toplumda görülen yanlış ve eksik bilgiler, tedaviyi engelleyici ve geciktirici bir rol oynar. Genel kesim hastalığın belirtilerini şımarıklık ya da tembellik olarak açıklanmakta hatta aileler tahlil için şiddete başvurmaktadır. Toplumda görülen bir öteki yanlış kanıda hastalığın berbat ana babalık ve disiplin eksikliğinden kaynaklandığı yanılgısıdır. DEHB altında birçok farklı sistem yatabilmektedir. Hastalığın biyolojik kökenleri üzerine yapılan kalıtım, genetik ve beyin görüntüleme araştırmaları bu bozukluğun biyolojik temelli olduğunu göstermektedir.
Bazı hastalıkların belirtileri Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ile karıştırılabilir. Kimi belirtiler ise öteki hastalıklarla iç içe geçmiş olabilir ve eş vakitli görülebilir. Bilhassa aykırı gelme bozukluğu, öğrenme bozukluğu, manik depresif bozukluk, zihinsel gerilik DEHB belirtileri ile karıştırılabilir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yalnızca çocuklarda bulunmaz, araştırmalar dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun yetişkinlikte de görülebileceğini, tedavi edilmezse hayat uzunluğu sürebileceğini göstermektedir.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) nasıl tedavi edilir? Uzmanlar DEHB’nin genetik nedenli, nörobiyolojik bir hastalık olduğunu ve en tesirli tedavinin ilaç tedavisi olduğu konusunda görüş birliği içerisindedir. Bilimsel araştırmalar dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun biyolojik temelli bir bozukluk olduğunu ortaya koymaktadır, lakin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır. Davranış üzerinde denetim sahibi olan nörotransmitterlerin dengesizliği ve merkezi hudut sistemindeki olağandışı aksaklıklar bozukluğa yol açabilmektedir. Ülkemizde, psikiyatrik ilaç kullanımı konusundaki kusurlu inançlar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan bireylerin gerektiğinde ilaç kullanmalarını da engellemektedir. Ailenin yan tesirlerden çekinerek ilaç tedavisini reddetmesi, tedavi sürecini sekteye uğratmaktadır. Uygun ve dozunda kullanılan ilaçla birlikte bireylerin dikkat, öğrenme ve hafıza gücünde bariz artış görülür. Dürtüsel davranışlar azalır. Bireyin akademik başarısı yükselir; okul, aile ilgileri, toplumsal bağları sağlıklı bir yapıya kavuşur. Son olarak DEHB belirtilerini yanlış yorumlamak, çocukta var olan meselelerin nedenlerini öbür yerlerde aramak, tahlil üretmeyi engellediği üzere, bireyi telafisi çok güç olan bir sürece sokacaktır. DEHB kişinin elinde değildir ,bir rahatsızlıktır ve tedavisi vardır.
