Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu en sık görülen nörogelişimsel bozukluktur. Nörogelişimsel bozukluklar erken çocukluk periyodunda merkezi hudut sisteminin gelişimini etkileyen bozukluklar için tanımlanmıştır. Bu bozuklukların ortak özellikleri hayatın erken devirlerinde gelişimsel gecikmeler/aksamalar göstermeleri ve bu problemlerin aşikâr seviyelerde tesirinin hayat uzunluğu sürmesidir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda da erken bebeklik devrinde başlayabilen belirtiler, erişkinlikte de tesirini sürdürebilmektedir.
Klinik özellikleri nelerdir?
Bebeklik periyodunda huzursuzluk, gerginlik, kolay ağlama, sıkıntı sakinleşme, uyku problemleri biçiminde başlayabilmekte, belirtiler erken çocukluk periyodunda, kurallara uyma zahmetleri, isteklerini erteleyememe, aktiflikleri tamamlayamama, çok hareketlilik, sakarlık, sık kaza geçirme, yaralanma, akran ahenk sorunları ile devam edebilmektedir. Daha sıklıkla teşhis aldıkları okul çağında ise; sakin, sessizce oturamama, dikkat sorunları, dersi dinleyememe, öbür şeylerle ilgilenme, dalıp gitme, işlerini planlayamama, vazifelerini tamamlayamama, uzun uğraş gerektiren işlerden kaçınma, etkinliklerinin başında oturabilme müddetinde kısalık, akademik muvaffakiyetin kapasiteyle uyumsuz olması, kelam dinlememe, yaşından küçük hareketler gösterebilme, akranlarla bağlantı sıkıntıları görülebilmektedir. Ergenlik devrinde ise hiperaktivite belirtileri gerilemekte, dikkat meseleleri, akademik zahmetler, akran, ebeveyn çatışmaları devem etmektedir. Bu devirde ayrıyeten sigara, unsur, alkol kullanımı, yasal problemler üzere riskli davranışlar, benlik saygısında azalma ve depresyon belirtileri görülebilmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu neden kaynaklanır?
Beyin işlevleri üzerine yapılan çalışmalarda da perinatal devirde beyin gelişimini etkileyen toksik, metabolik, dolaşımsal hadiseler, annenin gebelikteki tıbbi durumu, ilaç, sigara, alkol kullanımı, doğum komplikasyonları, prematürite, çok düşük doğum tartısı ve doğum sonrası erken periyotta beyin gelişimini etkileyen enfeksiyonlar da bilhassa beynin hareket denetimi, uyanıklık, dikkat ve yürütücü fonksiyonları etkileyen kısımlarında hasara neden olarak dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gelişimde etken olabilmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tanısı nasıl konulur, nasıl tedavi edilir?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tanısal değerlendirmesi kesinlikle çocuk psikiyatrisi doktorları tarafından yapılmalıdır. Dikkat eksikliğini, hiperaktivite semptomlarını taklit edebilen bedensel durumlar, ilaç yan tesirleri ve ruhsal bozuklukların dikkatlice ve ayrıntılı kıymetlendirilmesi hakikat teşhis için çok kıymetlidir. Çocuğun psikososyal gelişimi, zihinsel gelişimi ayrıntılandırılarak, aileden, okuldan alınan bilgilerle gerekli durumlarda tanıya yardımcı testlerden faydalanılmaktadır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tedavisinde temel belirtilere yönelik ilaç tedavileri, birlikte görülme sıklığı yüksek olan karşı olma karşı gelme bozukluğu, davranım bozukluğu, duygudurum bozukluğu, tasa bozuklukları, tik bozukluğu, bağlantı bozuklukları, özgül öğrenme bozukluğu üzere durumlara yönelik müdahale planları, ek komplikasyonlara yönelik düzenlemeler ki bunlar toplumsal maharet, duygusal, davranışşal meselelere yönelme, planlama, zamanlama, sorun çözme hünerleri, agresyon denetimi üzere kişisel sorun alanlarına yönelik müdahaleleri içermektedir. Ayrıyeten ebeveyn eğitimleri, okul ve aile ortamında gerekli düzenlemeler planlama dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tedavisinin bir kesimidir.
