Sepsiste 1 yaştan küçük çocuklar, yaşlılar ve gebelerin risk kümesinde yer aldığını belirten Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Nuriye Taşdelen Fışgın, “Kişide sepsis gelişmesinde genelde ya enfeksiyon teşhisinin geç konması ya da verilen antibiyotiklerin yetersiz kalması kelam bahsidir. Lakin gereksiz ve uygunsuz antibiyotik kullanımı, antibiyotiklerin yarıda bırakılması üzere nedenler de bakterilerin antibiyotiklere karşı direnç geliştirmesine yol açarak sepsis gelişimine yer hazırlamaktadır” dedi.
Sepsisi; bedende ortaya çıkan rastgele bir enfeksiyon sonucunda, enfeksiyona neden olan mikropların kana karışarak hayatı tehdit edebilen bir karşılığın bedende oluşması olarak tanımlayan Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Fışgın, 13 Eylül Dünya Sepsis Günü hasebiyle ikazlarda bulundu.
‘HALSİZLİK, ÜŞÜME-TİTREME, ATEŞ, HİPOTERMİ, KALP ATIŞ SURATINDA ARTIŞ GÖRÜLEBİLİR’
Sepsiste belirtilerin enfeksiyon odağı ile bağlantılı olabileceğini tabir eden Prof. Dr. Fışgın, “Genel belirti ve bulgular ortasında halsizlik, üşüme-titreme, ateş yahut hipotermi denilen beden sıcaklığının 36 derecenin altında olması, kalp atış suratının ve teneffüs sayısının artması, nefes darlığı, idrar çıkışında azalma ve zihinde bulanıklaşma ve bilişsel işlevlerde azalma sayılabilir” dedi ve ekledi:
“Ayrıca, enfeksiyon odağına nazaran belirti ve bulgular değişebilir. Örneğin, en sık enfeksiyon odağı olan idrar yolu enfeksiyonunda; bulantı-kusma, idrar yaparken yanma, yan ağrısı, bulanık ve/veya kanlı idrar yapma üzere semptomlar sayılabilir.”
‘İDRAR YOLU ENFEKSİYONU, ZATÜRRE, KARIN İÇİ ENFEKSİYONLAR SEPSİSE YOL AÇABİLİR’
Prof. Dr. Fışgın, sepsisin kimlerde daha fazla görüldüğü sorusuna şu karşılığı verdi:
“Sepsise neden olabilen toplum kaynaklı en yaygın enfeksiyonlar idrar yolu enfeksiyonları, zatürre, karın içi enfeksiyonlar, yanıklar ve deri enfeksiyonlarıdır. Bilhassa yaşlı şahıslarda bağışıklık sisteminin zayıflaması nedeniyle sepsise yakalanma mümkünlüğü daha yüksektir.”
“Bunun dışında hastane kaynaklı; geçirilen cerrahi sonrası operasyonlar ile alakalı kişinin bedeninden ve/veya hastane ortamından edinilmiş, topluma nazaran daha dirençli mikroplarla enfeksiyon gelişebilmekte ve sepsis tablosu ortaya çıkabilmektedir.”
‘1 YAŞTAN KÜÇÜK ÇOCUKLAR, YAŞLILAR VE GEBELER RİSK ALTINDA’
Sepsisinin gelişmesinde ya enfeksiyon teşhisinin geç konması ya da verilen antibiyotiklerin yetersiz kalmasının kelam konusu olabileceğinin altını çizen Prof. Dr. Fışgın, “Ayrıca bilhassa bağışıklık karşılığın baskılanmasına neden olan altta yatan hastalıklar ve/veya kullanılan ilaçlar da enfeksiyonun ilerlemesine ve sepsis gelişimine neden olabilmektedir” tabirlerini kullanıp devam etti:
“Tüm bunların yanı sıra, gereksiz ve uygunsuz antibiyotik kullanımı, antibiyotiklerin yarıda bırakılması üzere nedenlere bağlı olarak bakterilerin antibiyotiklere karşı direnç geliştirmesi, bedende gelişen enfeksiyonun denetim altına alınmasını engelleyerek sepsis gelişimine yer hazırlamaktadır. Bir yaş altı çocuklar, gebe bayanlar, kronik hastalığı bulunan bireyler ve yaşlı bireyler sepsis açısından risk kümesinde yer almaktadır.”
‘TANI İÇİN AYRINTILI HİKAYE, SİSTEMİK MUAYENE VE KAN ANALİZLERİ ŞART’
Sepsisin tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de yaygın görülen hastalıklar ortasında olduğunu söyleyen Prof. Dr. Fışgın, tanı süreci hakkında şu bilgileri paylaştı:
“Enfeksiyon belirtileri olan şahıslarda tam ve ayrıntılı bir kıymetlendirme yapılmalıdır. Bu kapsamda hastadan; ayrıntılı hikaye alınmalı ve sistemik muayene yapılmalıdır.”
“Bu değerlendirmeler sonucunda kanda enfeksiyon ve enfeksiyon belirteçlerinin bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır. Bunun yanı sıra pıhtılaşma testleri, oksijen muhtaçlığı, karaciğer ve böbrek işlevleri, su ve elektrolit seviyeleri değerlendirilmelidir. Gerekli görüldüğünde radyolojik ve daha ileri tetkikler yapılmalıdır.”
‘HASTANIN BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ BERBATSA ÖLÜMCÜL OLABİLİR’
Sepsisin enfeksiyon etkeninin kana geçmesi sonucu oluşan ve vefata neden olabilen ağır bir klinik tablo olduğunun altını çizen Prof. Dr. Fışgın, “Altta yatan hastalıkların varlığı, ileri yaş, bağışıklık sisteminin zayıflığı, dirençli bakteri ile gelişen enfeksiyon varlığı üzere durumlar mevt oranını artıran sebeplerdir. Sepsis sırasında çoklu organ yetmezliği ve pıhtılaşma bozuklukları ortaya çıkabilir” diye konuştu.
‘ENFEKSİYON BULGULARI VARSA ACİL DOKTORA BAŞVURULMALI’
Sepsisi önlemenin mümkün olabileceğine değinen Prof. Dr. Fışgın, “Kişide enfeksiyon bulguları olduğunda doktora başvurması, gelişi hoş antibiyotik kullanmaması, verilen tedavileri tamamlaması ve sağlıklı ve istikrarlı beslenmesi değerlidir. Bunun dışında bağışıklığı güçlendirmek için istikrarlı ve sağlıklı beslenmek ve antrenman yapmak önemlidir” tabirlerine yer verdi.
‘HASTANIN KLİNİKTE YA DA AĞIR BAKIMDA TAKİBİ GEREKEBİLİR’
Son olarak tedavi sistemleri hakkında bilgiler paylaşan Prof. Dr. Fışgın, “Sepsisin tedavisi, enfeksiyon odağına nazaran kullanılan antibiyotikler ve dayanak tedavilerini içermektedir. Sepsisin yüküne nazaran hastanın klinikte yahut ağır bakımda takip edilmesi gerekebilir. Bazen teneffüs aygıtı gereksinimi doğabilir” dedi.
Prof. Dr. Fışgın, “Uygun antibiyotik tedavisi ve takviye tedavileri sonucunda hastanın öncelikle enfeksiyonu denetim altına alınır. Daha sonra etkilenen organların dayanak tedavisi ile olağan işlevlerine kavuşması sağlanır” diyerek açıklamalarını sonlandırdı.
