DIR modeli, “Developmental, Individual-differences, Relationship-based” (Gelişimsel, Ferdi farklılıklar ve Münasebet temelli) modelinin baş harflerinden oluşur ve her harfi başka farklı okunur (D.I.R.). Dr. Stanley Greenspan tarafından, insan gelişimini anlamak için temel bir çerçeve sağlamak emeliyle geliştirilmiştir. Doğumdan itibaren başlayan ve ömür uzunluğu devam eden sosyal-duygusal gelişimin kritik rolünü açıklar. Tıpkı vakitte, her bireyin dünyayı nasıl farklı algıladığını ve etkileşim kurduğunu anlamamıza yardımcı olan bir çerçeve sunar. Model, gelişimi harekete geçirmek için alakaların ve duygusal bağların gücünü vurgular. “D”(gelişim) ve “I”yı (bireysel farklılıklar) derinlemesine anlayarak, “R”yi (ilişki temelli) kullanarak sağlıklı gelişimi teşvik edebilir ve her çocuğun ve bireyin potansiyelini en üst seviyeye çıkarmasına yardımcı olabiliriz.
DIR, insan gelişimi bilimine dayalıdır ve bazen epeyce teknik bir lisan kullanabilir. Lakin, tıpkı vakitte çok kolaydır; kontaklar, anlayış, sevgi, bağlantı ve iştirak oluşturan, saygılı bir biçimde sağlıklı gelişimi teşvik eden bir yoldur.
DIR modelinin amaçları, sadece marifetlere ve izole davranışlara odaklanmak yerine toplumsal, duygusal ve entelektüel kapasite için sağlıklı temeller oluşturmaktır.
Gelişimsel (D), bireyin nerede olduğunu ve nereye yöneldiğini anlamamızı sağlar. Her bireyin kendi gelişimsel seyahatinde hürmet duyulması ve rehberlik edilmesi için alan yaratmayı tabir eder.
Bireysel Farklılıklar (I), her bireyin dünyayı nasıl aldığını, düzenlediğini, karşılık verdiğini ve anladığını tanımlar.
İlişki Temelli (R), alakaların gelişimimizi nasıl harekete geçirdiğini tabir eder. Beşerler toplumsal varlıklardır ve ilgiler insan gelişiminde kilit rol oynar. DIR, bu alakaların ana duygusal tarafını kullanarak gelişimi teşvik eder.
DIR modelini anlamak, tüm çocuklarda sağlıklı gelişimi teşvik etmemize yardımcı olabilir, lakin bilhassa otizm spektrumundaki çocuklar yahut öteki gelişimsel ya da duygusal zorlukları olan çocuklara yardımcı olmada güçlüdür.
DIR Floortime yaklaşımı; çocuğun bilişsel, toplumsal, duygusal ve lisan gelişimini desteklemek için karşılıklı etkileşime dayanır. Her çocuğun bilişsel ve duygusal gelişiminde altı gelişimsel dönüm noktası vardır.
Regülasyon (0-3 Ay):
Bebekler, bu devirde görme, işitme, dokunma, hareket etme ve tat alma üzere duyuları kullanarak sakin kalabilme marifeti geliştirirler. Bu duyusal uyaranlar, etraflarına ahenk sağlamaları için kıymetlidir.
Birliktelik Sağlama (2-7 Ay):
Bu dönüm noktasında ustalaşmak tıpkı vakitte motor, bilişsel ve lisan maharetlerini de güçlendirir. Bebek, ister göz temasıyla, ister sokularak olsun, ebeveynin yüzünü ve dokunuşunu aramak için bedenini kullanmayı öğrenir. Tanıdık objeler ve yüzler için dünyasını taramayı ve onlara 30 saniye yahut daha fazla dikkat etmeyi öğrenir. Konuşmanın sesini ve kaynağını, bilhassa de ebeveynlerinin konuşmasını tanımayı öğrenir.
Tüm bu maharetler, daha sonraki hareket etme, düşünme ve konuşma kapasitesi için bir temel sağlar. Yakınlığı öğrenmek zorunda olanlar yalnızca bebekler değildir. Çocuğun yaşı ne olursa olsun, ebeveynlerin sabırlı çalışmaları, çocuğu yakınlaşmaya çekmeye yardımcı olabilir.
İki İstikametli İrtibat Kurabilme (3-10 Ay): Bu periyotta bebekler, jest, ses çıkarma ve yüz sözleriyle 3 yahut daha fazla irtibat çemberi kullanarak iki istikametli irtibat kurmayı öğrenirler. Bir bebek annesine gülümsediğinde o da ona gülümser, babasına uzandığında babası karşılık verir. Bebek ve bakıcısı için irtibat başlar. Bu diyalogları açılıp kapanan irtibat zincirleri olarak düşünebiliriz. Bebek dünya üzerinde tesiri olduğunu ve hareketlerinin bir sonuca yol açacağını anladıkça etkin olarak bir şeyler yapmayı seçen birine dönüşür. Tecrübeler arttıkça çıkarım yapar. İki taraflı bağlantıdaki bu temel tecrübeler olmadan çocuklar temel bir amaçlılık duygusu oluşturamazlar. Çocuklar iki istikametli bağlantı kurmaya başladıktan sonra, irtibat zincirlerinin sayısı ve karmaşıklığı artar. Çocuk birinci defa isteklerini söz etmek için jestleri birbirine bağlayarak karmaşık niyetlerini iletebilir. Örneğin kardeşi oyuncağını aldığında ağlamak yerine vurup tekmeleyebilir, oyuncağı kapmaya çalışabilir. Hayal kırıklığına uğradığında anne babasına hasretle bakabilir, akabinde affetmeyerek soğuklukla cezalandırabilir. Bu kademede çocuklar bu derin hislerini duygusal işaretler yahut uzlaşma yoluna giderek düzenlemeyi öğrenir. Artan jest dağarcığı ona kendini söz etmesi için fırsatlar sunar, tabir gücüyle yaratıcılık başlar. Çocuğun kişiliği ortaya çıkar “benlik algısı “ daha karmaşık hale gelir. İletişim zahmetleri ekseriyetle birinci olarak konuşma eksikliğinden evvel bu düzeydeki sorunlardan kaynaklanır. Karmaşık jestlerle yapılan konuşmalar yoluyla kendini söz etme yeteneği, çocuğun motor ve motor planlama maharetlerini geliştirir. Bu basamakta çocuk, fikirlerini oyun yoluyla tabir etmeye başlar. Oyuncakları kullanarak öyküler oluşturur, sembolleri ve sözleri kullanarak niyetlerini belirtir. Fikir yüklü oyun ve sözcüklerin genişletilmiş kullanımı yoluyla çocuk simgelerin bir şeyleri temsil ettiğini öğrenir. Bebeğini yıkadığı “boş kutu”, küvet için bir semboldür. “Banyo” sözü küvetteki aktifliğin simgesidir. “Deli” sözü içinde patlayan hissin simgesidir. Her sembol çocuğun ilgilendiği somut şeyin, aktifliğin yahut hissin soyutlamasıdır. Bunun sonucunda fikirlerini kendi gereksinimlerini kullanmak için manipüle eder. Annesi odada olmadığında görebilir, duyabilir ve hissedebilir. Susadığında, annesinin ne istediğini bileceğini ummak yerine meyve suyu hakkında düşünebilir ve “Anne, meyve suyu” diyebilir. Çocuklar soyut düşünmede 3-4 yaş civarında ustalaşmaya başlar. Bu kapasitede zorlanan çocuk mekaniktir. Drama yaratmaz. Davulu görür onu çalarken bir anda bebeği görüp giydirmeye başlar. Cümleler kursa da birbiriyle bağlantısız ve mantıksızdır. Bebeği kaydırağa koyup, “Bebek aydan atlıyor.” diyebilir. O gün ne yaptığını sorduğunuzda “Bacada su var.” diyebilir. 3-4 yaşındaki çocuğun modülleri birbirine bağlayabilmesi gerekir. Çocuk oyun sırasında çay partisi verir, arkadaşlarını çağırır, masa kurar, davetiye hazırlar. Duyguları söz eder. “Annem giderse korkarım.” Kendi hislerinin öbürleri üzerinde tesiri olduğunu anlar. “Eğer sonlanır ve vurursam, babam sonlanır.” Ne, ne vakit ve neden sorularına yanıt verebilir. Uzay ve vakit kavramlarını anlar. “Eğer bugün arkadaşıma vurursam yarın o da bana vurabilir.”Kompleks Toplumsal Sorun Çözme Davranışlarının Tertibi (9-18 Ay):
Düşüncelerin Temsil Edilmesi (18-48 Ay):
Soyut Düşünme (3-4 Yaş):
