Nörolojik bir durum olmasına karşın, disleksi zeka ile temaslı değildir. Disleksinin tesirleri şahıstan bireye değişir. Bazen çocukluk devrinde fark edilmeyen bu rahatsızlık zeka seviyesi çok yüksek olan çocuklarda fark edilmediğinde çocukların yaşadığı öğrenme zahmeti akıl hastalıkları ile ilişkilendirilmiştir. Albert Einstein, Edison, Leonardo Da Vinci ve Pablo Picasso üzere isimler bu durumu yaşamalarına karşın çok büyük işlere imza atmışlardır. Pekala, disleksi nedir? Belirtileri ve tedavisi ile ilgili bilinmesi gerekenleri haberimizde sizler için derledik.
DİSLEKSİ NEDİR?
Kişinin olağan yahut üstün zeka seviyesinde olmasına karşın okuma, yazma ve lisan hünerlerinde sorun yaşamasına sebep olan özel öğrenme bozukluğudur. Disleksi en yaygın öğrenme güçlüğüdür ve öğrenme zahmeti çeken öğrencilerin yüzde 80’inde disleksi bulunmaktadır.
Disleksi, öncelikle okuma ve yazma hünerlerini etkileyen bir öğrenme farkıdır. Lakin, sadece bu maharetleri etkilemez. Disleksi aslında bilgi işlemeyle ilgilidir. Disleksik beşerler öğrendiklerini ve okuryazarlık hünerlerinin kazanılmasını etkileyebilecek gördükleri ve duydukları bilgileri işlemekte ve hatırlamakta zorlanabilirler. Disleksi, örgütsel maharetler üzere öteki alanları da etkileyebilir.
Foto: shutterstock
DİSLEKSİ TÜRLERİ
Birincil Tip Disleksik
En yaygın cins birincil cinstir. Beyin korteksinde bir fonksiyon bozukluğu olduğunda ortaya çıkar. Birincil tip kalıtsaldır ve hayatlarının tamamı boyunca devam eder.
Sekonder Tip Disleksik
Fetal gelişim sırasında beyin gelişiminin erken etaplarında başlar. Birincil çeşitten farklı olarak, bu form yaşla birlikte azalacaktır. Erkeklerde kızlardan daha sık görülür.
Travma Tipi Disleksik
Beyin alanında okuma ve yazmayı denetim eden fizikî bir yaralanma olduğunda oluşur.
Görsel ve İşitsel Disleksik Tipler
Görsel ve işitsel sinyalleri yorumlamada problemlere neden olur. Görme çeşidi ile ilgili meseleye sahip birisinin yazarken dizileri takip etmekte zorlanabilir ve işitsel tipte bir insanın sesleri hakikat algılaması zorlaşacaktır. Çocuğun disleksi olduğundan şüpheleniliyorsa, erken hareket etmek kıymetlidir, böylelikle okuma ve yazma zorlukları onu daha sonra etkilemez.
Foto: shutterstock
DİSLEKSİ BELİRTİLERİ
Okuma bozukluğu: Sözleri tersten okuma, sözleri atlama, heceleri atlama, heceleri karıştırma, harfleri karıştırma, duraksayarak okuma üzere okuma zahmeti çekerler.
Yazma bozukluğu (Disgrafi): Yazı yazmak istediklerinde harfleri aykırı yazmaları, kimi harflerle sayıları karıştırmaları, velhasıl birbirine benzeri sembolleri karıştırıp yanlışlı kullanmaları muhtemeldir. Örnek: “E” harfini aykırı yazabilir yahut “E” yerine “3” sayısını kullanabilirler.
Öğrenme bozukluğu – Öğrenme zahmeti: Kolay komutları takip edemeyip öğrenme zahmeti yaşayabilirler. Örnek: Sağını, solunu karıştırabilir, ayakkabılarını karşıt giyebilirler. Bu üzere durumlar yaşıtlarından geri kalmalarına sebep olur.
Anlama bozukluğu: Bu kısım dikkatle de alakalıdır. Disleksili çocuklar, dikkatini sürdürme konusunda zahmet çekebilirler. Dikkat bozukluğu ile disleksinin birlikte gözlemlenmesi mümkündür. Bu sebeplerle manaya bozukluğu sorunuyla karşılaşabilirler.
Çelişki: Fotoğraf, müzik, matematik üzere alanlarda sizi şaşırtabilecek performans sergileyip yaşıtlarından çok daha uygun işler yapabilirler. Disleksili çocuklar, özel yetenekli çocuklardır. Bu durum sizin başınızı karıştırabilir; sizi “istese yapar” üzere yanlış kanılara sevk edebilir. Aslında okuma bozukluğu zeka ile alakalı değildir. Disleksili çocuklar beynin sol ön lobunu kullanmakta zahmet çektikleri için “istemeleri” yetmez. Desteklenmeleri gerekmektedir.
DİSLEKSİ TEDAVİSİ
Disleksi için bir tedavi olmamasına karşın, erken kıymetlendirme ve müdahale en düzgün sonucu verir. Bazen disleksi yıllarca teşhis edilmez ve yetişkinliğe kadar tanınmaz, ancak yardım istemek için asla geç değildir. Erken teşhis ve tedavi, disleksiklerin okulda ve ömürde muvaffakiyete ulaşmasının anahtarıdır.
Psikolojik testler: Bu, öğretmenlerin çocuk için daha âlâ hedeflenmiş bir program geliştirmelerine yardımcı olur. Teknikler ekseriyetle dokunma, görme ve duyma dahil olmak üzere çocuğun duyularına dokunmayı içerir.
Rehberlik ve dayanak: Danışmanlık, benlik hürmeti üzerindeki olumsuz tesirlerin en aza indirilmesine yardımcı olabilir.
Devam eden kıymetlendirme: Disleksili yetişkinler, bu durumla başa çıkma stratejilerini geliştirmeye devam etmek ve daha fazla dayanağa gereksinim duyulan alanları tespit etmek için değerlendirmeden yararlanabilir.
