Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doç.Dr.Ahmet İnanır diz kireçlenmesi hakkında bilgiler verirken erken teşhisin kıymetini vurguladı. Diz kireçlenmesi nedir? nasıl tedavi edilir?
Dizde oluşan ağrılarla başlayan (merdiven inerken, çıkarken ya da oturup ayağa kalkarken) diz kireçlenmelerinde tedaviye geç kalınmaması ismine erken teşhis kıymetlidir.
DİZ KİREÇLENMESİ NEDİR?
Halk ortasında kireçlenme olarak sözün tıbbi karşılığı diz aralığında bulunan kıkırdağın bozulması ve eklem kenarlarında kemik büyümesidir. Ayrıyeten kıkırdağın kütle kaybı kıkırdak altında bulunan kemikte de dejenerasyona neden olmaktadır. 50 yaş üzerindeki bireylerde en sık görülen eklem hastalığıdır. Orta ve ileri yaşın hastalığı olup 40 yaşından evvel görülmesi enderdir. Osteoartrit bedendeki rastgele bir eklemi etkileyebilir. En sık etkilediği eklemler eller, kalça, diz ve omurgadır. Kıkırdak bozulması, hafifçe ağır kayıplara kadar olabilmektedir. Ne kadar erken tedbir alınır ise o kadar kolay tedavi bahtına sahibiz.
BELİRTİLERİ NELERDİR ?
Eklem kireçlenmesi ağrı, tutukluk, kilitlenme, şişlik, yürüme zorluğuna neden olabilmektedir. Ağrı; en sık şikayettir. Başlangıçta hareket sırasında ya da günün ilerleyen saatlerinde oluşur ve dinleme ile rahatlama olur. Eklem kıkırdağındaki bozukluklar ilerledikçe yük taşırken, merdiven çıkarken, yokuş çıkarken hatta istirahat sırasında dahi ağrı hissedilebilir. Tutukluk, sabah yahut uzun süren hareketsizlikten sonra ortaya çıkabilir ve kısa sürer. Eklem hareketlerinde kısıtlanma, kemik çıkıntılara bağlı olarak eklem şiş üzere görülür. Yakınmalar vakit zaman azalıp geçer üzere hissedilse de yıllar sonraproblemler artarak tekrar ortaya çıkabilir.
TETİKLEYEN NELERDİR
Eklem de kıkırdak dejenerasyonunu tetikleyen en önde gelen neden obezitedir. Denetimsiz spor hareketleri de kireçlenme geliştiren nedenlerin başlarında sayılabilir. Osteoartrit orta ve ileri yaşın hastalığıdır. 40 yaşından evvel görülmesi enderdir. Yaşlanma ile eklem kıkırdağında değişiklikler oluşur buna bağlı olarak dayanıklılığı azalır. Bu nedenle yaş ilerledikçe osteoartrit görülme sıklığı artar. Bayanlarda osteoartrit gelişme ihtimali daha yüksektir. Osteoartritde genetik faktörlerin rol oynadığı artık bilinmektedir. Ayrıyeten Gut, Romatoid artrit, diabetik nöropati, paget hastalığı, septik artrit ve doğuştan kalça çıkığı üzere hastalıklar kireçlenme gelişme riskini artırmaktadır.
TANISI NASIL KONULUR ?
Asıl olan her ne kadar muayene olsa da direkt grafi – Röntgen ; yakınmaların hangi şiddette olduğunu gereğince göstermemesi eksik tarafıdır. BT, MRI ,USG ayrıntı açısından kullanılabilecek usullerdir. Şunu da belirtmek gerekir ki tetkiklerde tıpkı sonuca sahip olan hastalar ortasında değişiklik görülebilmektedir. Kimileri önemli ağrı yaşarken birebir sonuca sahip diğer bir hasta hiç ağrı hissetmeyebilmektedir.
Asıl olan her ne kadar muayene olsa da direkt grafi – Röntgen ; yakınmaların hangi şiddette olduğunu gereğince göstermemesi eksik tarafıdır. BT, MRI ,USG ayrıntı açısından kullanılabilecek tekniklerdir. Şunu da belirtmek gerekir ki tetkiklerde tıpkı sonuca sahip olan hastalar ortasında değişiklik görülebilmektedir. Kimileri önemli ağrı yaşarken birebir sonuca sahip öteki bir hasta hiç ağrı hissetmeyebilmektedir.
TEDAVİSİ
Tedavi, hastalığın evresi ve şiddetine uygun olarak planlanmalıdır. Tedavide birinci basamak hastanın eğitimi olmalıdır. Yani hastanın biliş ve farkındalığını arttırmalıyız ki hasta kendini koruyabilsin.Diz Kireçlenmesi için en ülkü metot tamir edici olan Kök hücre tedavisidir.Menisküs tedavisinde de en ülkü formül olarak bedellendirilmektedir. Dejenere olmuş disklerde canlı hücreler azalır.Kök hücre ise uygulanan alanda ki hücre canlılığını arttırabilir. Kireçlenme gelişen eklemin çok kullanılmaktan sakınması öğretilmelidir. Kilo verilmesi en kıymetli tedavidir. Tertipli antrenman kesinlikle gereklidir. Ağrı kesici ilaçları önermediğimizi tekrar belirtmek isteriz. Fizik Tedavi uygulamaları ortasında klasik fizik tedavi ile yetinilmemeli ek kombinasyonlar kesinlikle yapılmalıdır.Klasik ağrı kesicileri önermiyoruz. Lakin kıkırdak üretimini destekleyen ilaçların kullanımı hastaya nazaran önerilmelidir.Eklem içi enjeksiyonlar ortasında kortizon enjeksiyonu eklem şişliğinin olduğu periyotlarda yahut ileri yaş hastalarda diğer süreç yapılamıyorsa hastanın rahatlaması gayesiyle en son düşünülmelidir. Ayrıyeten eklem içine eklem kayganlığını artıran ilaçlar enjekte edilebilir. Çok sık kullanılan PRP, ozon, proloterapi, nöral terapi, kuru iğneleme,akupunktur, kinezyobantlama, Manuel terapi kireçlenme tedavisinde tek başına yetersiz kalmaktadır. Hacamat, sülük, masaj ile kireçlenmenin tedavi edilemeyeceğini belirtmek isteriz. Günümüzde karın yağından elde edilen Kök Hücre uygulamaları daha önde gelen ve tahlil üretme bahtı en fazla olan tedavi olarak kullanıma girmiştir. Fakat yalnızca bir usulün yetersizliğini görüyor olmamız nedeniyle yeniden kombinasyonların yapılması epey kıymet arz etmektedir. Tıbbi tedavi sistemlerinden fayda görmeyen hastalar ise cerrahi tedaviye mecbur kalmaktadır. Bunlar ise artroskopiktemizleme, kemik düzeltici ameliyatlar, eklem protezleriolarak sayılabilir. Burada protezlerin ömür uzunluğu sağlam olmadığını da belirtmek gerekir.
DİZ KİREÇLENMESİNE KARŞI HANGİ BESİNLER TÜKETİLMELİ?
Portakal, mandalina, greyfurt, küçük taneli meyveler, dolmalık biber, domates, soğan C vitamini kaynakları olup kıkırdak yapısının olmazsa olmazı olan kollajen üretiminde kullanılır. Somon, ton balığı, sardalye, karides, istiridye omega-3 açısından güçlü olup faydalı olabilir. D vitamini muhakkak kâfi seviyede tutulması gereken bir tedavi aracıdır. E vitamini içeriğiyle yemiş cinsleri ve yer fıstığı tavsiye edilmektedir. Bozucu tesirlerinden ötürü şeker ve nişasta içeren besinlerden kaçınılmalıdır. Glukozamin, kondroitin ve glukojen destek olarak alınabilir.
