Düşük ayak sendromu kas yahut hudut hasarına bağlı olarak ayakta dorsifleksiyon ve eversiyon kaybı yani ayağı bilekten üst gerçek kaldırma ve dışarı hakikat oynatma yetisinin kaybı demektir. Ayak bileğine dorsifleksiyon yaptıran kası innerve eden hudut peroneal sinirdir. Peroneal hudutta ya da peroneal hududun innerve ettiği, beslediği kaslarda meydana gelen bir sorun bu tabloya sebep olur.
Düşük ayak belirtileri nelerdir?
Hastalar ekseriyetle “yürürken yalpalıyorum, ayağımı attıra attıra yürüyorum, yürürken ayağım takılıyor, sık sık düşüyorum” üzere şikayetlerle başvururlar. Ayak bileği tam olarak oynatılamadığı için adımlama ve topuğun yere değmesi problemlidir. Parmaklar yerde sürünür. Yürüme lakin kalça ya da diz ekleminin çok hareketi sonucu gerçekleştirilebilir. Hasebiyle vakitle bu eklemlere ve öteki sağlam ayağa daha fazla yük bineceğinden postür yani duruş bozuklukları ve başka sağlam tarafta ağrılar ortaya çıkar. Etkilenen ayakta kas kütlesinin azalmasına bağlı küçülme ve bacak kısalığı izlenebilir.
Düşük ayak nedenleri nelerdir?
Düşük ayak sendromunun nedenleri esas şu başlıklar altında toplanabilir:
- Peroneal sonun direkt hasarı
- Kas ve iskelet sistemi bozuklukları
- Beyin ve spinal kord hastalıkları
Peroneal Hudut Hasarı: Fibulanın baş yahut gövde kırıklarında peroneal hududun sıkışmasıyla, diz ekleminin hasarlanmasında, diz ve kırık ameliyatlarından sonra cerrahi yaralanmalarda peroneal sonun direkt hasarına bağlı olarak düşük ayak görülebilir.
Beyin ve Spinal Kord Hasarı: Bu durumlarda hasar direkt peroneal hudutta değil, santral hudut sisteminin daha üst düzeylerindeki bir sorundan kaynaklanmaktadır. İnme geçiren hastalarda tek başına düşük ayak az olmakla birlikte görülebilir. Onun haricinde Multiple Skleroz ya da Serebral Palsi üzere hastalıklarda da düşük ayak sendromuna sıklıkla rastlanır. Genetik bir bozukluk olan ve periferik kaslarda ilerleyici hudut ve kas zayıflıklarının görüldüğü Charcot Marie Tooth Hastalığı’nda izlenebilir.
Sinir hasarı sıklıkla bel fıtığı olarak bilinen lomber disk hernisine bağlı olarak gelişir. Bilhassa L4-L5 ortası yani 4. ve 5. bel omurgası ortasındaki fıtıklarda bu aradan çıkan sonlar siyatik hudut ve bacağın ardında bacak boyunca ilerleyerek peroneal sonu oluşturur. Hasebiyle tedavi edilmeyen bel fıtığı hastalarında düşük ayak görülebilir. Düşük ayak, ani ağrıyla birlikte halk ortasında patlamış fıtık olarak tanımlanan ekstrüde disk hernisinin birinci belirtisi olabilir. İdrar kaçırma, bacaklarda hissedilir halde güçsüzlük ve ani düşük ayak birlikteliği acil müdahale gerektiren Cauda Equina Sendromu’nun göstergesi olabilir. Bunların haricinde beyin ya da omurga tümörlerinde de görülebilir.
Kas ve İskelet Sistemi Bozuklukları: Musküler Distrofi, Amyotrofik Lateral Skleroz ( ALS) üzere uzun vadeli, yavaş ilerleyen hudutlarda demyelinizayon ve kaslarda ileleyici zayıflıkla seyreden hastalıklarda düşük ayak görülebilir. Polio virüsünin sonlara yerleşmesi sonucu gelişen çocuk felci hastalığında da sıklıkla görülen bir tutulum bölgesidir.
Düşük ayak çeşitleri nelerdir?
Düşük ayak ağrılı ve ağrısız olarak ortaya çıkabilir. Düşük ayak sendromu ağrıyla birlikte ortaya çıkığında bel fıtığından şüphelenmek gerekirken, ağrısız ortaya çıkan düşük ayak şeker hastalığına bağlı oluşabilir. Yeniden ağrısız ortaya çıkan düşük ayak sendromunun beyin yahut omurilik tümörlerinin habercisi olabileceği de akıllardan çıkmamalıdır.
Düşük ayak tanısı nasıl konulur?
Düşük ayak tanısı ekseriyetle hekiminizin yaptığı fizikî ya da nörolojik muayene sırasında konur. Hastalar her iki topukları üzerinde yürüme idmanını gerçekleştiremezler. Fizikî muayenede düşük ayak izlendikten sonra sebebe ve tanıya yönelik olarak araştırmalar yapılır. Kırık yahut diz hasarından şüpheleniliyorsa grafiler, bel fıtığı ya da başka omurilik hasarından şüpheleniliyorsa MRI ya da Tomografi görüntülemeleri, kas ve iskelet bozukluklarından şüpheleniliyorsa EMG denilen hudut testi uygulamaları yapılmalıdır.
Düşük ayak için risk faktörleri nelerdir?
Düşük ayak için en büyük risk faktörlerinden birisi diyabetes mellitus yani şeker hastalığıdır. Şeker hastalığı denetimsiz olarak seyrettiğinde yani kan şekeri daima yüksek olduğunda hem sonlar hem de kılcal damarlarda bozulmalar gerçekleşmekte; münasebetiyle hudut ve kaslar travmaya daha hassas hale gelmektedir. Bunun yanı sıra peroneal hudut dizin tam gerisindeki deriye epeyce yüzeysel seyreder. Yüzeyel seyretmesi nedeniyle kolay travmalar tarafından rahatlıkla etkilenebilir.
Bacak bacak üstüne atma: Bacak bacak üstüne atmayı alışkanlık haline getirmiş insanlarda, uzun periyodik birebir durumda kalındığında peroneal hudut üst bacağa yakın kısımda basıya uğrayarak düşük ayak sendromuna sebep olabilir.
Uzun müddetli çömelme: Uzun vadeli yerde çömelmeye sebep olan aktiviteler, mesela tarladan çömelerek bir şey toplamak, yer karosu yerleştirmek, bizim toplumumuzda çok yaygın olan bir alışkanlık olan yer sofrasında yemek yemek üzere aktivitelerde yeniden peroneal hudut sıkışmasına bağlı olarak düşük ayak gelişebilir. Yeniden uzun vadeli namaz kılmak da diz bölgesinde peroneal hududu sıkıştırabilir.
Alçı ya da bandaj uygulaması: Alt bacakta ya da bilek düzeyinde oluşmuş kemik kırıkları, burkulma ya da tendon hasarlarında uygulanan bandaj ya da alçı tedavilerinde şayet ki peroneal hudut alçı ya da bandajın basısı altında kalırsa da düşük ayak hastalığı gelişebilir.
Düşük ayak tedavi metotları nelerdir?
Tedavi öncelikli olarak sebebe yönelik olarak planlanmaktadır. Ani gelişen düşük ayak olgularında, acil cerrahi müdahalelerle bu durum geri döndürülebilir. Bilhassa bel fıtığına bağlı Cauda Equina Sendromu’nda birinci 48 saat içerinde uygulanacak acil cerrahinin tüm belirtileri geri çevirdiği bildirilmiştir. Şiddetli ağrıyla birlikte ani idrar kaçırma ve ayağınızda kuvvet kaybı gelişirse birinci 48 hatta daha da kısa olacak şekilde 24 saatin tedavide çok kritik olduğunu aklınızdan çıkarmayınız ve vakit kaybetmeden bir Beyin ve Hudut Cerrahisi Uzmanı’na müracaatınız.
Acil cerrahiyle geri döndürülemeyen irreversible düşük ayak sendromunun tedavisi 4 ana başlık altında toplanabilir.
- Atel ve splintler
- Fiziksel terapi
- Sinir terapisi
- Cerrahi tedavi
Atel ve splintler düşük ayağı tedavi etmese bile ayak bileğini olağan durumda tutarak yürümeyi kolaylaştırmakta ve öbür eklemlerin bozulmasını engellemektedir. Parmakların yere sürtünmesini de engellediği için düşük ayağa bağlı gelişen ve daha büyük sorunlara sebep olabilecek düşmeleri de engellemektedir.
Ayağa dorsifleksiyon yaptıran kaslara uygulacak fiziksel terapi çalışmayan kasları kuvvetlendirir. Geri döndürülemez hasar gelişmiş olgularda bacaktaki öteki kasları kuvvetlendirmek gelişebilecek başka diz, kalça ve iskelet sistemi sorunlarını engelleyebilir.
Fonksiyonel elektrik stimülasyonu (FES) cihazıyla peroneal sonun geçtiği çizgi boyunca yapılan daima elektrik stimülasyonlarıyla sonun uyarımı sağlanabilir. Hastaların kendilerinin de rahatlıkla uygulayabileceği bu aygıt daha rahat ve yardımsız yürümeyi sağlayabilir. FES aygıtı kalp pili takılı hastalarda, etkin kanser hastalarında, gebelerde ve denetim altına alınamayan epilepsi atakları olan hastalarda kullanılamaz.
Bunların haricinde tendon transferi denilen, bacağın art kısmında çalışan posterior tibialis kasının tendonunun yapışık olduğu yerden kesilerek anteriorda çalışmayan kaslara transferiyle çalışmayan kasların çalışması sağlanabilir. Tendon transferi operasyonu ile ilgili detaylı bilgi almak için bir Ortopedi Uzmanı’na başvurmayı ihmal etmeyiniz.
