“Kendimi her canım sıkıldığında buzdolabının önünde buluyorum. Mutsuzken bir çikolata daha yesem ne olabilir ki? Ne kadar çok yemek yesem de doymuyorum.” üzere cümleler size de tanıdık geldi mi? O vakit gelin birlikte duygusal yeme konusuna bir göz atalım.
Bazen üzgün, kızgın, gerilimli yahut mutsuz olduğunuzda kendinizi abur cubur yerken bulabilirsiniz. Can sıkıcı bir gün geçirdikten sonra biraz tatlı şeyler yemek size kendinizi düzgün hissettirebilir. Hisler ve yeme davranışı birbirlerini etkileyen çift taraflı bir etkileşim içerisindedir. Tıpkı niyetler üzere hisler da ömrümüzün kıymetli bir kesimidir. Onlar da kendimizi söz etmenin bir formudur. Hayatımızın her anında bize eşlik ederler ve yaptığımız seçimler üzerinde az yahut çok tesirleri vardır.
Duygusal (Sezgisel) Yeme Nedir?
Duygusal yahut sezgisel olarak da isimlendirdiğimiz yeme, çoğunlukla olumsuz bir duyguya bir reaksiyon olarak çok yeme isteği yahut yiyecek tüketimindeki değişimdir. Duygusal yeme alışkanlığı olan bireyler yaşadıkları olumsuz hislerle (öfke, utanç, gerilim, mutsuzluk gibi) yemek yiyerek baş etmeye çalışırlar. Duygusal yeme bireylere süreksiz olarak rahatlama hissi verdiği için bu anlarda bireyler kaçmaya çalıştığı hislerden uzaklaştığını hissedebilirler.
Duygusal yemek yeme davranışında, şahısların gündelik hayatında olanları yorumlama halleri ve geçmişlerindeki sevilme, bedelli hissetme üzere temel gereksinimlerinin karşılanması yahut karşılanmaması kıymetli bir yer tutmaktadır. Erickson’a nazaran çocuklukta sevilme, paha verilme, kabul görme, onaylanma üzere gereksinimlerin karşılanması sonucunda insan zihni bu yaşantıları daha sonra faydalanılabilecek kaynaklar olarak depolar ve olumsuz ömür olayları karşısında fonksiyonel olan tahlil yollarını seçer. Bunlar üzere duygusal besin kaynakları tamamlanmamış, eksik kalmış bireyler ise kimi olumsuz yaşantılarıyla başa çıkabilmek için daha fazla bir şeyler atıştırmayı seçebilirler. Bu tıpkı vakitte insanın içindeki duygusal boşluğu doldurmaya yönelik bir uğraş olarak da yorumlanabilir. Tıpkı vakitte duygusal yeme, öğrenme davranışı sonucunda alışkanlık haline de gelebilir. Bunu gösteren çalışmalar da vardır.
Duygusal ve Fizikî Yemeyi Ayırt Etmek
Beslenme, vücudun fizikî muhtaçlıklarını gidermeye yönelik gerçekleştirilen aksiyondur ve gaye da güç almaktır. Bu fizikî muhtaçlığı fark etmek ve bedensel açlığı tanımak duygusal yemenin önüne geçmek için epeyce kıymetlidir. Duygusal yiyenler, fizikî açlıklarını duygusal açlıktan ayırt edemezler.
Duygusal açlık esnasında tercih edilen yiyecekler genelde şekerli, yüksek kalorili ve yağlıdır. Duygusal açlık bunları içeren makul bir yiyeceğe karşı duyulan çok istekle oluşur. Anidir ve aslında gerçek bir muhtaçlık değildir. Ertelendiğinde yahut yerine getirilmediğinde ortadan kaybolur. Fizikî açlık durumunda ise, muhakkak bir yiyeceğe yönelik bir istek yerine gerçek bir açlık kelam bahsidir. 3-4 saat yahut daha uzun müddet aç kaldığınızda oluşan, midenizin guruldamasına sebep olan histir. Ani değildir, yavaş yavaş gelişir. Doyurulması gereken bir vücut vardır ve duygusal açlığa nazaran gerçek bir gereksinimdir. Yerine getirilmediğinde baş ağrısı, hipoglisemi üzere bedensel belirtilere sebep olur. Bu yüzden bir şeyi yemeye karar vermeden evvel bir düşünün bakalım; sanki aç olan vücudunuz mi yoksa hisleriniz mı?
Duygusal Yemeyi Nasıl Yenebilirsiniz?
Farkına varma: Öncelikle, “Sizi duygusal yemeye gerçek iten tetikleyici faktörler nelerdir? Kendinizi nasıl hissederken, ne üzere durumlar yahut olaylar karşısında duygusal yeme gereksiniminiz artıyor?” üzere sorulara yanıt bulmaya çalışın. Unutmayın, birinci adım farkındalıktır!
Kendinizi izleme: İşe his ve yeme günlüğü tutarak başlamaya ne dersiniz? Günlük olarak yaşadığınız his değişimleri ve bunların ömrünüze olan yansımasını kaydetmek resmi daha net ve objektif bir formda görmenize yardımcı olacaktır. Kayıt formuna; hissinizi, tükettiğiniz gıdayı ve ölçüsünü, tüketim sonrası yaşadığınız hisleri kesinlikle yazın. Böylelikle hangi his altındayken hangi besinden ne kadar yediniz ve akabinde nasıl hissettiniz üzere sorularını cevaplamış olacak ve kendi kendinize sebepleri görmüş olacaksınız.
Harekete geçme: Sizi zorlayan hislerinizle baş etmek için daha tesirli ve daha kalıcı alternatifler üretmeye çalışın. Örneğin olumsuz hisleri bastırmak yerine sağlıklı biçimde onları söz etmeye, mutfağa yönelmek yerine spor yapmaya yönelebilirsiniz.
Değiştirme: Kalorili, hazır besinleri yanınızda ve yakınınızda bulundurmayın. Sizi cezbeden pastanelerin önünden geçmeyin yahut alışveriş listenizin dışında olan şeyleri sepetinize hiçbir biçimde atmayın.
Yardım alma: Tüm gayretlerinize karşın kalıcı bir davranış değişikliği sağlamakta zorlanabilirsiniz. Bu türlü bir durumda kendinize bir güzellik yapın ve alanında uzman bir ruh sıhhati profesyonelinden yardım almaktan çekinmeyin.
