Eğitim sistemi her geçen gün daha karmaşık ve öğrenciyi daha da zorlayacak bir hal alıyor. Hayatının en hoş yıllarını okulda ve dersanelerde geçiren öğrenci her yıl daha da zorlaşan etaplarla karşı karşıya kalıyor. Bunun yanı sıra sıkça değişen kurallar ve yaptırımlar nedeni ile her sene öğrenciler yeni sisteme adapte olmakta epey zahmet çekiyorlar. Kliniğimize “sınav kaygısı” kuşkusuyla başvuran ailelerin sayısı giderek artış gösteriyor. Tasanın belirsizlikler nedeniyle bireyde daha çok panik hissini körükleyeceğini düşünürsek olayların artışı sebepsiz yere değil. Daima değişen ve belirsizleşen sistem nedeniyle bir çok öğrenci giderek paniğe kapılıyor. Sistemin yanı sıra çocuğundan yüksek bir beklentisi olan aileler ve öğretmenler de işin içine girdiğinde tasa kaçınılmaz oluyor. Öğrenci bu durumda telaştan uzakta durabilmek maksadıyla ya büsbütün umursamaz bir tavır sergiliyor ya da negatif tasayı hayli ağır yaşıyor. Sağlıklı bir noktada kalabilen öğrencilerin sayısı ise hayli az.
Peki imtihan tasası nedir?
Sınav telaşı, öğrencinin öğrendiklerini imtihan sırasında verimli bir halde kullanmasını engelleyen ve akademik başarıyı olumsuz etkileyen ağır bir telaş çeşidi. Hem fizikî hem bilişsel hem de duygusal boyutta bir çok belirtisi bulunmakta. Fizikî belirtiler olarak; kalp atışlarında hızlanma, baş dönmesi, nefes alışverişinde düzensizlik, terleme yahut üşüme vb. sayılabilir. Duysusal boyutta; gerginlik, sonluluk,karamsarlık,korku(bildiklerini yapamama), telaş,panik, denetimi yitirme hissi, güvensizlik hissi, çaresizlik ve heyecan görülebilir. Bilişsel belirtilerde ise; imtihanda başarısız olma korkusu, imtihan sonucunun hayatını yönlendirecek olan yegane güç üzere algılanması da sayılabilir.
Sınav tasasını azaltmak için neler yapılabilir?
Kaygıyı tümüyle yok etmek kişinin motivasyonunu azaltacağı için, öğrencinin imtihan öncesi kaygılanması işe yaracaktır. Bu korku onu sistemli ders çalışmaya ve programlı olmasına yardımcı olur. Lakin gereğinden fazla kaygılanması onun çok ve sistemsiz ders çalışmasına ve bildiklerini imtihan sırasında kullanmasına mahzur olur. Orta seviyede kaygılanmak daha yerinde bir durumdur.
Ebeveynin yüksek beklentisi imtihan telaşı yaratabilir!
Öte yandan ebeveynlerin ve öğretmenlerin çocuktan yüksek bir beklentiye sahip olmaları öğrenciyi fazla kaygılandırabilir. Ailenin ve öğretmenlerin çocuğun gerçek performansı üzerinden bir beklenti geliştirmeleri daha yerinde bir tavır olacaktır.
Elde edilen muvaffakiyetler karşısında daha az olumsuz tenkit yapın!
Bir öbür kritik nokta çocuğun başarısı üzerine olumsuz tenkitlerden kaçınılmasıdır. Etrafınızdaki başarılı öğrencilerle kıyaslama yapmak ya da başarısızlık karşısında tavrınızın sert oluşu çocuğunuzda telaş yaratır. Sonuç ne olursa olsun tüm sevginizle onun yanında olduğunuzu belirten davranışlar çocuğunuzun tasasını azaltır.
Dünyanın sonu değil!
Kimi öğrenciler imtihanlardan elde edeceği muvaffakiyetlerin mutluluğa giden tek yol olduğuna inanırlar ve bu durum da korkuyu arttır. Bunun gerçekçi bir fikir olmadığına dair çocuğunuzla konuşun.
Öğrencilerin yapabilecekleri neler?
Düzenli ve programlı bir ders çalışma sistemi öğrencilere yardımcı olacaktır. Ayrıyeten imtihan öncesi ve sırasında yapılan tertipli nefes antrenmanlarının de korkuyu azaltmaktaki hissesi epeyce büyüktür.
Sonuç olarak; böylesine güçlü bir eğitim sisteminde öğrencilerle kurulan empatik bir yaklaşım sonrasında imtihan tasasını giderek azaltabilmemiz mümkün. Sistem kurbanı olmak yerine, ona en yeterli biçimde adapte olmak daha işe fayda bir sistem olarak görünüyor.
