Kuru cilt, pullanma, kızarıklık, döküntü, bilhassa geceleri dayanılmaz kaşıntı, cilt kıvrımlarında küçük çatlaklar… Bunlar size tanıdık geliyorsa, büyük olasılıkla atopik dermatitten (egzama) şikayetçi insanların şanssız yüzdesi içindesiniz.
Egzama epeyce yaygın bulaşıcı olmayan iltihaplı bir cilt hastalığıdır. İstatistiklere nazaran gelişmiş ülkelerde çocukların yüzde 10 ila 20’si ve yetişkinlerin yüzde 2 ila 10’u egzamadan şikayetçidir ve büyük kentlerde bu sayı kırsal alanlardan daha yüksektir.
EGZAMA BELİRTİLERİ
Klasik bir egzamada ortaya çıkan belirtiler şunlardır:
– Bilhassa akşamları ve geceleri ağırlaşan ve hayat kalitesini bozan şiddetli kaşıntı.
– Cildin kuruluğu ve soyulması. Sebepler genetik ve örneğin, kışın ısınma nedeniyle kuru hava üzere dış faktörler olabilir.
– Yüzde (özellikle göz çevresinde), bedenin açık kısımlarında, geniş kıvrımlarda, dirseklerde, kolların altında ve kasıkta kızarıklık, şişme ve döküntüler.
– Ciltte kabuk ve çatlak oluşumu ile birlikte cilt lezyonları.
– Kalıcı döküntü bölgesinde cildin kalınlaşması, cilt deseninin bozulması.
– Cildin etkilenen bölgelerinin pigmentasyonundaki değişiklikler, yoğunlaşma yahut aksine beyazlaşma.
EGZAMANIN NEDENLERİ
Henüz egzamanın kesin tek bir nedeni belirlenmemiştir, fakat ağır kaşıntılı cilt lezyonlarına neden olan bir dizi tepkisi tetikleyen birkaç faktör vardır.
Farklı Hastalıklar
Egzamanın bronşiyal astım ve alerjik rinit üzere alerjik nitelikteki öteki hastalıklarla ilişkisi kanıtlanmıştır. Ebeveynlerden biri yahut her ikisi de alerjikse, çocuğun egzamaya sahip olma riski daha yüksektir. Her iki ebeveynde de her üç hastalık varsa, risk orantılı olarak artar.
Genetik
Egzamalı beşerler ortasında, cildin bariyer fonksiyonunu sağlayan – nemi koruma etmesine ve sağlıklı kalmasına yardımcı olan filagrin proteininin sentezinden sorumlu gende mutasyona sahip birçok insan vardır. Bu genin yanlış çalışması, kelebek hastalığı (epidermolizis bülloza) ve balık pulu hastalığının (iktiyozis) da sebebidir. Avrupa nüfusunun yaklaşık yüzde 10’u bu mutasyonun taşıyıcılarıdır. Bunların yaklaşık yarısında egzama gelişmez.
Dış Faktörler
Egzamayı tetikleyen dış faktörler ortasında iklim, hayat ve beslenme bulunur. Soğuk iklim, sıhhatsiz beslenme, büyük kirli kentlerde yaşama, yüksek konsantrasyonda toz akarları olan apartmanlarda yaşama üzere durumlar egzama riskini artırır.
EGZAMAYI TETİKLEYEN DURUMLAR
Egzama, daima nükslerle seyreden kronik bir hastalıktır. Pekala, hastalığı ne tetikleyebilir? Ne yazık ki liste uzun:
– Kremler tarafından yumuşatılmayan kuru cilt,
– Yüksek ateş ve çok terleme,
– Çok kuru hava,
– Gerilim ve uykusuzluk,
– Sıhhatsiz beslenme,
– Altın takılar,
– Yüksek alerjene maruz kalma,
– Hava sıcaklığında keskin bir değişiklik,
– Sert sabunlar,
– Konut kimyasalları ve benzerleri,
– Yün ve sentetikten yapılmış giysiler.
EGZAMA TEDAVİSİ
Egzamanın birincil tedavisi bir dermatoloğa başvurmaktır, lakin eş vakitli bir enfeksiyon varsa hastayı bir allerjist ve bir enfeksiyon hastalıkları uzmanı da görmelidir. Hangi alerjenin egzamayı tetiklediğini anlamak için bir dizi test yapılır.
Egzama tedavisinde hastalığın şiddetine nazaran kademeli bir yaklaşım kullanılmaktadır. Egzamanın alevlenmediği sırada yumuşatıcıların kullanılması temel bakımdır, cildin yüzeyinde bir sinema oluşturan ve kendi neminin buharlaşmasına müsaade vermeyen nemlendiriciler tercih edilmelidir. Farklı hallerde üretilirler cildin özelliklerine, iklime, mevsime ve ferdî tercihlere bağlı olarak en uygun kombinasyonu seçmenize müsaade veren losyonlar, kremler, banyo eserleri vardır. Yumuşatıcılar günde en az üç ila dört sefer uygulanır. Egzanalı bir yetişkin haftada 600 g’a kadar yumuşatıcı kullanabilir.
Merhemler, losyonlar, kremler ve jeller egzama belirtilerinin hafifletilmesinde kullanılabilir. Merhemler, kaba yahut çok kuru ciltler için uygundur, ayaklarda, avuç içlerinde ve dirseklerde kullanılır. Krem daha hafif bir dokuya sahiptir, uzuvların kıvrımları ve genital alanlar için ülküdür. Spreyler, köpükler ve jeller yüze ve saça uygulamak için uygundur.
Yetişkinlerde şiddetli egzama formlarında, tabletler yahut enjeksiyonlar halinde ilaçlar kullanılabilir. Yalnızca kısa vadeli ve tıbbi nezaret altında kullanılabilirler. Ayrıyeten iltihaba neden olan sitokinlerin sentezini ve salınımını baskılayan kimi ilaçlar da reçete edilebilir. Bunlar yalnızca hastalığın semptomlarını durdurmakla kalmaz, birebir vakitte tekrarını da önlerler.
Tedavinin aktifliğini arttırmak için bazen ıslak sargılar kullanılır. Tedavinin aktifliğini artıran iki kat pansuman altında ilaçlar (yumuşatıcılar yahut steroidler) kullanılarak uygulanır.
EGZAMADA BESLENME
Cilt bakımı ve ilaç tedavisine ek olarak egzama tedavisinde hayli sıkı bir diyet uygulanır. Aslında bu bir diyet değil, bir hayat üslubudur. Her şeyi diyetinizden çıkarmamak için besin alerjenleri için kendinizi denemelisiniz. Lakin rastgele bir fast food, alkol, sosis, salam, narenciye, ananas, işlenmiş etler, hurma, mantar, yumurta, tam yağlı süt, yağlı ve baharatlı yemekler, çikolata, cips, birtakım kuru yemişler ve kahve ile büyük oranda ayrılmanız gerekecek.
Ne yiyebileceğinizi tahlil edebilir ve bundan sindirilebilir bir menü çıkarmaya çalışabilirsiniz.
Egzamada genel olarak müsaade verilen yiyecekler şunlardır:
– Tüm tahıllar (irmik hariç),
– Fermente süt eserleri,
– Hafif peynirler,
– Yağsız et (tavuk hariç),
– Lahana turşusu,
– Çay, şeker, kuru meyve kompostosu (kuru üzüm hariç),
– Tam buğday ekmeği,
– Fırınlanmış elmalar.
Önce, en saf haliyle sağlıklı bir diyet izlemelisiniz. Daha sonra gri bölgede, kendinizi dikkatlice dinleyerek ve semptomları izleyerek dikkatli ve kademeli olarak diyete eklenebilecek yağsız balıklar üzere bir dizi yiyecek bulabilirsiniz. Çok nadiren yasaklı besin yiyebilirsiniz, lakin küçük bir modül yemelisiniz.
EGZAMAYI ÖNLEMEK İÇİN İPUÇLARI
Önlemenin tedavi etmekten daha kolay olduğunu hepimiz biliyoruz. Egzama sinsi, çok faktörlü bir hastalık olmasına karşın, alevlenmeleri önlemek için birtakım şeyler yapılabilir.
– Cilt her vakit özel bakım eserleri ile nemlendirilmelidir.
– Bilhassa kışın iç ortamlarda sağlıklı bir sıcaklık korunmalıdır. Ülkü iç ortam sıcaklığı 22-24 derecedir (gece – birkaç derece daha düşük), nem yüzde 50-60’tır.
– Çamaşırları yıkarken ekstra durulamayı ihmal etmeyin. Detarjan kalıntılarının cilt ile teması ne kadar az olursa o kadar sağlıklı olur.
– Sentetikleri unutun. Bedene yalnızca pamuk temas ettirin.
– Güneşten gelen UV ışınları sonlu ölçüde çoklukla egzamanın durumunu iyileştirse de, tercihen sabahları ve gün batımına hakikat güneşlenilmeli ve dikkatle yapılmalıdır.
– Spor yasak değildir fakat unutmayın ki çok terleme cildi tahriş ettiği üzere dar giysilere sürtünmesini de beraberinde getirir. Ayrıyeten yüzerken klorlu havuzlardan kaçının.
– Bırakın etkin içici olmayı, pasif içicilik bile egzamayı alevlendirebilir. Tütün dumanından kaçının.
– Sağlıklı bir diyete bağlı kalın, yeni yiyecekleri diyete dikkatli bir biçimde ekleyin.
– Uyku tertibinizi bozmayın ve gergin olmamaya çalışın.
