EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Tekrar İşlemleme olarak Türkçe’ye çevrilen, etkililiği bilimsel araştırmalarla kanıtlanmış bir terapi tekniğidir. Başta ruhsal travmanın tedavisi için geliştirilmiş olsa da sonrasında yapılan araştırmalarla pek çok gerilim yaratan durumun tedavisinde etkililiği bulunmuştur. Kaza, afet, taciz, yas, tasa bozuklukları, gerilim yaratan durumlar, panik atağı, öfke sorunu, bağımlılık, obsesyon ve
kompülsiyon, depresyon, özgüven eksikliği, migren, fibromiyalji üzere durumlarda kullanılan çok geniş bir tedavi skalası vardır.
EMDR neyi amaçlamaktadır?
EMDR beyni çift istikametli uyararak, kişiyi yaşanan olumsuz olaya karşı duyarsızlaştırmanın yanında o anıyı ve o anının tetiklediği durumların sebebi olan anı ağlarını dönüştürmeyi amaçlamaktadır.
EMDR geçmiş, artık ve gelecek üzerinde çalışır. Geçmişteki anılarımızın günümüzde bizi nasıl etkilediğini ve gelecekte nasıl etkileyebileceğini araştırır. Bugünümüzü etkileyen olumsuz durumların geçmişteki izlerini bulmak ve bunlar üzerinde çalışmak kıymetlidir. Zira olumsuz anı ağları bugün sahip olduğumuz inançlar, tavırlar, algılar ve davranışlarımızın temelini oluşturur.
Geçmiş ve şimdiyi çalıştıktan sonra geleceğe yönelik marifet geliştirmek de terapinin hedeflerindendir.
Özetle EMDR kişinin olumsuz etkilendiği anılar, inançlar, hisler, kanılar ve bedensel semptomlara karşı kişiyi duyarsızlaştırıp bunları tekrar işlemleyerek, kişinin muhtaçlığı olan işlevsel inançları yerleştirmeyi gayeler.
EMDR nasıl tesirli oluyor?
EMDR’nin nasıl işe yaradığını ve genel olarak tecrübelerimizin bizi nasıl etkilediğini anlamak için kısaca beynin nasıl çalıştığından bahsetmenin yararlı olacağını düşünüyorum.
EMDR’nin tesirli olmasını sağlayan şey beynin çift taraflı olarak uyarılması. Yaşadığımız tecrübeler beyinde nöral ağlarla kaydedilir ve depolanır. Beynin sağ tarafı duygusal, sezgisel, görseldir. Sol tarafı ise beynin konuşma ve lisan merkezidir, mantıksaldır ve sebep sonuç ilişkisi kurabilmemizi sağlar. Sağ taraf olayların duyumunu saklarken, sol taraf olayları kelimelere dökülmüş haliyle saklar.
Beynin çalışma sistemi olağanda adaptiftir, kişiyi muhafazaya yöneliktir. Lakin travmatik bir durum beynimizde yaşandığı andaki haliyle, donmuş olarak kaydedilir ve beynin mantıklı açıklamalar yapan sol tarafını baskılar. Bu da o anki hislerimizi ve niyetlerimizi kelimelere dökemememize sebep olur.
EMDR’de kişinin gözleri sağa ve sola hareket ettirilerek beyin iki istikametli uyarılır, bu sayede olumsuz anının yalnızca sağ tarafla değil sol tarafla da algılanması, kişinin olumsuz hisler yaşadığı anılarla ilgili işlemleme yapabilmesi amaçlanır. Bu tekrar işlemleme ile anı ağlarının uyarılması ve işlenmemiş, kişinin ketlenmesine sebep olan anı ağlarının dönüştürülmesi sağlanır. Burada kişinin güzelleşmesini sağlayan şey terapistin telkinleri değil, kişinin kendi zihni içinde gerçekleşen adaptif bilgi sürece sürecinin aktifleşmesidir.
Neden olumsuz anılarımızı beynimizden büsbütün silmiyoruz?
Çünkü bir anının silinmesi mümkün değildir. Bir anıyı hafızamızdan silerek değil, o anıya farklı bir çerçeve geliştirebildiğimizde onun olumsuz tesirini değiştirebiliriz.
Bir anıdan ve onun hissettirdiği makus his ve duyumlardan kaçındığımız sürece o anının verdiği rahatsızlık devam eder. EMDR ile bu anıya inançlı bir ortamda yine bakabilme talihi elde edilir.
Bu sayede kişi o anının üzerine gitme, değişim için adım atma cüreti geliştirir.
Yapılan çalışmada başlangıçta beyinde hisle ilgili bölgeler daha etkinken, EMDR sonrasında başka duyumlarla alakalı olan oksipital, parietal ve temporal bölgelerde de aktivasyon görülmüştür.
Duyarsızlaştırma kademesinde ise travmatik tecrübeyi hatırlamak, negatif hisler yerine pozitif hisleri teşvik etmektedir.
