Son devirlerde dünyada ve ülkemizde göğüs kanseri süratle artış gösteriyor. Ekim ayı Göğüs Kanseri Bilinçlendirme ve Farkındalık Ayı olarak bilinirken 15 Ekim ise Meme Kanseri Farkındalık Günü olarak kutlanıyor.
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün datalarına nazaran, her üç tarama sonrası kuşkulu görünen hadiseler, ülkenin her vilayetinde faaliyet gösteren Tarama Sonrası Teşhis Merkezlerine yönlendirilmektedir. Geçen sene prestijiyle 2019 yılında yaklaşık 2.500.000 bayana göğüs kanseri taraması yapıldı.
Kanser istatistikleri, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (HSGM) tarafından en son 2015 yılında yayınlandığı için Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) Türkiye datalarından yola çıkarak; Türkiye’de bayanlara en sık konan kanser teşhislerinin başında göğüs kanseri geliyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün araştırmalarına nazaran, dünyada göğüs kanserinden her yıl 2,9 milyon bayan etkileniyor. 2018 yılında 627 bin bayanın göğüs kanserinden öldüğü varsayım ediliyor. Dünya genelinde göğüs kanseri oranları artmakla birlikte daha gelişmiş ülkelerde bu oran daha yüksek.
“4 BAYANDAN BİRİNE GÖĞÜS KANSERİ TEŞHİSİ KONULUYOR”
Meme Kanseri Bilinçlendirme ve Farkındalık Ayı’nda bilhassa bayanlarda göğüs sıhhatine dikkat çekmek için konferanslar düzenlenip daha evvel göğüs kanserini yenen bireylerce erken teşhisin ehemmiyetini anlatıyorlar. Göğüs Sıhhati Derneği (MEMEDER), günümüzde her kanserli 4 bayandan 1’ine göğüs kanseri teşhisi konulduğunu açıkladı. Bu bilgilere nazaran, dünyada her yıl 2 milyon, ülkemizde ise 25 bin bayana göğüs kanseri teşhisi konuyor. MEMEDER Kurucusu ve Onursal Lideri Prof. Dr. Vahit Özmen; göğüs kanseri tanısı almış hastalar ve yakınlarının bir ortaya geldiği şenlikte erken teşhis konarak tedavi olan hastaların 7 yıl daha uzun yaşadığını, tedavi maliyetlerinin 7 kat daha ucuz olduğunu, göğüs taramalarının ülke iktisadına büyük katkı sağladığını belirtti.
“HÜCRELERİNİZ ÖLÜYOR”
İstanbul üzere büyük bir metropol kentinde yaşayan ve medya kesiminin içinde olan Youtuber Demet Işıl Yılmaz, “3’üncü evre lenf metastazlı göğüs kanseriyim. Tümör tipi olarak asla metastaz beklenmeyen bir tümör tipi olduğu için lenfe sıçramış olması hastalığım açısından değerli ve tedavi konusunu ağırlaştıran bir sebep” olarak hastalığını açıklıyor. Daha evvel kendi kendini muayene etmediğini lisana getiren Yılmaz, birinci kendi kendine muayenesinden iki gün sonra teşhis aldığını söylüyor. Bu süreçte onu en çok zorlayan şeyin tedavisi olduğu söyleyen Yılmaz, “Kanser, hastalık olarak zannedildiği kadar sıkıntı bir hastalık değil lakin tedavisi çok yıpratıcı. Tıpkı vücutta ölüp geri diriliyorsunuz. Kemoterapi düzgün makus demeden tüm hücrelerinizi öldürüyor. Bu sebeple saçınız, kaşınız, kirpiğiniz dökülüyor. Kaşıma ve saçıma çok takmadım fakat kirpiklerim beni çok üzdü. Hayatta kirpiklerin de bir misyonu var. Onlarsız ışığa bakamıyorsunuz” diyor.
“ERKEN TEŞHİSİN VEFATLARI YÜZDE 30 ORANINDA AZALTTIĞI TESPİT EDİLMİŞTİR”
Meme kanseri bayanlar ortasında en sık görülen kanser çeşitlerinden biri olup erken saptanamadığında vefat riski epeyce yüksek. Göğüs kanserinin erken devirde saptanmasını sağlayan en kıymetli imkan; mamografik tarama olduğunu lisana getiren Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Kamil Gülpınar ile göğüs kanseri hakkında konuştuk.
Meme kanserinin risk faktörleri nelerdir?
Daha evvel bir göğüste kanser gelişmiş olması;
Daha evvel göğüste kansere öncü sayılabilecek bir lezyonun bulunmuş olması
Genetik olarak göğüs kanseri gelişimine yatkın genleri taşımak;
Ailesinde yahut akrabalarında göğüs kanseri gelişmiş olması;
Uzun periyodik doğum denetim haplarının kullanılması;
Menopoz sonrası devirde uzun vadeli ve yüksek dozlarda östrojen replasman tedavisi yapılması (>5 yılda risk artar);
Çocukluk yahut gençlik çağında öteki bir nedenle göğüs bölgesinin ışınlanmış olması.
Adet başlama yaşının erken (<12 yaş), adetten kesilme yaşının geç olması.
Hiç doğum yapılmamış olması yahut birinci doğumun 30 yaşından sonra yapılması
Yaşın 50 yaşın üzerinde olması; (Meme kanserini en sık 50-65 yaşlar ortasında görülmektedir.)
Aşırı yağlı besinlerle beslenme alışkanlığı;
Alkol kullanımı (Günde 3 bardak yüksek dereceli alkol içen bir bayanın göğüs kanserine yakalanma riski, hiç içmeyen bayana nazaran 2 kat daha fazla.)
Mamografi taramalarında ağır göğüs saptanması.
Yumurtalık yada rahim kanseri kıssası olması;
Elektromanyetik alanlara ve radyasyona daima maruz kalma;
Obezite
Sigara içimi (pasif içicilerde içmeyenlere nazaran risk 2 kat fazla)
Sosyoekonomik seviye: Yüksek sosyoekonomik seviye göğüs kanseri gelişimi açısından 2 kat artmış riski tabir eder. Fakat bu durum bağımsız bir risk faktörü olarak kıymetlendirilmez; üreme alışkanlıklardaki değişiklik nedeniyle ortaya çıktığı düşünülür.
Yaşam usulüyle alakalı olarak obezite, göğüs kanserinin risk faktörleri ortasında yer alıyor mu?
Bazı çalışmalarda şişmanlığın, bilhassa menopoz sonrası bayanlarda göğüs kanseri riskini artırdığı ileri sürülmektedir. Bayan menopoza girdiği vakit artık yumurtalıkları çalışmaz ve östrojen hormonu üretilmez. Buna karşılık yağ dokusu bir ölçü östrojen hormonu üretmeye devam ediyor. Yağ dokusu ne baht fazla olursa, östrojen hormonu üretimi de o kadar fazla oluyor. Bu nedenle menopoz sonrası bayanlarda şişmanlık, göğüs kanseri riskini artırıyor.
Meme kanserinde erken teşhis ve taramanın değeri nedir?
Kendi kendine göğüs muayenesi ve erken tarama göğüs kanserlerinin aşısı üzeredir. Erken periyotta teşhisin, hastalığı büsbütün ortadan kaldırabildiği ve vefatları yüzde 30 oranında azalttığı tespit edilmiştir. Erken teşhis, tedavinin muvaffakiyete ulaşması ve hayatta kalma talihinin artırır. Kişi, göğüs kanserine yakalanmamış üzere hayatına devam edebilir.
Mamografi tetkikiyle, yaklaşık 2 yıl evvel göğüs kanseri oluşumları yakalanabiliyor. Bu oluşumların elle muayene sırasında belirli olması için 2 yıl geçmesi gerekiyor. Rastgele bir bulgu ya da belirti olmasa bile 40 yaşın üzerindeki tüm bayanlara nizamlı olarak mamografi çektirmeleri yani mamografik tarama yaptırmaları öneriliyor. Taramanın nizamlı olarak uygulandığı ülkelerde göğüs kanserine bağlı ölümlerin yüzde 19-64 (ortalama yüzde 30) oranında azaldığı da biliniyor.
“KENDİ KENDİNE MUAYENEYİ 20 YAŞIN ÜZERİNDE HER BAYAN, AYDA BİR KERE YAPMALIDIR”
Meme kanserinden korunma yolları var mı?
Meme kanserinden korunmak için genel sıhhat durumunu muhafaza emelli istikrarlı beslenme, zayıflama yahut kilonuzu müdafaa, sigara içmeme, alkolü sonlandırma, nizamlı antrenman üzere faaliyetlerde bulunulabilir. Çocuk doğurmak isteniyorsa 30 yaşından evvel hamile kalınması ve doğum sonrasında bol emzirme (en az altı ay); östrojen hormonu ilaçlarından ve hormon replasman tedavisinden tıbbi münasebetler olmadıkça uzak durma; gerilimden uzak durma; diyette turpgiller, yeşil çay, havuç, kabak, karnabahar, süt ve süt eserleri ile balık ile brüksel lahanasına bol yer verme; keten tohumu ile tütsülenmiş/tuzlanmış salamura etlerden ve genel olarak fazla kırmızı et tüketiminden uzak durma kıymetli korunma yolları ortasında sayılabilir.
Kişi konutta kendi kendine nasıl meme muayenesi yapmalı?
Meme kanserinin erken teşhisinde bayanların kendi kendilerini sistemli aralıklarla muayene etmeleri çok değerlidir. Kendi kendini muayeneyi 20 yaşın üzerinde her bayan, ayda bir sefer yapmalıdır.
Muayeneyi ayna karşısında kâfi ışık alan bir ortamda yapınız. Ellerinizi belinize koyarak, gözlerinizle her iki göğsünüzde hal, büyüklük, renk ve yapı farklılıklarına dikkat ediniz. Tıpkı müşahedesi ellerinizi başınızın gerisine kaldırarak ve bastırarak tekrarlayınız. Böylelikle göğüs kaslarınız kasılacak ve göğüs yapısındaki değişiklikler daha güzel ortaya çıkacaktır.
Yine ayna karşısında ayakta dururken, sağ memeyi sol elle, sol memeyi de sağ elle göğüs üzerinde ufak daireler çizecek halde ve çok bastırmadan, parmaklarınızın iç yüzleri ile temas ettirerek hareket ettiriniz.
Her iki göğüs başını parmaklarınızın ortasına alarak dikkatlice ve fazla sıkmadan muayene ediniz.
Memeden sonra her iki koltuk altını aykırı elinizle muayene ediniz.
Elle muayeneyi isterseniz duş altında ıslak ve sabunlu cilt üzerinde de yapabilirsiniz.
Aynı muayeneyi sırt üstü yatarken, muayene edeceğiniz taraftaki göğsün altına bir yastık ya da katlanmış bir havlu koyarak da yapabilirsiniz. Muayene bitiminde kuşkulu bir durum varsa paniğe kapılmadan Göğüs Cerrahına müracaatınız.
