Bursalı koleksiyonerin ender bir eser olduğunu bilmeden bağışladığı “Dede Korkut Kitabı” Türkologların araştırma kaynağı oldu.
Muradiye Kur’an ve El Yazmaları Müzesi’ne 2018’de bağışlanan eser, Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edildi ve tıpkıbasımı yapıldı.
Araştırmacılar, daha evvel Dresden, Vatikan, Türk Tarih Kurumu ve Günbed nüshalarıyla bilinen yapıtın harekeli yeni nüshası üzerinde çalışmalara başladı.
Eserin özgününü müzeye bağışlayan İbrahim Koca, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Bursa’daki Kapalı Çarşı’da antikacılık yaptığını ve yaklaşık 42 yıldır bu mesleğin içinde olduğunu söyledi.
Koca, Türk ipek iğne oyaları koleksiyonu oluşturduğunu, Bursa Büyükşehir Belediyesinin Memleketler arası İğne Oyası Şenliği’nin tertibinde ve heyetinde yer aldığını kaydetti.
“Verirken az bir kitap olduğunu bilmiyordum”
Fadıllı köyünden bir hocanın vakit zaman kendisine el yazması kitaplar getirdiğini belirten Koca, Dede Korkut yapıtının eline geçme öyküsünü şöyle anlattı:
“Bu eser geldi. Bunun da Dede Korkut kıssası olduğunu kendisi Osmanlıca ve Arapça bildiği için bana iletmişti. Bursa Büyükşehir Belediyesinin de Muradiye’de el yazma yapıtları müzesi açacağından haberdardım ve elimde bayağı bir eser vardı. Bunların içinde el yazması Kur’an-ı Kerimlere kadar pek çok eser bulunuyordu.”
İbrahim Koca, müzeyi gezen koleksiyoner Mehmet Yayla’nın dikkatiyle yapıtın farkına varıldığına işaret ederek, “Dede Korkut nüshasını verirken az bir kitap olduğunu bilmiyordum. Ben kitap koleksiyoneri değilim.” halinde konuştu.
Üniversitelerden akademisyen hocalara bilgi verilmesiyle hususun duyulmaya başladığını söyleyen Koca, “Bursa Uludağ Üniversitesi’nden Prof. Dr. Cengiz Alyılmaz ve Prof. Dr. Semra Alyılmaz hocalarımız çok bilge bilim insanları, bu süreçte o kadar çok yararları oldu ki, ben buradan şahsım ismine onlara çok teşekkür ediyorum.” tabirlerini kullandı.
“Türk kültürüyle uğraşan herkes için en değerli kaynaklardan biri”
Araştırmacı-yazar Beşir Ayvazoğlu ise bu türlü bir yazmanın bulunduğunu duyduğunda çok sevindiğini ve üzerine yapılan çalışmalardan haberdar olmak istediğini lisana getirdi.
Eserin Türk kültürü açısından çok değerli olduğuna dikkati çeken Ayvazoğlu, “Dede Korkut kitabı, Türk kültürüyle rastgele bir biçimde uğraşan herkes için en kıymetli kaynaklardan biridir. Yani Dede Korkut kitabına nüfuz etmemiş bir kültür adamı, bir Türk aydını düşünemiyorum.” dedi.
Ayvazoğlu, kitabın Vatikan, Dresden ve Ankara nüshalarının bilindiğini anımsatarak, “Tabii eski lisanda, eski Türkçe ile yazıldığı için okunma sorunu olan sözler vesaire de vardı. Yeni bir nüshanın bulunması tıpkı vakitte daha evvelki nüshalarda okunamayan kimi sözlerin harekeli olduğu için daha rahat okunabilmesini sağlaması bakımından kıymetli.” değerlendirmesini yaptı.
Eserin Bursa’da bulunmuş olmasının da ayrıyeten kıymetini vurgulayan Ayvazoğlu, şunları kaydetti:
“Türkologlar, dilciler bunun üzerinde uzun yıllar çalışacaklar. ‘Diğer nüshalara göre ne getirdi, farkları nelerdir, hangi sorunlar çözüldü, lisan açısından ne üzere katkılar sağlıyor?’ üzere sorulara bu nüshadan hareketle rahatlıkla yanıt verebilecekler. Yani bu türlü bir yapıtın ne kadar farklı nüshası bulunursa Türk kültürü açısından o kadar kıymetlidir ve sevinç kaynağıdır.”
Eserin 17. yüzyıla tarihlendiğine işaret eden Ayvazoğlu, “Bu tıpkı vakitte zaman içerisinde lisandaki değişmeyi yansıtması bakımından da Türk lisanı üzerine çalışanların dikkatini çok çektiğini iddia ettiğim bir kitap.” diye konuştu.
“Hakikaten büyük bir keşif”
Beşir Ayvazoğlu, uzmanların metin üzerinde çalıştıklarını, araştırmacıların deşifre edilmiş, çevrim yazı haline getirilmiş metnini de yakında okuma imkanına kavuşacağını aktardı.
Eski harfleri okumasını bilenlerin harekeli nüshayı da çarçabuk okuyabileceğini lisana getiren Ayvazoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bursa Büyükşehir Belediyesi tıpkıbasımı yaptı, bu büyük bir hizmettir, bütün kütüphanelere giriyor. Tıpkı vakitte dijital ortamda da bütün meraklıların ulaşabileceği bir kopyasını koymuşlar. Artık iş kalıyor Türkoloji mensuplarının bu kitap üzerinde yapacakları çalışmaların sonucunu görmeye. Sahiden büyük bir keşif. Ben kendi hesabıma çok sevindim. Zira göz açıp gördüğümüz, okuduğumuz kitaplardan birisi Dedem Korkut kitabıydı.”
“Bursa Yazması” hakkında
Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından sergilenen ve tıpkıbasımı yapılan “Dede Korkut Kitabı Bursa Yazması”, düzenlenen tanıtım toplantısıyla araştırmacıların istifadesine sunuldu.
El yazması eser, Türk milletinin ömrü, alışkanlıkları ve zevkleri hakkında bilgiler sunan Dede Korkut Öykülerinin evvelki nüshalarıyla karşılaştırılarak yeni bulguların ortaya konulmasına imkan tanıması bakımından ehemmiyet taşıyor.
Türk edebiyatında destan geleneğinden halk kıssası geleneğine geçiş yapıtı olarak bedellendirilen yapıtın Bursa Yazmasının her sayfasında harekeli 13 satır bulunuyor.
Bazı başlıklar kırmızı mürekkep ile yazılmış, kimi satır sonlarına da kırmızı nokta konulmuş olan yapıtta, 119 varak yani 238 sahifedeki metinlerin ebadı 18’e 28 santimetre, yazı hacmi ise 11.3’e 20.3 santimetre olarak yer alıyor.
Muradiye Kur’an ve El Yazmaları Müzesi’nde yepyenisi görülebilen kitabın tıpkıbasımına dijital olarak “www.bursa.bel.tr” sayfasından erişilebiliyor.
