Endokrin sistem iç salgı bezlerinin oluşturduğu bir sistemdir. İç Salgı bezleri hormon sentez ve salgısı yapan organlardır. Hormonlar bedenimizdeki değişik aktiviteleri denetim eder. Hormonların farklı tipleri, üreme, metabolizma, büyüme ve gelişmeyi denetim eder. Hormonlar ayrıyeten etrafımıza verdiğimiz yansıyı de denetim eder ve bedenimizin işlevleri için gerekli uygun ölçüde güç ve besini sağlamaya yardımcı olurlar. Endokrin sistemi oluşturan salgı bezleri, hipotalamus, hipofiz, tiroid, paratiroid, pankreas, yumurtalıklar (Kadında overler, erkekte testisler), böbreküstü bezi, yağ dokusu, ve endotel (damar iç duvarını döşeyen hücreler)dir.
Endokrinolog Nedir?
Endokrinolog endokrin sistem hastalıklarıyla uğraşan hekimdir. Endokrinologlar salgı bezlerini etkileyen hastalıkların teşhisini koyarlar. Çoklukla karmaşık olan ve bedenimizdeki birçok sistemi içeren hastalıkları nasıl tedavi edeceklerini bilirler.
Endokrinologlar Ne Yaparlar?
Endokrinologlar hormon dengesizliği ve sorunlarına teşhis ve taki ve tedavi eder. Homronal hastalıklar çok çeşitlidir, örneği: Diyabet, Tiroid hastalıkları, Metabolik bozukluklar, Hormonların fazla ya da az üretimi, Menopoz, Osteoporoz, Hipertansiyon, Yağ metabolizması ile ilgili hastalıklar, İnfertilite (Kısırlık), Büyüme geriliği (Boy kısalığı), Salgı bezlerinin tümörleri, Şişmanlık…
Endokrinologlar salgı bezlerinin nasıl çalıştığını kıymetlendirmek için kimi testler isteyebilirler.
Endokrinologlar Ne Tip Bir Tıp Eğitimi Alırlar?
Endokrinologlar altı yıllık tıp fakültesini bitirirler ve sonrasında dört yahut beş yıllık iç hastalıkları ihtisas programını tamamlarlar. Üç yıl da hormon hastalıklarına nasıl teşhis koyacaklarını ve tedavi edeceklerini öğrenmek için geçirirler. Toplam olarak bir endokrinoloğun eğitimi 13 yıldan fazla vakit almaktadır.
En Sık Endokrin Hastalıklar ve Bozukluklar Nelerdir?
Endokrin sistemin hastalıkları ve bozuklukları çeşitli değişik alanlarda gruplandırılabilir. Endokrinolojinin ana alanları aşağıda açıklanmıştır.
Diyabet
Diyabeti olan hastaların kanlarında çok fazla şeker vardır. Son çalışmalar kan şekeri denetiminin diyabetin yol açabileceği önemli sorunları önlemeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Bu sorunlar gözler, böbrekler ve sonlarla ilgilidir ve kan şekeri ayarı düzgün olmayan hastalarda körlüğe, böbrek yetersizliğine ,dialize yahut gangrenlere yol açabilirler. Endokrinologlar, diyabeti diyet ve ağızdan alınan ilaçlar yahut insülinle edavi ederler. Kan şekerini denetim edebilmek için hastalarla birlikte çalışırlar ve hastaları izlerler böylelikle de gelişebilecek sıhhat sorunlarını önleyebilirler.
Tiroid
Tiroid bozukluğu olan hastaların sıklıkla güç düzeyleriyle ilgili sorunları vardır. Bunun yanında kas sertliği, duyu bozuklukları , kilo denetimi ve sıcak yahut soğuğa karşı toleransla ilgili sorunları de olabilir. Endokrinologlar tiroidin fazla yahut az çalışmasından kaynaklanan tiroid hormonu fazlalığı (hipertiroidi) yahut düşüklüğü (hipotiroidi) olan hastaları tedavi ederler. Hastaların hormon istikrarını sağlamaya ya tiroid hormonu vererek ya da fazla hormonu bloke ederek yardımcı olurlar. Endokrinologlar ayrıyeten tiroid nodüllleri, tiroid kanseri ve büyümüş tiroid dokusunu (guatr) tedavi etmek için de eğitim alırlar.
Kemik
Kemikleri yumuşatan erişkinde osteomalazi (çocuklukta Raşitizm) ve osteoporoz, kalsiyum istikrarını bozan ve osteoporoz geliştiren paratiroid hastalıkları endokrinologların teşhis koyup tedavi ettikleri kemik hastalıklarıdır. Osteoporoz iskeleti zayıflatan bir hastalıktır. Kemik dokuyu birtakım hormonların hami kimi hormonların bozucu tesiri vardır. Hormon düzeyleri olağandışı olduğunda, kemikler kalsiyum kaybedip zayıflayabilir. Bayanlarda menopoz ve erkeklerde testis işlevlerinin kaybı ve yaşlanma, sizi kemik kırıkları için riskli bir duruma getirebilir.
Üreme / Kısırlık
Dünyada yaklaşık her on çiftten biri çocuk sahibi olamamaktadır. Endokrin araştırmaları binlerce çiftin çocuk sahibi olmasına yardımcı olmuştur. Endokrinologlar infertiliteye sebep olabilecek hormon bozukluklarına teşhis koyarlar ve tedavi ederler. Hormon verilmesi gerereken hastalarla çalışırlar. Endokrinologların üreme endokrinolojisinde tedavi ettikleri sorunlar, menopoz şikayetleri, adet düzensizlikleri, polikistik over sendromu (PKOS), premenstural sendrom ve impotansı (cinsel güçsüzlük) içerir.
Obezite ve Fazla Kilo
Endokrinologlar, fazla kilolu ve obez hastaları, metabolik ve hormonal sorunlar nedeniyle araştırıp tedavi ederler. Obez bireylerde çok fazla beden yağı vardır. Tiroid, adrenal, over ve hipofiz bozuklukları obeziteye sebep olabilir. Endokrinologlar ayrıyeten, obeziteyle alakalı insülin direnci ve genetik sorunları kıymetlendirir ve tedavi ederler.
Hipofiz Bezi
Hipofiz sıklıkla bedenin ana salgılayıcı bezi olarak isimlendirilir zira başka salgı bezlerinin denetimi ondadır. Hipofiz birkaç değerli hormon üretir. Hipofiz hormonlarının fazlalığı ya da azlığı, infertilite, menstural bozukluklar, büyüme bozuklukları (aşırı büyüme yahut kısa boy), kortizol dengesizlikleri (şişmanlık yahut zayıflık), prolaktin fazlalıklarına yol açabilir. Endokrinologlar bu durumları ilaçlarla denetim ederler ve cerrahiye muhtaçlık duyan hastaları yönlendirirler.
Büyüme
Çocuklar ve yetişkinler kâfi büyüme hormonu olmamasından etkilenirler. Pediatrik endokrinologlar, kısa uzunluk ve öbür büyüme bozukluklarına yol açan endokrin bozuklukları olan çocukları tedavi ederler. Büyüme hormonu eksikliği olan yetişkinler duygusal gerilim ve halsizlik yaşarlar. Bu şahıslar için inançlı ve tesirli büyüme hormonu tedavisi mevcuttur.
Hipertansiyon
Hipertansiyon, yüksek kan basıncı demektir ve kalp hastalığı için bir risk faktörüdür. İnsanların %10’undan fazlası, adrenal bezde sentezlenen bir hormon olan, aldosteronun fazlalığı nedeniyle yüksek kan basıncına sahiptir. Bu hadiselerin yaklaşık yarısının cerrahi ile tedavi edilebilecek hastalıkları vardır. Metabolik sendrom yahut ender bir adrenal bozukluk olan feokromositoma da hormon dengesizliğine yol açarak hipertansiyona neden olabilir. Tüm bu durumlar başarılı bir biçimde tedavi edilebilir.
Lipid Bozuklukları
Lipid bozukluğu olan hastaların olağan beden yağ (kolesterol) düzeylerini sağlamakta sıkıntıları vardır. En sık rastlanan lipid bozuklukları; kolesterol fazlalığı, trigliserid fazlalığı, yada kollayıcı kolesterol (HDL Kolesterol) düşüklüğüdür. Bu yağ düzeylerinin yüksekliği, kalp (koroner) hastalığı, felç ve perifer damar hastalıkları (bacaklardaki dolanım sorunları) ile bağlantılıdır. Endokrnologlar, lipid bozuklukları ile bağlı olabilecek, hipotiroidizm (tiroid hormon azlığı), ilaç kullanımı (kortizon gibi), genetik yahut metabolik durumları saptamak için eğitim almışlardır. Lipid bozuklukları özel idare gerektiren diyabet, metabolik sendrom, polikistik over sendromu (PKOS) ve obezite üzere durumlarla birlikte bulunabilir. Özel diyetler, antrenman ve ilaçlar hiperlipidemi ve başka lipid bozukluklarını tedavi etmek için uygulanabilir.
