Uterus (Rahim) içinde bulunan endometrium denilen iç katman; her ay gebeliğe konut sahibi olacak halde hazırlanır, gebelik gerçekleşmediği taktirde yeteri kadar hormon dayanağı alamaması nedeni ile adet kanaması formunda dökülen hücre katmanının ismidir.
Rahim içinde bulunan endometrium denilen tabakanın karın içinde diğer dokulara yerleşmesine endometriozis denir. Bu hastalık odakları rahime ve tüplere yakınlığı nedeniyle en fazla yumurtalıklarda meydana gelir. Bu hücrelerin yumurtalıklarda yerleşmesi durumunda, aylık adet döngüsü sırasında hastalık dokusunun buralarda kalınlaşmasının akabinde rahimde olduğu üzere kanama olur ve dışarı atılamadığ içinde kanamalı kistik yapıya dönüşür. Kistin içerisinde bulunan sıvı çikolataya benzemesi nedeniyle halk ortasında çikolata kisti diye bilinir.
Yumurtalık dokusunun dışında; rahimin gerisinde tüplerde yahut tüplerin etrafında yahut üstünde bağırsağın yüzeyinde, idrar kesesinin yüzeyinde cerrahi yara yerlerinde de endometriozis görülmektedir.
Endometriozis (Çikolata Kisti) En Çok Kimlerde Görülür?
Endometriozis üreme çağındaki bayanların hastalığıdır. Toplumda görülme sıklığı %5-10 ortasında değişmektedir. Kısırlık sorunu yaşayan bayanların %20-40’ında endometriozis (çikolata kisti) saptanmıştır. Endometriozis ( çikolata kisti) kimi hastalarda hiç bir belirtiye neden olmadan ilerleme gösterebilir. Ya da hastalarda adet devrinde ve cinsel ilgi sırasında ağrı kesicilerle geçmeyen şiddetli ağrılara, adet düzensizliğine yada kısırlığa neden olabilir.
Endometriozisin (Çikolata kisti) neden oluştuğu günümüzde kesin olarak bilinmemektedir. Oluşma nedenleri ortasında en fazla genetik nedenler suçlanmaktadır.
Endometriozis (Çikolata Kisti) Belirtileri Nelerdir?
Sürekli kasık ağrısı
Sancılı adet görme
Disparoni (cinsel münasebet sırasında ağrı)
Gebe kalamama – Kısırlık (infertilite)
genellikle hamile kalamama şikayetleriyle başvuran hastada tetkikleri sırasında birinci defa teşhis edilir.
Büyük abdest yahut idrara çıkma sırasında ağrı
Yan ağrısı, sırt ağrısı
Adet öncesi lekeleme usulü kanama
Özellikle adet devrinde artan şişkinlik bulantı ishal ve kabızlık
İdrarda yahut dışkıda kan olması
Endometriozis (Çikolata Kisti) Kısırlık Yapar mı?
Kısırlığın en değerli nedenlerinden biri endometriozistir. Çok küçük boyutlarda dahi olsa çeşitli düzeneklerle kısırlığa neden olabilmektedir. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki minimal (düşük derece) endometriozis dahi olsa laporoskopik olarak tedavi edilmesi çocuk sahibi olma mümkünlüğünü arttırmıştır.
Yumurtalıkta endometrioma denilen çikolata kislerinde tedavi yaklaşımı tartışmalıdır.
Eskiden 5 cm olan edometriomaların kesinlikle ameliyat edilmesi biçiminde iken son vakitlerde ise hastanın yaşı, çocuk isteği olup olmaması, kısırlık olması, ağrısı, kistin içinde tümör kuşkusu yahut eşlik eden semptomlara nazaran tedavi bireyselleştirilip hasta ile birlikte karar verilebilmelidir.
Ağrının şiddeti, endometriozis hastalığın derecesinin inançlı bir göstergesi değildir.
Hafif ağrısı olan hastalarda şiddetli endometriozis saptanabildiği üzere tam bilakis şiddetli ağrısı olan bayanlarda hafif endometriozis saptanabilmektedir.
Endometriozis (Çikolata Kisti) bazen PİD (Tüplerin yumurtalıkların enfeksiyonu ve absesi) yahut yumurtalık kistleri üzere kasık ve karında ağrı yapabilecek öteki durumlarla karışabilir. Hastalık vakitle kademeli olarak kötüleşme eğilimi gösterir.
Endometriozisin (Çikolata Kisti) Tanısı;
Hastanın öyküsü, pelvik muayene, ultrasonugrafi, ve bazende MR (EMAR) ile konulur. Kanda analizi ile bakılan CA125 ve CA19-9 testi teşhisin doğrulamasına yardımcı olabilir. % 90-95’in üzerinde doğrulukla endometrioma tanısı ultrasonografi ile konulur.
Endometriozis bir kanser olmamasına karşın yumurtalık kanseri belirteci ve takip marker i olan CA125′ i yükseltir. Bu durumda yumurtalık kanseri ile karışabilir. Panksreas ve kalın bağırsak tümörlerinde artış gösteren CA19-9’da endomeriozisde artış gösterebilir.
Endomeriozis vagina,bağırsak, mesane (İdrar kesesi) ve pelvik (alt karın) bölgedeki hudutları de tuttuğunda tanısı daha çok ameliyat ile konulur.
Yapılan sürecin ismi; loporoskopi eşliğinde derin pelvik endometriozis cerrahisidir. Laporoskopi (Kapalı ameliyat) ile endometriozis odakları çıkarılarak hastalık büsbütün tedavi edilebilir.
Endometriozis (Çikolata Kisti) Tedavisi:
Endometriozisin tedavisinde ilaç tedavisi ve cerrahi tedavi olarak iki biçimde yapılır.
1- İlaç tedavisi ;
Öncelikle ilaçla tedavi başlanır. Adet periyodundaki ağrıları önlemek için endometriozis odaklarını baskılayan ilaçlar kullanılır.
Kullanılan esas ilaçlar; Doğum denetim hapları, Progestinler ve GnRH analoglarıdır.
Bu sayede yumurtlama baskılanır ve belli bir mühlet adet kanamaları durdurularak hastanın rahatlaması ve kistlerde gerileme olması sağlanır.
Ağrılarda azalma olması için ilaç tedavisinin uzun mühlet kullanılması tavsiye edilmektedir. Uygulanan tedavilerde çikolata kistleri büsbütün yok olmaz, lakin şikayetlerde azalma olmaktadır.
Tedavinin sona ermesiyle şikayetlerde yine artış meydana gelebilir. Lakin hastanın bu süreçte rahatlamasına yardımcı olurlar. Uygulanan tedavilerin emeli; ağrıyı yok etmek ve kısırlığı ortadan kaldırıp hamile kalmayı sağlamaktır.
2.Cerrahi tedavi;
Endometriozisli dokular uzaklaştırılıp, yapışkanlık açılır ve olağan anatomik sağlamaya çalışılır. Cerrahi sonrası bir çok bayanda ağrı şikayeti geçer. Ama endometrioz hastalığı birçok bayanda tekrarlamaktadır.
Ne biçimde tedavi yapılmış olursa olsun hastalığın tekrar aktive olma mümkünlüğü menopoza kadar yüksektir.
