Engellenme; gayeye ulaşamayan kişinin önlenmiş güdülerinin ortaya çıkardığı heyecan halidir. Günlük hayatımızda birçok sefer engellendiğimiz duygusu yaşarız. Fakat bunların şiddeti birbirinden farklıdır. Bu engellenme durumların vakit zaman şuurlu vakit zaman bilinçsiz reaksiyonlar veririz. Verilen bu yansılar planlı ya da plansız olabilir. Verdiğimiz bu yansılar olaylarla başa çıkma yöntemlerimizdir.
Engellenmenin iki temel başa çıkma formülü vardır.
a) Bilinçli ve planlı başa çıkma sistemi: Aşikâr bir plan ve program dahilindedir. Kişi hangi davranışı hangi gayeyle yaptığının farkındadır.
Engellenme hissinin kaynağı dert durumunda olduğu üzere ya etraftan ya da kişinin kendi özelliklerinden kaynaklanmaktadır. Engellenme duygusu kişinin kendi özelliklerinden kaynaklanıyorsa atılacak adımlar farklı, etraftan kaynaklanıyorsa atılacak adımlar farklıdır. Engellenme duygusu hem kişinin kendi özelliklerinde hem de etraftan kaynaklanabilir.
Farklı kültür ve toplumsal etraftan gelen bireyler, farklı toplumsal kıymet ve normlar içinde büyüdüklerinden, birebir etraf içinde farklı mahzurlar görürler. Etraftaki manilerin temeli bizdeki algılama özelliklerinden kaynaklanmaktadır. Bu engellenmelerin şuurunda olmak engellenme hissiyle daha aktif ve başarılı bir biçimde uğraşmamızı sağlar.
Kısaca etrafını ve kendisinin şuurunda olan kişi, başa çıkamayacağı engellenme hissinin ortaya çıkmasını büyük ölçüde durduracaktır. Kendisini ve etrafını tanıyan kişi, kendi dilek ve isteklerini daha güzel kıymetlendirebilir. Kendini ortalama tanıyan kişi kendisine uygun olmayan durumların içine kendisini sokmaz. Böylelikle engellenme şimdi ortaya çıkmadan önlenmiş olur.
Engellenmenin ortaya çıkmaması ya da onunla başa çıkılabilmesi için irtibat sistemlerinin belirlenmesi gereklidir.
Güvenli Bağlantı için öneriler
Şahıstan kaynaklanan en muhakkak başlı engellenme nedeni; kişinin istediğini açık bir halde söz edememesi ve kendine itimat konusunda düşünceler yaşamasıdır. İstediği şeyleri söyleyemeyen kişi onu elde etme konusunda başarılı olamaz. Sonuç olarak duygusal birtakım kahırlar yaşar. Bu dertler kendisini öfke, kızgınlık, saldırganlık, içe kapanıklık, depresif durum, kırgın ve mutsuz olma olarak kendini gösterir.
İnançlı girişkenlik bireyin öbür şahıslarla kurduğu irtibat biçimine yöneliktir. Burada emel kişinin his ve kanılarını karşı tarafa aktif ve yapan bir biçimde iletebilmesini sağlamaktır.
Güvenli irtibat şu basamaklardan oluşur.
1) Birey kendi irtibat biçimini gözden geçirip kendine has bağlantı davranışlarının farkına varmalıdır. İçinde tutan, istediklerini söylemeyen, farklı söyleyeceği ayıp olmasın diye söylemeyen, itiraz ederse karşı çıkılacağından çekinen bir kişi misiniz? Bu etapta bu soruların yanıtlarını bulmak kıymetlidir.
2) İnançlı bağlantının yer almadığı toplumsal durumlar gözden geçirilmesi gerekir. Birey niye inançlı ve girişken davranış içerisinde bulunmadığı üzerine düşünmelidir. Bu durum bireye iki biçimde yarar sağlar. Bireyin kendini anlamasına ve nasıl bir benlik algısı olduğunu görmesine yarar sağlar. İkincisi bireyin yeni öğreneceği inançlı girişken davranış modeliyle bağlantı davranışının bu çeşit ortamlarda kendisine nasıl yararlı olacağını görmesinde yatar.
3) Birey kendi için değerli olan bir irtibatı örnek almalıdır. Bireyin bütün detaylarıyla kendisi için değerli olan irtibatı hatırlaması gerekir. Ne söylediği, nasıl davrandığı ve nasıl hissettiği üzerinde düşünmesi ve bunları nasıl değiştirebileceği konusunda düşünmesi kıymetlidir.
Bağlantıda aşağıdaki bahislerin belirlenmesi ve organize edilmesinin sağlanması gerekir.
• Göz teması
• El, kol ve vücut hareketlerini
• Yüz ifadesi
• Ses tonu
• Konuşmanın akıcılığı
• Zamanlama
• İçerik
Bunlar bağlantının bütünün oluşturacağı için bu hususların evvelden gözden geçirilmesi ve provasının yapılması inançlı irtibatın oluşması için değerlidir.
4) Diğer bağlantı sistemleri için seçeneklerin listesinin yapılması değerlidir. İrtibat halimiz ile ilgili sorun yaşıyorsak öteki nasıl irtibat kurabileceğimiz konusunda alternatif planlar yapmalı ve gerekiyorsa bu bahisle ilgili uzmanlardan teklifler almalıyız.
5) Bağlantının biçiminizin evvelden hayalini kurun. Provasını yapabilirsiniz. Hayal kurmak bir şeyi gerçekleştirmek konusunda birinci adımdır. Bir kere yapma formudur. Hayal edilen şey aslında bir prova niteliği de taşır. Yaşanabilecek aksaklıkları önler. Hayal edildikten sonra gerçek provaya geçilebilir.
6) Bunları gerçek yaşama uygulamak için düzgünce planlayın ve gerçek ömrünüze uygulayın.
İsteklerini, hislerini ve kanıları açık bir halde söz edemeyen kişinin memnun olması beklenemez. İnançlı bağlantı temel ögesi kişinin keyifli olmasıdır. İnançlı bağlantı yararları günlük ömürde çabucak kendini gösterir ve kişinin hayatında daha memnun olmasını sağlar. Bu durum da kişinin yaptığı iş ve aktivitelerde daha başarılı olmasını sağlar.
Çözümü Olmayan Meselelerle Başa çıkma
Kimi durumlar vardır ki engellenme durumumuz başaramadığımız ya da yeteneğimizin olmadığı bir şeyden kaynaklanmaktadır. Boyumuzun uzun olmadığı için ya da atletik bir yapıya sahip olmadığımız için birtakım spor branşlarında başarılı olmayı istesek de başarılı olma ihtimalimiz yoktur.
Birinci olarak yapılması gereken engellenme hissinin hayatın içinde bir şey olduğunu kabul etmektir. Bu durum başa çıkma durumumuzu kuvvetlendirecektir. Kabullenme duygusu insanı rahatlatan en kıymetli ögedir.
Bunların yanı sıra engellenme duygumuza düzgün gelecek iki adım daha vardır.
• Engellenme hissiyle ilgili müsamaha seviyemizi arttırmak
• Beklenti seviyesini aşağı çekmek
Üstteki tekliflere karşın bağlantınızda hala aksaklıklar devam ediyorsa yardım almanızda yarar vardır.
Şu ana kadar engellenme hissine verilen şuurlu ve planlı reaksiyonlardan bahsettik. Kişi her vakit şuurlu ve planlı hareket etmez.
b) Bilinçsiz ve plansız başa çıkma yolu: Bu davranış prosedüründe planlanmış ve programlanmış rastgele bir durum yoktur. Reaksiyonlar zaten ortaya çıkmaktadır. Burada yapılan davranışlar bilinçsizdir. Kişi yaptığı davranışın farkında değildir.
• Saldırganlık: Saldırgan davranış engellenme durumunda bilinçsiz olarak yapılan ve sık karşılaşılan bir durumdur. Saldırgan davranış bazen engellenme durumunu ortadan kaldırır. (öfke, kızgınlık vb. üzere sözel tabiri ) Bazen de durumun daha çıkmaza girmesinden diğer bir işe yaramaz. (Fiziksel şiddet vb. gibi)
• Öğrenilmiş acizlik: Toplumsal seviyede değerli bir kavramdır. Ailede hor görülmüş, istenmeyen, devamlı olumsuz eleştirilen, başarılı olması için rastgele dayanak görmemiş hatta muvaffakiyetleri görülmemiş bir kişinin başarılı olmasını ya da başarılı olmak için çabalaması beklemek olağan dışıdır. Kişi bu davranışlara maruz kaldığında başarılı olmak için uğraş harcamayacak başarılı olmayı düşünmeyecektir. Hatta başarılı olduğunda farkına bile varmayacaktır. Bu türlü bir beklenti içinde de bulunmayacaktır. Hasebiyle bulunduğu durum daha evvel öğrendiği durum ile tıpkı olduğundan hareket etmeyecek ve durumu kabullenecektir.
Lakin hangi makus durumda olursa olsun kişi içinde bulunduğu durumdan kurtulma imkanına sahiptir.
Kişinin içinde bulunduğu makus durum devam ediyorsa bunun iki nedeni vardır.
1. Birey o durumun sürmesini istiyordur.
2. O durumu değiştirecek kâfi çabası göstermiyordur.
• Gerileme : Bireyin engellendiğinde çocukken yaptığı davranışları yapmasıdır. Örneğin; kişinin istediğini yaptırmak için çocuk üzere konuşması.
• Hayal Dünyasına Kayma: Orta sıra hayal dünyasına kayma insanlardaki gerginliği azaltmaktadır. Lakin bu sık sık olmaya başladığında gerçek dünya ile temas kesileceğinden tehlikeli bir boyut kazanabilir. Bu türlü bir durumda kişinin günlük hayattaki ahengi bozulabilir.
• Kendini Yıpratıcı Davranışlar: Kişi engellendiği vakit kendine ziyan verici birtakım aksiyonlar içine girebilir. Çok sigara içmek, çok yemek yemek ve çok kilo almak, çok alkol kullanımı vb. üzere davranışlarda bulunabilirler.
• Duygusal çöküntü: Kişinin ne olursan olsun içinde bulunduğu makûs durumun değişmeyeceğini düşünmesi duygusal çöküntü yaşamasına neden olur. Bu his durumu uzun periyodik devam ettiğinde yardım almanızda yarar vardır.
o Duygusal çöküntüden kurtulmanın yolları
♣Duygularınızı tabir etmeyi öğrenin yada bu bahiste takviye alın.
♣Güvenli bağlantı ve girişkenlik konusunda kendinizi geliştirin.
♣Hiçbir şey yapmamaktansa küçük adımlar atmayı deneyin.
♣Yapılacak iş listesi belirleyin. Ve tek tek yapmaya başlayın. Bu adım üstteki küçük adımlar tekniğinin uygulamasıdır.
♣Duygusal çöküntünün sonlu ve süreksiz olacağına inanmak. İçinde bulunulan durumun sonunda geçeceğine olan inanmak.
Engellenme insan hayatında sık görülen ve şahsa nazaran değişen yansıların verildiği bir durumdur. Üstteki reaksiyonlar şahıstan bireye şekillenmekte ve çeşitlenmektedir. İnsan hayatındaki durumları değiştirme ve şekillendirme bahtına sahiptir. Bunun en değerli başlangıcı istemekten geçmektedir. Yaşadığımız meseleleri çözmeye yönelik göstereceğimiz efor ya da atacağımız adım sıkıntıyla baş etme kapasitemizi arttıracaktır.
Tahlil prosedürlerimizi çeşitlendirecektir. Kâfi ki içinde bulunduğumuz durumu kabullenelim ve o durumu değiştirmek için hareket edelim.
