Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD dönüşünde uçakta bir küme gazetecinin gündeme yönelik sorularını yanıtladı.
‘3. Dünya Savaşı’ tartışmalarına ait Şangay ve NATO tepelerindeki izlenimleri sorulan Erdoğan “Doğrusu ben bu türlü bir risk görmüyorum, görmek de istemiyorum” dedi.
Erdoğan, Azerbaycan-Ermenistan bağlantılarının geleceğine ait “Artık bütün yelkenleri barışa açmamız lazım. Azerbaycan ile Ermenistan ortasında kalıcı barış yakında sağlanır diye umut ediyoruz” diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Almanya ile ilgili rahatsızlık duydukları hususlar olduğunu belirterek şunları söyledi: “Almanya’yla bizim şu anda Akkuyu Nükleer Santrali için gelmesi gereken türbinlerin Alman gümrüğünde bekliyor olması üzere bir derdimiz var. Bu, bizi önemli manada rahatsız etmiştir. Gerek Eurofighter Typhoon uçak alım talebimizin karşılanmaması, gerek türbin konusu, gerekse bizim firkateynlerimizde kullanılan kimi makinelerin alınması konusunda ortaya çıkan problemleri aşmamız gerekiyor.”
Daha evvel yaptığı konuşmalarda “Beşar Esad’la da görüşme noktasında kapalı değiliz. Görüşürüz” diyen Erdoğan bu istikamette bir soru üzerine “Görevi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’a verdim. Dışişleri Bakanım da şu anda muhataplarıyla görüşmek suretiyle işin bütün yol haritasını belirleyecekler. Ona nazaran de inşallah adımı atacağız” sözlerini kullandı.
Erdoğan soruları almadan evvel NATO Doruğu’na ait şunları söyledi.
‘ARTIK KISITLAMALARI KONUŞMAK İSTEMİYORUZ’ DEDİM: “İcra ettiğimiz bu tepe ittifakın birlik ve insicamının sergilenmesi noktasında yararlı oldu. Tepe kapsamında hangi mevzuları görüştüğümüzü, hangi kararları aldığımızı basın toplantımızda da etraflıca sizlerle paylaştım. Bunlara ek olarak burada birkaç konuya ayrıyeten değinmek isterim. Terör konusunda ödediğimiz bedelleri tüm dünya biliyor. Müttefiklerimizden teröre karşı verdiğimiz gayrette samimi dayanışma beklediğimizi burada bir defa daha vurguladım. Ayrıyeten savunma sanayi ticaretinin önündeki kısıtlamaların hızla kaldırılması gerektiğini söz ettim. Bildiğiniz üzere NATO’nun Vilnius Zirvesi’nde bütün müttefikler bu istikamette taahhüt vermişlerdi. Ortadan geçen müddette taahhütleri doğrultusunda gerekli adımları atan müttefiklerimiz de çoğunluktaydı. Lakin birtakım NATO üyeleri verdikleri kelamlara karşın, negatif tavırlarını değiştirmedi. Bu duruma hem birinci oturumda hem de tepe esnasında gerçekleştirdiğim ikili görüşmelerde bilhassa temas ederek, görüştüğüm önderlere bunları anlattım. “NATO müttefikleri ortasında artık kısıtlamaları konuşmak istemiyoruz” dedim.
RUTTE’NİN HASSASİYETLERİMİZ İSTİKAMETİNDE HAREKET EDECEĞİNE İNANIYORUM: Ukrayna-Rusya savaşında birinci günden bu yana sürdürdüğümüz istikrarlı halimiz zati bütün başkanlarca malum. Ukrayna üzere Rusya Federasyonu da bizim komşumuzdur. Güçlü bağlarımızın olduğu bir ülkedir. Her iki ülkeyle de çok boyutlu bağlantılarımız mevcuttur. Savaşa karşın bunların korunmasına da kıymet veriyoruz. Daha fazla kan dökülmeden diplomasiye dönülmesi ve müzakere yeri hazırlanması gerektiğine dikkat çektim. Bu doğrultuda İstanbul sürecini devam ettirmeye hazır olduğumuzu vurguladım. Bildiğiniz üzere Hollanda eski Başbakanı Mark Rutte, NATO’nun yeni Genel Sekreteri olarak tayin edildi. Adaylık sürecinde ülkemizi ziyaret eden Rutte’ye hassasiyetlerimizi ve beklentimizi söz etmiştim. Kendisinin bu istikamette hareket edeceğine inanıyorum. 1 Ekim’de vazifesi devredecek olan pahalı dostum Genel Sekreter Jens Stoltenberg’le de tabiatıyla bir ortaya geldik. Son 10 yılda yaptığı özverili çalışmalar ve ülkemizle geliştirdiği yakın iş birliği nedeniyle teşekkürlerimizi ilettim. Tepe vesilesiyle birçok devlet ve hükümet lideriyle ikili görüşmeler gerçekleştirdim. Ziyaretimizin ve temaslarımızın hayırlara vesile olmasını diliyorum.”
‘BU BİZİ ÖNEMLİ MANADA RAHATSIZ ETMİŞTİR’
NATO’nun 75. yılı idrak edildi, dünyanın mevcut durumunda NATO’nun, argümanlarına nispetle fonksiyonunu nasıl değerlendiriyorsunuz? NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg “savunma sanayii dahilinde yeni imkan ve yeteneklerin değerlendirilmesi” tarafında ikazlarda bulundu, siz de İstanbul’dan hareket ederken tıpkı şeyi söylediniz. Stoltenberg’in bahsettiği bu savunma kime karşı, neye karşı?
Dünya hızla bir değişim yaşıyor. Bu süratli değişim içerisinde güçler bilhassa büyük rol oynuyor. Güçlü olanların cirit attığı bir dünya sistemi ile karşı karşıyayız. Mesela Rusya, Çin ile dayanışma içinde. Bu durum Batı’yı önemli manada rahatsız ediyor. Batı, Ukrayna’ya gerek nakdî, gerekse tıpkı noktada bütün imkanlarıyla, silah, mühimmat dahil her türlü dayanağı veriyor. Bütün bu takviyelere karşın şu anda Ukrayna’da bekledikleri neticeyi şimdi alabilmiş değiller. Bu noktada en büyük garantileri NATO’nun varlığı. NATO büyük bir güç ve onları biraz rahatlatıyor. Bu Batılı ülkelerin başında Amerika Birleşik Devletleri geliyor. Amerika’nın yanında Almanya, Fransa, İngiltere üzere Batı ülkeleri yer alıyor. Böylelikle bu güç destek oluyor. Bu desteğe karşın büyük güç rekabetinde istek ettikleri neticeyi elde edemeyişleri bu ülkeleri ister istemez aşikâr bir noktaya taşıyor. Burada Türkiye olarak bizim pozisyonumuz ise farklı. Biz, hem Rusya hem Ukrayna ile irtibat halindeyiz. Bunu yaparken de mümkün olduğunca adilane yaklaşmanın uğraşı içerisindeyiz. Bu durum vakit zaman Rusya’yı da Ukrayna’yı da rahatsız edebiliyor. Lakin biz diyoruz ki, “Her ikiniz hem bize komşusunuz, geçmişten bu yana ortamızda önemli münasebetlerimiz var. Örneğin Karadeniz Tahıl Koridoru’nda adil bir adım attık. Rusya’nın da Ukrayna’nın da taleplerini karşıladık. “Batı’ya bu tahıl koridorundan aldıklarınızdan verin lakin bunun yanında Afrika’ya da verin, Türkiye olarak siz de alın” dediler. Biz de bunu elimizden geldiğince yapmaya çalıştık. Artık diyoruz ki; tahıl koridorunu biz yine açalım. Artık bunun görüşmelerini hem Rusya hem Ukrayna’yla yapıyoruz. Şimdi bu mevzuda bir sonuç alamadık. Rusya Devlet Lideri Sayın Putin’le son görüşmem bunun üzerindeydi. NATO Doruğunda Ukrayna Devlet Lideri Sayın Zelenski ile yine bu mevzuları görüştük. Ukrayna tarafıyla da tahıl koridorunu çalıştırmak istiyoruz. Temenni ederim ki bu koridoru tekrar işletmeye başlarız.
NATO içerisinde nevi şahsına münhasır bir yerimiz var. Pekala NATO ile kurduğumuz münasebet ne kadar adil ve istikrarlı sizce? Yarar – maliyet tahlili yaptığınızda, NATO’ya verdiklerimiz ve aldıklarımızı mukayese ettiğinizde bir mütekabiliyet mevzubahis mi?
Bir fayda-maliyet tahlilinde Türkiye olarak biz mütekabiliyet prensibine muhalif bir pozisyona düşmedik. Yalnızca terörle uğraşta NATO’yu duruma müdahale etme noktasında şimdi sonuç alabilmiş değiliz. Bundan rahatsız olduğumuzu da Sayın Stoltenberg’e de defalarca tabir ettim. Bir NATO ülkesi olarak Batı’ya bu rahatsızlığımızı daima anlattık. Birinci derecede Almanya, Fransa, İngiltere, malum terörün aşikâr ölçüde dayanak alanı buldukları yerler. Bilhassa Almanya’ya bunları etraflıca anlattık. Mesela terörle gayrette ülkemizin, münasebetiyle NATO’nun hudutlarının korunması ve tehditlerin bertaraf edilmesi noktasında birden fazla vakit yalnız bırakıldık. Bununla da kalınmadı, NATO’nun sonlarını tehdit eden teröristlere bu tehditlerini güçlendirici yardımlar yapıldı, dayanaklar verildi.
Bunlar çok olumlu bir tablo olarak karşımıza çıkmıyor. Öbür taraftan Almanya’yla bizim şu anda Akkuyu Nükleer Santrali için gelmesi gereken türbinlerin Alman gümrüğünde bekliyor olması üzere bir kahrımız var. Bu, bizi önemli manada rahatsız etmiştir. Bunu Almanya Başbakanı Olaf Scholz’a ikili görüşmemde tekrar hatırlattım. Gerek Eurofighter Typhoon uçak alım talebimizin karşılanmaması, gerek türbin konusu, gerekse bizim firkateynlerimizde kullanılan kimi makinelerin alınması konusunda ortaya çıkan ıstırapları aşmamız gerekiyor. Gelişmeleri takip edeceğiz.
‘BIDEN, 3-4 HAFTA İÇERİSİNDE F-16 SIKINTISINI ÇÖZECEĞİM’ DEDİ’
NATO Genel Sekreter Yardımcılığı konusu da gündemde. 2010-2013 yılları ortası bildiğim kadarıyla Türkiye’den Hüseyin Diriöz Genel Sekreter Yardımcılığı yapmıştı, 2016-2020 ortasında da Tacan İldem birebir vazifesi yaptı. Yeni NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile görüşmede Türkiye’ye bir Genel Sekreter Yardımcılığı verilmesi talebiniz oldu diye biliyoruz. Bakışı nasıl, bu gerçekleşecek mi, gerçekleşirse belirlenmiş bir isim var mı?
NATO Tepesi sonrası düzenlediğim basın toplantısında da açık bir biçimde söz ettim. Bunun kararına ne ben veriyorum ne Dışişleri Bakanımız Hakan Fidan veriyor. Bu bahisteki talebimizi kendilerine ilettik. Sayın Rutte devir teslimden evvel Türkiye’ye geleceğini söylemişti. Bu ziyaret gerçekleşirse orada tekrar bu hususları kendisiyle görüşeceğiz. Biz NATO’nun en kıymetli ülkelerinden biriyiz.
İttifakın bir ortada olması ve aktifliğini koruma etmesi için çok bedelli katkılar sunuyoruz. Genel Sekreterlik yapılanmasında Türkiye’nin de böylesi bir makamda temsil edilmesi olağandır. Gerçekten Sayın Rutte de böylesi bir makamın Türkiye’ye yakışacağını söz etmişti. Biz ülkemizden bir ismin Genel Sekreter Yardımcısı olarak görevlendirilmesini yalnızca ülkemizin o makamda temsil edilmesi için değil, bu nazik devirlerde NATO’ya büyük katkı sağlayacağını düşündüğümüz için de istiyoruz.
Basın toplantısında da değindiniz lakin biz F-35 sıkıntısının nasıl çözüleceğini merak ediyoruz. Programa geri dönüş mü kelam konusu ya da F-16’yla ilgili bir mahsuplaşma mı olacak?
Bizim burada önceliğimiz F-16 talebimizin karşılanması. Alt kümelerde farklı durumlar olabiliyor ancak biz oradaki nakdî ilgileri pek gündeme almak istemiyoruz. Zira biz F-35 üzerinden zati ödememizi yaptık. Hatta 5 tane F-35 hangara da alınmıştı fakat ne yazık ki olay farklı gelişti ve daha sonra ABD, bizim F16’larımızı da vermeme noktasına dahi gelmişti. Son görüşmede ABD Başkanı Biden “3-4 hafta içerisinde F-16 problemini çözeceğim” dedi. Bizim için bu noktada kıymetli olan F-16 mevzusudur. Bu uçakların ve modüllerinin bize gelmesi halinde esasen bizim şu anda teknik takımlarımız kafidir. Bu alanda bütün atölyelerimiz F-16 modernizasyonu konusunda çok çok başarılı. Bu süreci gerek biz, gerek ilgili bakanlarımız ve kurumlarımız yakından takip ediyor ve kısa müddette sonuç alabilmek için de çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
‘BM TOPLANTISINDAN SONRA BİR ÇİN ZİYARETİMİZ OLABİLİR’
NATO Tepesi öncesinde Şanghay İşbirliği Örgütü Devlet Liderleri Zirvesi’ndeydiniz. Türkiye’nin üye olma talebini de tabir ettiniz. Batı basınına baktığımızda da NATO üyesi ülkelerin başkanları ortasında “Putin ile görüşebilen, tek lider” olarak sizi tanımladılar ve yorumladılar. Münasebetiyle Türkiye tam bir istikrar merkezinde görülüyor. Biraz evvel de Tahıl Koridoru’yla ilgili yeni çalışmaları, Rusya-Ukrayna sorunundaki son durumu tabir ettiniz. Türkiye bu açıdan milletlerarası siyaset bakımından da önümüzdeki bu netameli süreç bakımından da nasıl bir istikrar siyaseti yürütüyor?
Gerek Rusya, gerek Çin, hatta Belarus’la kırmadan, dökmeden münasebetlerimizi devam ettiriyoruz. Şanghay İşbirliği Teşkilatı Zirvesi’nde Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile çok samimi bir havada görüştük. Rusya Devlet Lideri Sayın Putin’le de, Belarus Devlet Lideri Sayın Lukaşenko ile de hoş görüşmelerimiz oldu. Bütün bu temasların bana nazaran getirisi er yahut geç olacak. Bunu göreceğiz. Bu ortada bakan arkadaşlarımızın da görüşmeleri gerçekleşti. Partimizin üst seviye idaresi Çin’deydi. Çin’de iktidar partisiyle üst seviye çok verimli görüşmeler yaptılar. Bu görüşmelerle ilgili arkadaşlarım bana brifing verdiklerinde “kendilerine çok üst seviye muamelesi yaptıkları” aktardılar. Bu kadar hoş ve başarılı bir ziyareti arkadaşlarımız gerçekleştirdi. Gerisinden da biz Sayın Şi Cinping ile Astana’da bir ortaya geldik. Onunla bu biçimde görüşmelerimizi yaptık. Kendisi bizi tekrar Çin’e davet etti. Ben de kendisini ülkemize davet ettim. “Önümüzdeki yıl iade-i ziyaretimi yapayım” dedi. Bu formda de aramızdaki gerek siyasi, gerek ticari bütün bunları görüşme fırsatını da yakaladık. Artık büyük ihtimalle Birleşmiş Milletler Genel Kurulu toplantısından sonra bizim bir Çin ziyaretimiz olabilir. Fakat 2025’te de inanıyorum ki Sayın Şi Cinping, bize iade-i ziyaretini yapacaktır.
‘ABD VE İRAN’IN SURİYE İLE İLGİLİ GAYRETLERİMİZİ DESTEKLEMESİ GEREKİYOR’
Suriye ile bağların düzelmesine dair “Beşşar Esed’e davetimizi yapacağımızı belirtiyoruz” dediniz. NATO Doruğu sonrası düzenlediğiniz basın toplantısında da “daveti yaptık yanıt bekliyoruz” halinde bir yaklaşımınız oldu. Bu davetin Ankara, İstanbul üzere bir yerde mi, yoksa hudut sınırında bir bölgede mi gerçekleşmesi öngörülüyor? Rusya’nın bu yakınlaşmaya nasıl baktığını biliyoruz fakat ABD ve İran cephesiyle ilgili bir tutum, bir reaksiyon kelam konusu mu?
Görevi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’a verdim. Dışişleri Bakanım da şu anda muhataplarıyla görüşmek suretiyle işin bütün yol haritasını belirleyecekler. Ona nazaran de inşallah adımı atacağız. Biz Suriye’de adil bir barışın mümkün olduğunu düşünüyoruz. Suriye’nin toprak bütünlüğünün bizim de çıkarımıza olduğunu her fırsatta lisana getiriyoruz. Suriye’de inşa edilecek hakkaniyetli bir barış, en çok bize yarar sağlayacak. Bu inşa sürecinin en değerli adımı da Suriye ile yeni bir devir başlatmaktan geçtiğini söylüyoruz. Şu ana kadar bu süreç olumlu istikamette gelişti. Temenni ediyorum ki yakın bir vakitte somut adımları da atarız. ABD ve İran’ın da bu müspet gelişmelerden memnuniyet duyması ve çekilen onca acının son bulması için süreci desteklemesi gerekir. Biz komşumuzdaki yangını söndürmek için yıllardır efor sarf ediyoruz. Suriye’nin bir ve bütün olarak yeni bir gelecek inşa etmesi için oluşacak iklimden kimsenin rahatsızlık duymaması temel beklentimizdir. Bu süreci terör örgütleri zehirlemek için elinden geleni yapacaklardır. Provokasyonlar tertipleyip oyunlar kuracaklardır. Tüm bunların farkındayız ve hazırlıklıyız. Biz Suriye’de barış istiyoruz ve barışın yanında olan herkesi de bu tarihi davetimize dayanağa bekliyoruz.
Irak’ta PKK terör örgütüne yönelik operasyonlarda terör örgütü üyelerinin köyleri, kasabaları, birtakım yerleşim yerlerini ateşe vererek güneye çekildiklerine dair haberler geliyor. Kundaklama aksiyonları yaptıkları ortaya çıktı. Bu ataklarda da Bafel Talabani’ye yakın isimlerin de olduğu, onlara ilişkin Peşmergeler’den isimlerin de olduğu haberleri çıktı. Bu mevzuda Erbil idaresi tarafından açıklamalar da yapıldı. Ulusal Savunma Bakanlığımızın da son günlerde “kilit kapanıyor” paylaşımları oldu. Alandaki son durumu nasıl değerlendiriyorsunuz. Bizimle paylaşacağınız notlar var mıdır?
Irak ziyaretimizden sonra Irak idaresinde birinci kez PKK ile gayret konusunda alanda çok somut adımlar atıldığını gördük. PKK’nın faaliyetlerinin Irak’ta yasaklandığına dair açıklamayı Ulusal Güvenlik Kurulu’ndan geçirdiler. Artık bunun alandaki yansımalarını görüyoruz. O ziyaretten sonra güvenlik güçlerimiz ile Erbil yönetiminin iş birliği memnuniyet verici. Irak’ta hem Savunma Bakanlığı’yla hem de istihbarat örgütleriyle de yeterli bir bağlantımız var. Irak’taki kundaklama ve yangın faaliyetlerinin PKK tarafından yapıldığını, Irak İçişleri Bakanlığı resmi olarak açıkladı. Bunun üzerine de Erbil idaresi bunu teyit edici açıklamalar yaptı. Bunlar yakın periyotta PKK ile gayrette birinci defa ortaya çıkan gelişmeler. Hasebiyle bu durum bizim açımızdan kâfi değil lakin memnuniyet verici. Sonuçta ilerleyen bir süreç var. Irak’ta Süleymaniye idaresi ile Erbil idaresi ortasındaki tansiyon de devam ediyor. Erbil’e gittiğimizde de söyledik; Süleymaniye idaresi PKK ile ortalarına uzaklık koymadıkça bizim Süleymaniye’ye karşı tutumumuzda bir değişiklik olmayacak. Hava alanına yönelik ambargo devam edecek. Biz onlara her vesileyle, “Süleymaniye tarafında kimi adımları atarsanız konumumuzu değerlendiririz” dedik. Top şu anda onların alanında.
‘ŞU ANDA ZATİ FETÖ ORTADA YOK’
Amerika Birleşik Devletleri’yle bir türlü istenilen seviyede bağlantı yürütemiyoruz. Bilhassa PKK, PYD ve FETÖ’ye olan yaklaşımlarından ötürü güvenilmez bir müttefiklik bağı yürütmeye çalışıyoruz. Malum ABD’de yaklaşan bir seçim var kasım ayında. Washington PKK, PYD’ye verdiği takviyenin kılıfı olarak DEAŞ’la çabayı ortaya koyuyor. Öteki yandan FETÖ’ye de kol kanat geriyorlar. Buna bir mazeret bile uydurmuyorlar. Bu noktada ABD, Türkiye’yi kaybetmek kıymetine sizce neyin hesabını yapıyor olabilir?
Bu mevzuları NATO Zirvesi’nde Sayın Biden ile konuşamadık. FETÖ’yle şöyle hesap var, bu türlü hesap var, bu hususlara girmedik. Şu anda aslında FETÖ ortada yok. Ne olduğu muhakkak değil. Bir de üç buçuk ay sonra ABD’de bir seçim var. Bizim ajandamızda da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu var. Genel Kurul’da da dünya ne konuşuyor? Bunları göreceğiz. Biz de orada iletilerimizi tekrar vereceğiz. İnşallah bu iletilerle birlikte Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’ndan güzel sonuçları elde ederiz diye düşünüyorum. Terör örgütleri ile Türkiye üzere bir müttefiki terazinin iki kefesine koyma kanısı bile baştan sakat bir yaklaşımdır. FETÖ, PKK üzere kuklalara takviyenin, onları o denli ya da bu türlü kullanmanın bir mazereti olamaz. FETÖ de PKK da komşunun tarlasına ziyan vermek için ekilen ziyanlı otlara emsal. Komşunuz onlarla çabanın bir yolunu kesinlikle bulur, tarlasından o ziyanlı otları temizler, fakat o tohumlar bir formda sizin toprağınıza de sıçrar ve emin olun size de ziyan verir. Yıllardır terörün bumerang özelliğini vurguluyorum. Çeşitli vesilelerle haklılığımız vakit içerisinde ortaya çıktı.
‘ABD HALKININ KARARINI BEKLEYİP GÖRECEĞİZ’
Siz ABD Başkanı Biden’ın kendisine yönelik “çekil” baskısına karşı direneceğini düşünüyor musunuz? Direnir mi? Direnmeli mi? Bugün basın toplantısında yanıt verdiniz lakin Donald Trump’ı mı, Joe Biden’ı mı istersiniz?
Ortada bir gerçek var, o da şu; her şeyden evvel Biden esasen “çekilmiyorum” dedi. Amerikan medyası şu anda kimi nereye getirecekler bunları bile açıklamaya başladı. Her iki isim de ABD halkından ikinci devir için dayanak talep ediyor. Amerikan halkı iki ismin de başkanlık devirlerinde yaptıkları ya da yapamadıkları işleri tartıp bir karar verecek. Bu kararı bekleyip göreceğiz.
‘FRANSA’NIN BU TÜRLÜ BİR KARAR ALMASI BİZİ MUTLU EDER’
Fransa’da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un kararıyla gidilen erken genel seçimlerde, sandıktan birinci çıkan solcu Yeni Halk Cephesi ittifakının en önemli seçim vaatleri ortasında Filistin devletinin tanınması yer alıyor. Şayet başarılı olurlar ise Filistin’e yönelik tavırları öbür Avrupa ülkeleri için de örnek teşkil eder mi? Bu husustaki yorumunuz nedir?
Cumhurbaşkanı olarak şu anda kim hükümeti kiminle kuracak bunun kararını Fransa Cumhurbaşkanı Macron verecek. Şu anda koalisyon güçleri hangileriyse bunların hepsi de parlamentoda gereken çalışmaları yapacaklar ve bu bahiste da kesin kelam Macron’a ilişkin. Öteki yandan tarihin gerçek tarafında durmak isteyenlerin yapması gereken, Filistin’i devlet olarak tanımaktır. Hakkaniyetli, adaletli yaklaşım bunu gerektirir. Avrupa’da aslında Filistin’in haklılığının ve Filistin Devleti’nin tanınması sürecinin fitili ateşlenmiştir. En son İspanya’nın, Norveç’in, İrlanda’nın, Slovenya’nın aldıkları isabetli kararlar o kapıyı aralamıştır. Fransa’nın böylesi bir karar alması bizi mutlu eder. Filistin’i tanıma kararı dünya barışına, huzura katkı sağlar. Bugün itibariyle Filistin’i devlet olarak tanımayan bütün ülkeler, vakit geçirmeden bu gerçek kararı almalıdır. Hem bölgesel hem global barışın yolu, 1967 sonlarında iki devletli tahlilden geçmektedir.
‘ARTIK BÜTÜN YELKENLERİ BARIŞA AÇMAMIZ LAZIM’
İran’da Cumhurbaşkanı değişti, Ermenistan’da Paşinyan barıştan yana cümleler kuruyor. Türkiye – Azerbaycan perspektifi Kafkaslar’da barışı getirmek üzerine… Bu bağlamda Ermenistan-Azerbaycan barış mutabakatı ve İran’ın Zengezur Koridoru’na bakışı konusunda neler söylersiniz? Ermenistan ile Azerbaycan barış muahedesi imzaladığı vakit o bölge büsbütün barış iklimi olacak ve tahminen Ermenistan-Türkiye sonunun açılabileceğini işaret etmiştiniz. Bu da düşünülebilir mi?
Niye düşünülmesin. Yani biz bu bahiste esasen Paşinyan’a her şeyi söyledik. Artık bütün yelkenleri barışa açmamız lazım. Azerbaycan ile Ermenistan ortasında kalıcı barış yakında sağlanır diye umut ediyoruz. Bu barışı Türkiye olarak yürekten destekliyoruz. Zengezur Koridoru’nun açılması da bu barış mutabakatını taçlandıracak ve tamamlayacak adımdır. Azerbaycan’ın da Ermenistan’ın da Türkiye’nin de bölgedeki başka ülkelerin de refah ve huzuruna bu adımlar olumlu katkı sağlar. Bu kadar olumlu tarafı bulunan kararların geciktirilmeden alınması ve gereğinin yapılmasını dilek ederiz. Bölgeden olumlu sinyaller geliyor, bunların müjdeli haberlere dönüşmesini temenni ediyoruz. Öbür ülkelerin de barış sürecine katkı sağlamak noktasında emsal bir yaklaşım ortaya koymaları kalıcı barışın bir an evvel tesisi için değerlidir. İran Cumhurbaşkanıyla yaptığımız görüşmede Zengezur Koridoru konusunu konuşmadık. Biz sadece bu seçimi nasıl kazandığı konusunda değerlendirmeler yaptık. Türkiye-İran münasebetlerini çok daha farklı bir noktaya taşıyalım istiyoruz. Zengezur Koridoru bilhassa Azerbaycan, Ermenistan ve İran herkesin çıkarına olacak stratejik koridordur ve bu koridor devreye girdiği anda İran da rahatlayacak, Azerbaycan da rahatlayacak. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev için o koridor çok değerli. İnşallah oradaki raylı sistem devreye girdiği anda burada Azerbaycan çok çok rahatlayacak.
3. DÜNYA SAVAŞI: GÖRMEK İSTEMİYORUM
3. Dünya Savaşı riski hiç olmadığı kadar sık belirtilmeye başlandı. Siz son 2 büyük milletlerarası tepeye katıldığınız. Şangay Tepesi, sonrasında NATO Doruğu. Bu iki tepenin sonunda bu riskin yüksek olduğunu görüyor musunuz? Bu türlü bir telaşınız var mı? Şayet varsa bunu engellemek için hangi somut adımlar atılması gerekir?
Doğrusu ben görmüyorum, görmek de istemiyorum. Dünyayı bundan evvel savaşa sürükleyen münasebetleri ve alınmayan tedbirleri düşündüğümüzde bugün o yanılgılara düşmemeye itina göstermenin gerektiği ortadadır. Savaştan çok barışı söylemeli, barışı konuşmalıyız. Attığımız her adımı tansiyon değil barış için atmalı, planlarımızı barışı sağlamak ve kalıcı hale getirmek üzere yapmalıyız. Bütün ülkelerin tansiyon değil, barış ve huzur iklimini inşa edecek gayretleri hayata geçirmesi gerekiyor.
(HABER MERKEZİ)
