Ergenlik periyodu nedir, ergenliğin belirtileri nelerdir? İnsanoğlu hayatı boyunca farklı gelişim periyotlarından geçer ve her devir birbirinin devamı ve tamamlayıcısı niteliğindedir. Bu nedenle içinde bulunulan gelişim devrinin özelliklerine ve değişimlerine ahenk sağlayarak bir sonraki periyoda geçiş yapabilmek, sağlıklı bir gelişimi de beraberinde getirir.
En süratli büyümenin doğum öncesi, doğumdan sonraki birinci yıllar ve ergenlik devrinde gerçekleştiğini göz önünde bulundurduğumuzda, bu devirlerde karşılaşılan değişimlere ahenk sağlayabilmek pek de kolay değildir.
Özellikle ergenlik periyodunda, fizyolojik ve hormonal değişimlerin yanı sıra, çok ağır duygusal dalgalanmaların yaşanması, bu periyodu güç ve karmaşık bir hale getirmektedir. Çocuklar, vücutlarındaki fizyolojik değişimlere ahenk sağlamaya çalışırken duygusal çalkantıya girerler. Bu ‘fırtınalı ve sancılı’ devir, his, davranış ve tavır değişikliklerine neden olur. Pekala bu değişimler çocuklarınız tarafından nasıl karşılanır gelin bir göz atalım.
1- Ergenlik Devri Nedir? Neden Bu Kadar Sakarım?
Evladınızın, okulda, sırasında kitap yahut defterlerini düşürdüğü, meskende size yardım ederken sık sık bardak yada tabak kırdığı, yemek yerken daima bir şeyler devirdiği oluyor mu?
Evet dediğinizi hatta ‘Dikkat etmiyor, isteksizce yapıyor o yüzden bütün bu sakarlıkları.’ diye eklediğinizi de duyar üzereyim. Ergenlik periyodunda sakarlığın sık görülen bir durum olduğu doğrudur. Ama bu durumun, dikkat eksikliği ve hiperaktive bozukluğunun bir belirtisi olarak mı ortaya çıktığının yoksa fizikî büyümenin yarattığı dengesizlikten mi kaynaklandığının ayrımını yapmak, değişimin neden kaynaklandığı hakkında bize bilgi verecektir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, sıklıkla okul hayatının başlamasıyla ortaya çıkar ve tedavi edilmediği takdirde, belirtileri ergenlik periyodunda de devam eder. Çocukların akademik başarısı, aile hayatı, toplumsal bağları ve benlik hürmeti üzerine çeşitli olumsuz tesirleri vardır. Bu nedenle profesyonel yardım alınarak, gerçek tedavi programının düzenlenmesi son derece kıymetlidir.
Ergenlerde görülen sakarlık, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğundan kaynaklanmıyorsa, nedeni fizyolojik değişimlerdir. Ergenlikle birlikte kasların gelişmesi, boyun uzaması, el, kol, bacak ve ayakların orantısız büyümesi ergenlerin daha çok yanılgı yapmasına ve sakarlıklarının artmasına neden olur. Çocuğunuz, bu ani ve orantısız büyüme karşısında vücudunu denetim etmekte zorlanır ve bu da sakarlık olarak ortaya çıkar.
Anne ve Baba İçin Uygulama İpuçları:
Çocuklarınızda görülen sakarlığın, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun bir belirtisi olup olmadığına, profesyonel yardım alınarak emin olunmalıdır.
Çocuklarınızın bu devirdeki sakarlıklarının, kas gelişimlerine bağlı olduğu unutulmamalı ve çocuklarınızın yanlışlarına karşı daha anlayışlı olmalısınız.
2- Ergenlik Periyodu Nedir? Niçin Elimi Kolumu Koyacak Yer Bulamıyorum?
Kişiler ortası irtibat, %60’ı vücut lisanı, %30’u ses tonu ve %10’u sözlerle gerçekleştirilmektedir. Vücut lisanının tesiri karşımızdaki kişi ile bağlantıya geçmeden yani bağlantının birinci saniyelerinden itibaren kendisini gösterir. Vücut lisanı; duruş, jestler ,mimikler, göz teması üzere ögelerden oluşur. Şahısların bu ögeleri kullanış biçimi yani vücut lisanı, kişi hakkında birçok bilgi verir. Örnek verecek olursak, bir konferans için sunum yapan iki kişiyi ele alalım. Konuşmayı yapan birinci kişinin, dik bir duruş sergileyerek sahneye çıktığını, salondaki dinleyicilerle göz teması kurmaktan çekinmediğini, ellerini açık bir formda konuşmasının seyrine nazaran hareket ettirebildiğini ve anlattığı mevzunun içeriğine uygun ses tonu ve mimik kullandığını düşünelim.
İkinci konuşmacının ise, sahneye omuzları düşük, vücudu öne gerçek eğilmiş ( kambur) bir halde çıktığını, göz teması kurmaktan çekindiğini ve ellerini, kollarını bedeni ile senkronize etmekte zorlandığını, uygun mimik ve jestleri kullanmadığını varsayalım.
Dinleyicilere bu iki konuşmacı hakkındaki fikirleri sorulduğunda, sizce her iki konuşmacı için de birebir fikirlere ilişkin karşılıklar verebilirler mi? Varsayım etiğiniz üzere birinci konuşmacıyı kendine güvenen, etkileyici ve irtibata açık olarak nitelendirebileceklerken, ikinci konuşmacıyı daha çekimser, tahminen biraz heyecanlı ve özgüveni düşük olarak nitelendirebileceklerdir.
Ergenlik devri için de, tıpkı bu örnekte ele aldığımız üzere, çocuğunuzun duruşu ve vücut lisanı size ve etrafına kendisi hakkında birçok bilgi verir. Kimlik gelişiminin formlandığı ergenlik periyodunda, ergenler özgüven eksikliğine eğilimlidirler ve çoklukla kambur bir postür sergilerler. Bu devirde çocuklarınız için, başta arkadaşları olmak üzere toplumsal etrafın kendisi hakkındaki fikirleri son derece kıymetlidir. Sizinle yahut etrafıyla irtibat kurarken huzursuz hissedebilirler ve huzursuz olabilirler.
Anne ve Baba İçin Uygulama İpuçları:
Çocuklarınızın, hayatı sizin aracılığınızla deneyimlemeye başladığını, sizin davranışlarınızı ve tavırlarınızı benimsediğini hatırlayarak, onlar için her vakit uygun bir rol model olmayı unutmayın. Bilhassa etrafınızla nasıl bağlantıya geçtiğinizin, arkadaşlarınızla nasıl diaologlar kurduğunuzun çocuklarınız tarafından gözlemlendiğini hatırlayın.
İnsanların birbirinden farklı özellikleri, yetenekleri ve muvaffakiyet alanları olduğunu çocuğunuza anlatın. Çocuğunuzun ilgi alanı ve yetenekleri doğrultusunda faaliyetlere katılmasına imkan sağlayarak onun sahip olduğu kapasitesini ortaya çıkarmasına ve kendisiyle ilgili yeni keşifler yapabilmesi konusunda destekleyin.
Çocuğunuza güçlü yanlarını hatırlatın ve etrafıyla bağlantıya geçme konusunda cesaretlendirin.
Çocuğunuzun yaşına ve gelişimine uygun sorumluluklar vermeyi unutmayın. Sorumluluk alan ve yerine getiren çocuğunuz kendini faydalı ve değerli hisseder.
Çocuğunuzu spor aktivitelerine yönlendirmekten çekinmeyin. Ergenlik devrindeki gençlerin, ağır bir tempoda ders çalıştığını, üniversite imtihanına hazırlandığını ve bu sürecin onlarda gerilim yaratabildiğini biliyoruz. Çocuğunuzun gerilimini azaltacak, onu rahatlatacak ve motive edecek sporun, kaybedilen bir vakit olmadığı, yanlışsız vakit idaresi ile birlikte, ders muvaffakiyetini arttıran bir öge olduğu göz önünde bulundurulmalıdır. Çocuğunuz, kaslarının güçlenmesi ile birlikte daha sağlıklı bir vücuda ve duruşa kavuşacaktır. Unutmayın ki, ‘Sağlam baş sağlam bedende bulunur.’
3- Ergenlik Periyodu Nedir? Niye Bedenim Bu Kadar Süratli Değişiyor?
Beden imajının gelişmesiyle birlikte, vücutla ilgili tavır, algı ve yorumlarla şekillenir. Yani çocuğun kendi zihnindeki fizikî görünümü ve onu yorumlayış biçimi vücut imajını oluşturur. Aslında ergenler, çocukluklarından bu yana bedenlerinin nasıl göründüğü hakkında belli bir kanıya sahiptirler.
Buluğ çağıyla birlikte beden biçimlerinin ve beden organlarının boyutlarının değişmesi, ergeninin bedeni hakkındaki fikirlerini de değiştirir. Başta akran kümesi olmak üzere ailenin de ‘ideal vücut’ kavramına nasıl baktığı, ergenin beden imgesi üzerinde tesirli olur.
Özellikle medya kanalları aracılığıyla, gençlere empoze edilen ‘kusursuz vücut’ tipleri, ergenlerin sahip olmayı istedikleri ve kendi bedenleriyle kıyaslama yaptıkları bir ölçüt haline gelmiştir. Kızlar nasıl göründüklerine değer verirken, erkekler daha çok fizikî güce yani ‘yağsız ve kaslı’ görünüşe kıymet verir. Özcesi hoşluk ve ülkü vücut ölçütlerine atfedilen kıymet karşısında, ergen kendi vücut yapısı ve görünüşü ile ilgili kaygılanabilir ve birçok duygusal meseleyle karşı karşıya kalabilir.
Ergenlik Periyodu Nedir, Anlamak İçin Bir Olay Örneği:
Gelin bir de sizler için kurguladığım hadise üzerinden, vücut imajının ergenleri nasıl etkileyebileceğine bakalım: Selin 14 yaşında lise 1. sınıf öğrencisiydi. Küçüklüğünden beri yaşıtlarına oranla kilosu daima biraz daha fazla olmuştu. Uzunluğu da yaşıtlarından daha kısa olduğundan daha şişman gözüküyordu. İlkokul müddetince okulda arkadaşlarından görünüşüyle ilgili pek olumsuz bir şey duymamış bu nedenle lise çağına gelinceye dek nasıl göründüğünü başına pek takmamıştı. Lakin liseye başladığında güya her şey değişmişti. Ona nazaran okulundaki birçok kız model üzereydi ve kendisi ortalarında yakışıksız ve şişman kalıyordu.
Selin onlar üzere zayıf ve hoş olmayı çok istiyordu. Beğendiği çocuk dahil bütün erkekler güya o kızların peşindeydi. Selin, zayıf olan arkadaşlarının yanında görünmez olmayı diliyordu. Ona nazaran sihirli bir değneğin değmesi kadar imkansızdı, cildinin pürüzsüz olması, saçının hoş şekillenmesi ve zayıf olması. Birkaç kere rejim yapmayı denedi ama sağlıklı beslenemediğinden uzun sürmedi. Daha çok yemek yemeye ve kilosunu daha çok başına takmaya başladı. Vakitle Selin okula gitmek istememeye, yalnız vakit geçirmeye başladı. Evvelden çok sevdiği alışverişe dahi çıkmak istemiyor ve mutsuz gözüküyordu. Anne babası Selin için endişelenmeye bu durum karşısında ne yapmaları gerektiği konusunda çaresiz hissediyorlardı.
Hayali kahramanımız Selin’in içinde bulunduğu durum siz anne babalara tanıdık gelmiş olabilir. Sizin de evladınız saatlerce aynanın karşısında vakit geçiriyor olabilir yahut fizikî özelliklerinden ötürü kendini zalimce eleştirebiliyor olabilir.
Anne ve Baba İçin Uygulama İpuçları:
Çocuğunuza olumlu ve sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırın. Bebeklik devrinde doyma hissi gelişen, ebeveyni tarafından kabul gören çocuğun olumlu beslenme alışkanlığı geliştirdiğini, bunun da olumlu vücut algısının gelişimine katkı sağladığını unutmayın.
Çocuğunuzun sizi örnek aldığını unutmayın. Çocuğunuzun sahip olmasını istediğiniz alışkanlıkları öncelikle siz hayatınıza sokun ve uygulayın. Nasihat etmek yerine her vakit örnek olmayı önceliğiniz haline getirin.
Çocuğunuzun kendisini gerçekçi bir halde değerlendirebilmesi konusunda yardımcı olun.
Çocuğunuzun kendisi hakkındaki gerçekçi değerlendirmelerini kabul etmesi konusunda ona takviye olun. Unutmayınız ki anne babasının takviyesini ve şartsız kabulünü hisseden çocuklar, çok daha kolay bir halde kendini tabir eder ve olumsuz hislere katlanır.
Çocuğunuza vücudu dışındaki güçlü taraflarını, sık sık hatırlatın. Fizikî görünümün yanı sıra yeteneklerinin, muvaffakiyetlerinin ve arkadaş alakalarının daha değerli olduğunu ona anlatın.
4- Ergenlik Periyodu Nedir? Sesime Ne Oluyor? Ergende Ses Değişimi
Ergenlik periyodu ile birlikte, ses değişimi olmaya başlar. Gırtlakta bulunan kıkırdak doku öne çıkar ve sesi kalınlaştırır. Sesin evvel çatallaştığı, akabinde çatladığı görülür. Bedendeki başka değişimler üzere, seste değişime uğramaya başlar. Ses tonu, ses tellerinin uzunluğu ile gırtlak yapısına bağlı olarak değişir. Büyüme devam ettikçe seste çatallaşma meydana gelebilir. Erkek çocuklardaki ses değişikliği, kızlara oranla çok daha barizdir. Ses değişimine çocuklarınızın ahenk sağlamakta zorlandığını, sesinden rahatsız olduğunu gözlemleyebilirsiniz.
Anne ve Baba İçin Uygulama İpuçları:
Çocuğunuza, sesindeki değişimin, gelişiminin bir modülü olduğunu ve ses değişiminin nedenini ona anlatın. Tıpkı periyottan sizin de geçtiğinizi ve bu durumun rahatsız hissettirmesinin son derece olağan olduğunu paylaşın. Emsal bir durumun sizin tarafınızdan yaşanıldığını ve hislerinin anlaşıldığını görmek, çocuğunuzun bu mevzudaki telaşını hafifletecektir.
5- Ergenlik Periyodu Nedir? Cinsellik Nedir? Cinsel Gelişim Etapları Nedir?
Ergenlik devri değişikliklerinden biri de hipofiz bezinin salgıları ile başlayan koltuk altı ve üreme organı bölgesindeki tüylenmedir. Bu periyotta koltuk altı ve bedenin öbür bölgelerindeki ter bezleri çocukluk devrinden daha fazla çalışır.
Kız çocukları, çocukluktan ergenliğe geçerken adet görmeye başlar. Birinci adet kanamasına menarj ismi verilir. Kanamanın nedeni, salınan yumurta hücrelerinin rahimden atılmasıdır. Birinci adet görme, 9-16 yaşları ortasında rastgele bir yaşta olabilir. Hormonal değişimler sebebiyle göğüsler de büyümeye başlar. Ergen, bu değişim karşısında utanabilir ve büyüyen göğüslerini saklamak için kambur bir duruş sergileyebilir.
Erkek çocuklarında, testosteron hormonunun tesiriyle hem bedensel değişimler hem de sperm üretimi başlar. Ergen, bu periyotta geceleri, ıslak düşler dediğimiz gece boşalmaları yaşar. Gece boşalmaları konusunda bilgilendirilmeyen çocuk, yaşadığı şeyden ötürü suçluluk hissine kapılabilir.
Ergenlik periyodunda, hem kız çocuklarında, hem erkek çocuklarında derideki yağbezlerinin fazla çalışması sonucu, salgılanan yağlar bez kanallarını tıkar ve yüzde akneler oluşur. Yağ birikimi şişer ve ergenlik sivilcelerini meydana getirir.
Anne ve Baba İçin Uygulama İpuçları:
Çocuğunuzun ferdî hijyenini sağlayabilmesi ismine, çocuğunuzu bilgilendirmeniz ve yol göstermeniz son derece kıymetlidir. Anneler, kız çocuklarına menstrüasyon döngü hakkında bilgi vermeli ve bu dönemi geçirirken nelere dikkat etmesi konusunda açıklayıcı olmalıdır. Babalar da, hijyen konusunda, bilgilerini erkek çocuklarıyla paylaşmalıdır.
Bu periyotta çocukların ihtiyaç duyabilecekleri malzemeler çocuğa anlatılmalı ve temin edilmelidir.
Çocukların, okulda cinsel eğitim alıp almadıkları takip edilmeli, almadıkları takdirde, çocuklar, anne baba rehberliğinde bilgilendirilmelidir.
6- Ergenlik Devri Nedir? Hislerim Neden Sık Sık Değişiyor?
Ergenlerin, duygusal reaksiyonları düzenlilik göstermez. Hem duygusal durumların değişim suratı çabuktur, hem de hislerinde istikrarsızlık vardır. Ergenin tıpkı olaya bir gün orta ile gösterdiği reaksiyonlar değişik olabilir. Zira ergenlik devri ağır çelişki ve zıt hislerin yaşandığı bir periyottur.
Çocuğunuz bir an çok keyifli iken, bir dakika sonra sıkkın ve mutsuz görünebilir. Bu son derece doğaldır. Gelin bir kurgu üzerinden, ergenlerin duygusal iniş çıkışlarını görelim.
’’Kızımla alışveriş yaparken ikimizde çok keyifliydik, hoş vakit geçiriyorduk. Kızım benden, denediği kıyafet hakkındaki fikrimi paylaşmamı istedi. Yaşına uygun bir kıyafet olmadığını söylememle birlikte ağlamaya ve onu anlamadığıma dair suçlayıcı cümleler kurmaya başladı. Kızımın bu yansısı karşında sahiden şaşırdım.’’ Bu cümleler, 16 yaşındaki hayali kahramanımızın annesine ilişkin. Siz anne babaların da, kurguladığımız duruma misal şeyler yaşayabildiğini ve çocuklarınızın bu ani değişimleri karşısında şaşırabilir.
Anne ve Baba İçin Uygulama İpuçları:
Siz yahut çocuğunuz sinirliyken tartışmamaya ihtimam gösterin. Unutmayın ki, ergenlik periyodunda öfke denetimi gelişmemiştir.
Çocuğunuzun reaksiyonları ve çelişkili davranışları karşısında itidalli olmaya çalışın. Her ne kadar inişli çıkışlı bir duygulanım gösterseler de, anne babasının sakin ve kararlı duruşu ergeni rahatlatır ve inançta hissettirir.
Ergenlik Devri Nedir? Ergenlik Nasıl Başlar?
Ergenlikle tanışma adımları nasıldır? Bahsettiğimiz sorularla baş etmenin yalnızca çocuklar için güç olmadığını, siz anne babaların da, ergenlik devri ile birlikte ortaya çıkan problemleri çözmekte ve davranışlarına mana vermekte zorlanabildiğini, bilhassa kriz ortamında ve çocuğunuzun öfkesi karşısında ne yapmanız gerektiği konusunda çaresiz hissedebildiğini biliyoruz. Ergenlik devri, anne babaların çocuklarından duymaya pek de alışık olmadıkları, sinyal cümleleri ile başlar:
Ben artık çocuk değilim!
Neden istediğim üzere davranamıyorum!
Beni kimse anlamıyor!
Bana karışmayın!
Her Şeyin Sorumlusu Ergenlik Mi?? PEKALA ANNE BABALAR?
Ergenlik devri nedir ve aileler birçok problemle karşılaşılır. Bu sıkıntıların kaynağını belirlemek, sıkıntıların tahlilinde kritik bir kıymete sahiptir. Sanki çocuğunuz sahiden ergenlik periyodunun sancılarını mı çekiyor, yoksa çocukluk periyodu sıkıntılarının bir uzantısı ergenlik devri ile birlikte devam mı ediyor?
Ebeveynleri olarak, ergenlik periyodu nedir ve çocuğunuza karşı yanlışsız bir tavır ve yaklaşım sergiliyor musunuz? Gelin bütün bu soruların karşılığını, siz anne babaların ergenlik periyodu ile ilgili ortak müşahedeleri üzerinden ve öz tenkit yapabilmeniz için oluşturduğum iç ses konuşmaları üzerinden verelim.
Durum: Çocuğumuz bizimle bir şeyler paylaşmaktan kaçınıyor!
İçses Soruları:
Çocuğumun his ve niyetlerini paylaşabileceği sohbet ortamını oluşturuyor muyum?
Çocuğumla yeteri kadar vakit geçiriyor muyum?
Daha evvel paylaşmaya çalıştığı şeylere ilgisiz kalmış olabilir miyim?
Onu anlamadığımı düşündürtecek bir tavır mu sergiliyorum?
İyi bir dinleyici miyim?
Dikkatimi büsbütün çocuğuma veriyor muyum? Gazete okurken, televizyon izlerken mi onu dinliyorum yoksa çocuğumla göz teması kurup bütün dikkatimi ona mı veriyorum?
Durum: Bizden bir şeyler saklıyor!
İçses Soruları:
Çocuğumun paylaştıklarına daha evvel nasıl yansılar gösterdim?
Verdiğim reaksiyonlarla yahut yaptığım tenkitlerle çocuğumu palavra söylemeye itmiş olabilir miyim?
Çok fazla nasihatta bulunuyor muyum?
Müdahaleci bir tavır sergiliyor olabilir miyim?
Çocuğumu korkutarak mı terbiye etmeye çalışıyorum?
Durum: Her şeye reaksiyon veriyor!
İçses Soruları:
Çocuğumun içinde bulunduğu ergenlik periyodunun gelişim özelliklerini gereğince biliyor muyum
Acaba çocuğumla konuşurken empati kuruyor muyum?
Öfkesinin kaynağının ne olabileceğini daha evvel hiç düşündüm mü?
Aile dışındaki bağlantılarında öfkesi devam ediyor mu? Öfkesi yalnızca bize yönelik mi yoksa etrafına de mi yönelik?
Stres atacağı aktivitelere (spor vs..) gitmesi konusunda çocuğumu gereğince destekledim mi?
Anne baba olarak dengeli ve daima bir duruş sergiliyor muyuz? Kararlar ve kurallar sık sık değişiyor mu?
Durum: Çocuğum Daima Karamsar! İçine kapanık!
İçses Soruları:
Çocuğumun güçlü taraflarını yahut muvaffakiyetlerini bu vakte kadar ne ölçüde fark ettim?
Çocuğuma aferin diyor muyum?
Onu gereğince takdir ediyor muyum?
Yeni tecrübeler karşısında çocuğuma kâfi takviyesi gösterdim mi, onu cesaretlendirdim mi?
Kaç sefer çocuğuma ‘Sana güveniyorum. Başarabilirsin.’ dedim?
Durum: Kuralları çiğniyor! Kelam dinlemiyor!
İçses Soruları:
Çocuğuma özgür bir alan bıraktım mı?
Kendini kâfi hissedebilmesi için ona sorumluluk veriyor muyum?
Katı kurallar, esnek olmayan hudutlar koyuyor olabilir miyim?
Durum: Daima bizi suçluyor!
İçses Soruları:
Çocuğum bu davranışı sanki bizden(ebeveynlerinden) öğrenmiş olabilir mi?
Çocuğumla bağlantı kurarken sanki ‘Sen’ ile başlayan cümleleri sık mı kuruyorum?
Durum: Bizimle vakit geçirmek istemiyor??
İçses Soruları:
Çocuğuma ailesiyle birlikte vakit geçirme alışkanlığını kazandırdım mı?
Çocuğumla geçireceğim vakti planlarken onun ilgi alanlarını yahut keyif aldığı aktiviteleri göz önünde bulunduruyor muyum?
Ailece vakit geçirdiğimizde tartışma ortamı oluşuyor mu yahut olumsuz olaylar yaşanıyor mu
Çocuğumla kaliteli vakit geçiriyor muyum yahut geçirdim mi? Birlikte oyun oynadık mı? Sinemaya gittik mi?
Durum: Daima arkadaşlarıyla takılmak istiyor??
İçses Soruları:
Ailece geçirilen vakti keyifli hale getiriyor muyuz? Yoksa kusurları, kuralları ve hudutları mı konuşuyoruz?
Onun yaşındayken ben daha çok arkadaşlarımla mı vakit geçirmek isterdim yoksa ailemle mi?
Siz anne babaların bahsedilen durumlar ve gibisi olaylar karşısında, her vakit bir iç ses oluşturmasını ve bu sese kulak vermesini öneriyorum.
Çocuğuyla yeteri kadar vakit geçirmeyen, onu gereğince tanımayan anne babalar; çocuklarındaki değişimin gelişim periyodundan mi yoksa farklı sebeplerden mi kaynaklandığının ayrımını yapmakta zorlanırlar.
EBEVEYN İÇİN 5 TEKLİF:
Çocuğunuzla vakit geçirin. Çocuğunuzu tanıyın.
Çocuğunuzdaki değişimleri fark edin. Düzgün bir gözlemci olun.
Çocuğunuzun duygulanımını ve davranışlarını ölçümleyin.(1 ile 10 arası
değer verin. Örneğin, öfkesini derecelendirin.( 1, çok az öfkeli; 10 çok fazla öfkeli üzere..)
Çocuğunuzun, baş etmekte zorlandığı sıkıntıların tahliline dayanak olabilecek uzman yardımını almaktan çekinmeyin.
Öz tenkit yapmayı, kendi tavır ve davranışlarınızı gözden geçirmeyi ve değişime açık olmayı unutmayın.
Ergenlik Periyodu Nedir? Ergenlerin İç Dünyası
Ergenlik devri nedir ve ergenlikle birlikte çocuk kendi iç dünyasına ve sıkıntılarına yönelir. His ve fikirlerini çok ağır bir formda yaşar. Hissettiklerinin ona mahsus ve kimse tarafından anlaşılamaz olduğunu zanneder, kendi söylediklerini en gerçek olarak kabul eder. Ergenin kendisini merkez görmesi ve oburlarının onunla ilgili olumlu yahut olumsuz biçimde ilgilendiği algısına sahip olması doğal bir süreçtir.
Çocukluk periyodundan farklı olarak soyut düşünme marifeti, akıl yürütme, kendi fikir ve kıymetlerini oluşturma ve kimlik arayışı bu devirde ön plana çıkar. Yetişkin rolüne hazırlanan ergen ‘Ben kimim, neyim, ne olacağım, hangi hareket hakikat, toplumdaki yerim neresi ?’’ sorularına yanıt arar. Sorularının karşılığını içinde bulunduğu arkadaş kümesinde arar; arkadaş etrafının kıymetleri ve dünya görüşü değer kazanmaya başlar.
Arkadaş kümesine dahil olabilmek ve kabul edilebilmek için onların tavırlarını benimser görünür. Aile ile geçirilen vakit, yerini akran kümesine bırakır. Bağımsızlaşma süreciyle birlikte, odasında yalnız vakit geçirmeyi tercih edebilir, aile aktifliklerine katılmakta eskisi kadar istekli olmayabilir. Ebeveynlerinin rehberliğinden ve denetiminden kendini soyutlamaya çalışır.
Ergenlik Devri Nedir? Ergenlerin Arkadaş İlgileri Nasıldır?
Arkadaşlık kavramının son derece kıymetli olduğu ergenlik periyodunda, arkadaşlar ortasında kümeler oluşturulur ve bu kümelerin kendine mahsus kuralları vardır. Birçok ergen de kendisiyle emsal özelliklere sahip ( benzeri giyinme şekli, müzik şekli, aktiviteler vb.) bireylerle arkadaşlık etmeyi tercih eder. Bu periyotta hem cinslerle arkadaşlıklar hayli özdendir ve duygusal paylaşım çok ağırdır.
Erkeklerin kurdukları arkadaş kümeleri daha kalabalık ve yüzeyselken, kızların kurduğu arkadaş kümeleri daha küçüktür ve özdendir . Tıpkı cinsten kurulan arkadaşlıklar, ergenin karşı cinse olan yakınlaşmasına imkan sağlar. Ergen tüm ilgilerinde olduğu üzere, karşı cinsiyetle münasebetlerini de kendini değerlendirdiği bir ‘ayna’ olarak kullanır.
Ergenlerin karşı cinse ilgi duymaya başlaması ve arkadaş olma eforu romantik alakaları başlatır. Karşı cinse duyulan ilgi ile cinsel içerikli beğenme ve beğenilme dileği içerisine girilmesi, ergende heyecan uyandırır.
Ergenlik Periyodu Nedir? Ergenlikte Cinsel Gelişim Adımları
Cinsler ortasındaki yakınlaşma eğilimi, ergenliğin başlarında daha çok arkadaş kümesi ortamında birlikte olma isteği taşırken, sonradan karşı cinsten belli bireylere yönelmiş romantik hisler ortaya çıkar. Romantik hisler bu periyotta bastırılarak ergenin iç dünyasında da yaşanabilir. Platonik aşk kendi akran kümesinden birine karşı hissedilebilirken, hayran olunan birine karşı da hissedilebilir. Arkadaşlık bağlarının ve romantik alakaların seyri, ergenin davranışlarını ve duygulanımını da tesirler.
Çok ağır hislerle başlanılan romantik ilgi ergeni memnunluktan havaya uçacak kadar memnun hissettirebilir. Aksi bir durum da dünyanın sonu gelmiş üzere çaresiz ve mutsuz hissettirebilir. Kurduğu ilgilerden beslenen ve son derece hassas olan ergen, hissettiği ve deneyimlediği aksiliklerle baş etmekte zorlanabilir.
Ergenlik periyodu nedir? Ergen Ayrılık Hüznü Acısı Yaşayınca Anne Baba Nasıl Yaklaşmalıdır?
Öncelikle sabırlı olun. Çocuğunuz hissettiği hislerin yoğunluğuyla size ani reaksiyonlar verebilir. Kendi kabuğuna çekilebilir, yalnız kalmak istediğini söyleyebilir. Anlayışlı olabilmek ve muhtaçlığı olduğunda yanında olduğunuzu söylemek çocuğunuza daha güzel hissettirecektir.
Dikkatini dağıtacak aktivitelerin planlanması ve keyifli vakit geçirilmesi, çocuğunuzu motive edecektir. Bir arada sinemaya gitmek, yemeğe çıkmak, alışverişe gitmek üzere aktiviteler çocuğunuzun gündemini değiştirecektir. Bununla birlikte gerilimi azaltacak, antrenman, sağlıklı beslenme ve kaliteli uyku üzere hayat düzenlemeleri konusunda çocuğunuzu teşvik edebilirsiniz.
Empati kurarak dinleyebilmek ve tenkitten uzak durabilmek, çocuğunuzun sizinle, his ve kanılarını paylaşma konusunda cesaretlendirecektir.
İyi bir gözlemci olabilmek ve çocuğunuzun hüznünü aşamadığını gözlemlediğinizde profesyonel yardım almak destekleyici olacaktır.
Özgüven Nasıl Gelişir?
Çocuğun güçlü taraflarını hatırlatılarak, özgüveni pekiştirir. Onun için çok değerli olan arkadaş alakalarını devam ettirebilme ve toplumsallaşma konusunda cesaretlendirecektir.
Ergenlik periyodunda arkadaş ilgileri ergen için çok pahalıdır. Ergen, arkadaşları ortasında bağımsız bir birey, topluluğun eşit üyesidir. Bu durum onun için değerli bir statü kaynağıdır. Ebeveynlerin olumlu yahut olumsuz tavırları, ergenlerin kuracağı münasebetlerde belirleyici tesire sahiptir. Arkadaşlarına karışılması, yasaklar konulması ergende büyük reaksiyon doğuracak ve ailede kriz ortamı oluşturacaktır.
Ergenlerin Arkadaşlarıyla Bağlantıları Hakkında Anne Baba Nasıl Yaklaşmalıdır?
Arkadaş alakaları kurmanın, toplumsal maharetlerin kazanılmasında ve kişiliğin oluşumundaki destekleyici rolü göz önünde bulundurulduğunda, siz anne babalara tekliflerim şunlar olacaktır:
1- Tenkitten uzak durun.
Çocuklarınızın arkadaşları hakkında olumsuz tenkitlerde bulunmanız ve çocuğunuza arkadaşlığını bitirmesi konusunda baskı uygulamanız , çocuğunuzu öfkelendirebileceği üzere, size karşı tavrını da etkileyebilir. Ailesinin olumsuz görüşleri karşısında, arkadaşları hakkında konuşmak istemeyebilir yahut palavra söyleyebilir.
2- Müdahale etmeyin.
Anne babaların çocuklarının kiminle vakit geçirdiği konusunda bilgi sahibi olmak istemeleri ve merak etmeleri son derece doğaldır. Arkadaş ortamını görme yahut arkadaşlarının ailelerini tanımada çok ısrarcı, sorgulayıcı davranmak yerine, çocuğunuzun da keyif alabileceği aile yahut tanışma tertipleri planlanabilir.
3- İrtibat yanılgıları yapmayın.
Öğüt vermek, öğretmek, yönetmek üzere bağlantı pürüzleri yerine ; çocuğunuzun , sizinle sıcak bir alaka kurmasına, hislerini tabir etmesine ve problemlerini çözümlemesine fırsat sağlayan aktif dinlemeyi, bağlantının temel basamağı olarak görmek ve uygulamak olumlu bağlantılar kurulmasına fırsat yaratacaktır. Bilhassa ‘ sen dili’ dediğimiz, çocuğumuz odaklı ve çoklukla kızgınlık, suçluluk belirten cümleler yerine; ‘ben dili’ ile şahsî his ve kanılarımızı belirtmeli ve çocuğumuzu düşünmeye teşvik etmeliyiz.
4- Hudutları yanlışsız belirleyin.
Ebeveynler kimi vakit çocuklarıyla ‘arkadaş olma’ niyetiyle ardır hudutları koymakta zorlanabiliyor ve ebeveyn ile çocuk ortasında rol karmaşası yaşanabiliyor. Aile kurallarının ve sonlarının, çocuğa net bir formda anlatılması, çocuğun neler yapıp yapamayacağı konusunda bilgilendirilmesi ve muhakkak özgürlük alanların yaratılması anne-baba ve çocuk bağlantısını sağlam bir istikrara oturtacaktır.
Sonuç olarak unutulmamalıdır ki, çocuk her şeyden öte çocuktur. Ergenlik devri ile birlikte, her ne kadar yetişkinliğe adım atmaya hazırlansalar da, çocukların öncelikli ve daimi muhtaçlığı siz anne babaların sevgi ve dayanağıdır. Zorlayıcı ve iniş çıkışlı ergenlik periyoduna inat, çocuklarınıza ‘ Seni seviyorum ve her vakit yanındayım.’ cümlesini daha sık söyleyebilmeniz dileğiyle.
