Evlilik hayatımızın en kıymetli dönüm noktalarından biridir.Evlilik öncesi periyotta bir çok gerilimli karar,masraf,beklenti ve yeni roller çiftleri bekler.Özel münasebetlerimizde bazen ayrıntılara o kadar takılıyoruz ki, birbirimizle ilgilenmeyi hatta oburunun orda hangi gayeyle bulunduğunuzu unutuyoruz. Mutluluğunuza hizmet etmesi gereken şeylerin mutsuzluk kaynağına dönüşmesine müsaade vermeyin. Düğün öncesi çiftlerin daha çok tartışmalar, gerginlikler yaşadıklarını görürüz. Ekseriyetle bu tartışmalar mesken,eşya üzere konulardadır. Düğün öncesi yapılanların hepsi sizin mutluluğunuz içindir. Sevdiklerinizle oturmak için o koltuk. Başında tartışma yapılsın diye değildir. Bizim temel amacımız sevdiğimiz bireyle memnun bir yuva kurmak, hayatı paylaşmak, keyif almak değil mi? Sevdiğinizle memnun olmak için çıktığınız bu yolda mesken,eşya,ıvır zıvır başında arbede edip temel amacınızı unutmayın. Bir eşya sizi keyifli ediyorsa, alakanıza mana katıyorsa yararlı ve manalıdır. Aranızdaki bağın niteliği dışında her şey ayrıntıdır.Eşiniz ile aranız yeterliyse, sağlıklı bir temasınız varsa memnun olursunuz.Evlendiniz,balayından döndünüz evliliğin birinci virajını alıp eşinizle tıpkı meskende rutin yaşama dönüş yaptığınızda ikinci viraja geldiniz.Bu viraj biraz keskin ve uzun olabilir.
Evliliğin birinci yılı sorumluluğunun yavaş yavaş kendini hissettirdiği devirdir. Evlenmiş olmak için evlenenlerin (görücü yolu,sosyal baskı üzere…) en çok zorlandığı devirdir.Bu devirde evliliğe adaptasyonu kolaylaştırmak için evlilikten ne bekliyorum sorusunu değil de evliliğe ne verebilirim sorusunu kendinize sorun.Evlendiğiniz vakit yalnızca o kişi ile evlenmiyorsunuz.O kişinin bir hayatı,bir hayat kümesi var.Maç mı seviyor yeniden sevecek,arkadaşlarıyla bağı azalacak lakin sıfıra inmeyecek,inmesi sağlıklı değildir.’Evlendik artık önceliği ben olayım’ öğrenilen yanlış bir ezberdir.Durun tez etmeyin.Önce siz evliliğe alışın.İkinizi bir fanusa koyup dünyanın geri kalanından soyutlandıramayız.Biz birbirimize yeteriz diyorsanız yetemeyeceğinizi, çabuk bitebileceğinizi söylemek zorundayım. Birbiri dışında şarj olmayan çiftler ya çabuk tükenir ya da meyyit bir bağ içinde olur. Karşınızdakini olduğu üzere tanımak ve kabullenmek gerekir. Sevmek kabullenmektir. Evleneceğiniz beşere düzgün bakın ve âlâ tanıyın.Siz onun hayatına girdiğinizde,bir yuva kurduğunuzda o yeniden birebir insan olarak kalacak.Değişmeyecek.Bir hayat kurmak demek eskileri yıkıp yeni bir şey inşa etmek değildir.İki yol birleşiyor ve yeni bir yol olarak devam ediyor. Bir şey bitip yeni bir şey başlamıyor.Siz bir X eşiniz de bir Y olarak,sizi X ve Y yapan olgularla ile bir küme (aile) oluşturursunuz. Ne ben X olayım ne de eşim Y olsun bunları atalım bir kenara birlikte bir Z olalım diyorsanız sıhhatsiz bir evliliğin temelini atmış olursunuz.Eski çabucak bitsin istiyoruz.Çocukluğunuzdan bu yana cebinizde biriktirdiğiniz ömür,evlilik,hayat hakkındaki bilgileriniz ve bakış açınız ile bu yolculuktasınız. Eşinizin cebindekiler sizin cebinizdekilerden farklı olabilir.Bu noktada ben’leri koruyarak biz olmayı öğrenmemiz gerekir. Her ikiniz de ferdî ilgi alanlarınız ve hobilerinize vakit ayırın. Kişinin kendine özel vakit ayırmasına ‘bireyselleşme’, çift olarak diğer çiftlerle bir ortada olmalarına ise ‘sosyalleşme’ ismini veriyoruz. Toplumsallaşan ve kişiselleşen bir çift hem kendini özgür hisseder hem de ‘biz kimliği’ geliştirebilir ve bu kimliğini koruyabilir.
Evliliğin birinci yıllarında görülen sorunlardan biri de eşlerin birbilerine gerçekçi olmayan hudutlar getirmeye çalışmasıdır.Artık evli bir kadınsın/adamsın diyerek karşımızdakine hudutlar getirmeye çalışırız. Artık evli bir beşersin önceliğin eşin olmalı baskısı kurulur.Ancak eş olmak hayatımızdaki rollerden bir tanesi. Bizler birilerinin evladı,birilerinin arkadaşı, birilerinin kardeşi,öğretmeni,yeğeni,komşusu,dostu ya da düşmanıyız.Rollerimizden sıyrılamayız.Evliliğin büyümesi ve gelişmesi için vakte gereksinimi vardır.Kavga ederek,zorlayarak sağlıklı bir yere varmanız mümkün değildir. Ben önceliği değilim, varsa yoksa ailesi, arkadaşları benden değerlidir sitemlerini danışanlarımdan çokça duyarım. Lütfen bu türlü bir kıyaslama içine sokmayın kendinizi.Değerinizi bu türlü ölçmeyin.Bu sizin daha az değerli olduğu manasına gelmez.
Diğer bir bağlantı yanlışı çatışmalarda eşlerin hatalı ile suçsuzu ayırt etmeye çabasında olmasıdır.Evlilik kurumu hem sanığın hem mağdurun hem de hakimin eşlerin olduğu bir mahkeme değildir.Çiftler, terapilerde benden münasebetlerinin hakemi olmasını bekleyerek ‘hocam haksız mıyım?,yanlış mıyım? Bu konuda hatalı muyum ?’ üzere sorular yöneltirler.Aslında bir yerden sonra cürmün kimde olduğunun çokta kıymeti yoktur.Sonuçta bu geminin yürümesi için birinin kabahati telafi etmesi gerekir. Kusurlu olan değil de müsait olan da yanılgıyı onarabilir. Lakin daima bir taraf onanırsa da olmaz. Adalet duygusu kaybolur. Daima onaran kişi kurban durumuna düşer en berbatı de artık kendini mecbur hissetmesidir. Yorgun ve öfkelidir. İçine atsa hasta, dışına atsa sıkıntılı kişi olur. Sağlıklı aile akşam düzgün yatan sabah düzgün kalkan ailedir der sevgili hocam Prof.Dr.Hürol Fışıloğlu.Eğer bir aile yatağa giderken memnun değilse yatıncaya kadar meselelerini çözememiş demektir.Aynı biçimde sabah kalkıp herkes kendi aktivitelerine güzel başlayamıyorsa,evden çıkanlar meskenden keyifli çıkamıyor,evde kalanlar keyifli kalamıyor.
Mutlu evlilik demek her iki eşin de yararına olan ilgi demektir.Bir taraf bedel öderken,diğer taraf elde edilen yararlı sömürüyorsa ilgideki istikrar bozulur.İlişkide daha çok yük çeken kızgın ve öfkelidir.Bu yüzden isteklerinin karşılanması için baskı kuramaya başlar.Cezalandırmanın,baskı kurmanın,zorlamanın,tehdit etmenin işe yaradığı görülmemiştir. Taşıdığımız fazla yükleri sakince bırakıp eşinizi nazikçe yönlendirmenin yollarını bulmaya çalışın.Bu usuller nedir diye sorarlar danışanlarım çoklukla yanıtım daima şu formda olur;eşinizi en yeterli siz tanıyorsunuz,eşinizi memnun eden ve etmeyen şeyler,anlayış gösterebildiği ya da hiç anlayış gösteremediği hususlar,tolere edebildiği ya da edemediği olaylar sizlere ipucudur.Alışkın olduğunuz yolları bırakıp tembellik etmeden yeni yollar keşfetmeye çalışırsanız her vakit kapılar açılır.Bu mevzuda evlilik terapistlerinden danışmanlık alabilirsiniz.
Evlilik terapistlerinin kendi fikirleriyle taraflardan birini ikna etmeye çalışacağı ön yargısı maalesef yaygındır. Çiftler bağlantı bozukluğu yaşandığında haklı olduklarını, bir diğerinin fikrine muhtaçlık duymadığını söyleyerek birçok vakit terapiste gelmeyi kabul etmezler. Hâlbuki terapistin vazifesi ikili ne yapacağını söylemek ya da haklı ve haksızı ayıran bir hakem olmak değildir. Çiftlerin ortalarında kendilerinin farkında olmadıkları irtibat meselelerini tespit etmek, birbirlerini anlamalarını sağlamak, çatışmaları yönetmeyi öğrendikleri,sorunlarını konuşarak çözebilecekleri bir süreç başlatmaktır.Evlilik terapisi yalnızca çatışmalı çiftler için var olan bir formül değil birebir vakitte hem ilişkisel hem de cinsel uyumsuzlukların tahlilinde ya da zenginleşmesinde kıymetli bir katkı yapabilir. Bu nedenle alanında uzman bir evlilik terapistinden takviye almaktan da asla çekinmeyin.Çift terapistine başvurmak için muhakkak bir vakit yoktur. Evli çiftler başvurabildiği üzere evlenmek üzere olanlar da başvurabilirler. Hedef sağlıklı bağlantının sağlanması ve çiftin kendi dinamikleriyle kendi problemlerini çözebilecekleri noktaya gelmeleridir. Hatta evlilik kademesinde olan bireylerin başvurduğunda daha olumlu sonuçlar alınabilir. Çünkü yeni başlayan bir ilgiyi yapılandırmaya çalışmak bozulmuş bir ilgiyi düzeltmekten daha kolaydır.
Gottman, Seattle’daki atölyede evli çiftleri bir ortaya getiriyor. Evliliklerinden doyum aldığını ve keyifli olduğunu söyleyen çiftlerin bunu nasıl başardıklarını araştırıyor. Evlilikleri durağan ya da berbata giden çiftlerden bu çiftleri ayıranın ne olduğunu bulmak için bir küme uzman ile çiftleri günler uzunluğu denetimli kurallar altında gözlemliyor. Araştırma sonucunda, çiftlerin, mum ışığında akşam yemeği yiyerek daha keyifli olduklarını ya da değerli ikramlarla aşklarını canlandırdıklarını değil, günlük ömürde eşleri ile birlikte geçirdikleri, belirli temalar üzerine kurulu 2 ila 35 dakikalık anların keyifli çiftlerin ortak noktası olduğu ortaya çıkıyor. Her çift bu dakikaları kendine mahsus bir biçimde geçiriyor olsa da ortak temalar üzerinde buluşuyor. Haftada toplam beş saat süren bu aktiviteleri rutine oturtan çiftlerin ilgilerindeki mutluluğunun giderek artmakta olduğu görülüyor.
