Feminizm, bayanların haklarını tanıyarak bu hakların korunması maksadıyla eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik türlü ideolojiler, toplumsal hareketler ve kitle örgütlerinden oluşan harekettir.
İkinci Dalga Feminizm Nedir?
1960 yıllar ve 1980 yılları ortasında tesirini gösteren ikinci dalga feminizm , ferdî olan yani özel olan sloganı çerçevesinde şekillendi. Özel alana odaklanan ikinci dalga feminizm mesken üzerinde oluşturulan bayan rolleri, eşitsizlik, üreme ve cinsel özgürlüğe dikkat çekti. Dünya nizamını içerisinde sahiplenilen eril yapı ve istekleri üzerine bir yapılandırma sağlandı. Konut içerisinde ve gündelik hayatta ataerkil yapının yüklediği kalıp yargılarla savaşan ikinci dalga bayanların kendi denetim ve kontrollerinin bir oburu tarafından sağlanması değil şahsen kendilerinin sağlanması için çalıştı. Bu eşitsizliğin temelinde hem kültürel kavramlar hem de politik tavırlar bayan ve erkek ortasındaki eşitsizlik kavramının desteklenmesine neden oluyordu. Bayan kavramını özel ve politik kavramların dışında tutmaya çalışan periyoda ,‘’Kişisel/özel olan politiktir”, bayanların özel alanla sınırlandırılmalarının, özel alanda gerçekleştirdikleri aktifliklerin ve burada karşılaştıkları eşitsizliklerin de politik olduğunu söyleyerek ezber bozdu. Bu dönenin sonlanmasında birçok feministe nazaran, “Feminist Seks Savaşları” ve cinsellik ve pornografi üzere bahislere ait feministler ortası tartışmaların ağır olarak ele alınması nedeniyle sona ermiştir.
Üçüncü Dalga Feminizm Nedir?
Üçüncü dalga feminizmin , vakit olarak 1990 da başlayıp günümüze kadar geldiği söylenebilir. Feminist olmayı tekrar yapılandırarak ‘bireysellik ‘ çerçevesi içerisinde incelemeye ve desteklemeye başlandı. Üçüncü dalga feminizm, feminizmi farklı kimliklerde, farklı cinsel yönelimleri, farklı deri rengi, milleti, etnik kökeni olan bayanları da içine alarak genişletmek ister. Üçüncü dalga farklı dinî, ulusal yahut etnik kökenlere sahip, kendisini heteroseksüel kavramda tanımlamayan bayanların, içlerinde alt üst ilgisi oluşturmadan birlik olması gerektiğini vurgular. Genel çizgileriyle farklılıklarında olduğunu ve bu durumun göz arkası edilmemesi gerektiğini , her bayanın kendi iç dünyasında farklı ve ötekileştirilmiş bir kavrama dahil olabileceğini vurgular.
İkinci ve üçüncü dalga ortasındaki farklılıklar nelerdir ?
Dalgalar ortasında farklılıkların olmasının nedeni periyodun getirdiği gereklilikler ve şartlara ahenk sağlamaktır.
İkinci dalga odak noktasında bayan olmanın birleştirici gücünü vurgularken üçüncü dalga kimliklere kıymet verip ırkından yahut cinsel yöneliminden ötürü eziyete maruz kalan bayanları da niyet kapsamına almıştır.
Üçüncü dalga kavramı ikinci dalga feminizmin yetersiz kaldığı noktaları geliştirmek için ortaya çıktı. İkinci dalga feminizm bayan kavramını daha tek boyutlu değerlendirirken üçüncü dalga feminizm bayanların farklı cilt, din, kültür sorunları olabileceğine odaklandı. Yani bayan kavramını bir çok açıdan kıymetlendirerek inceledi.
Üçüncü dalga, ikinci dalga feminist harekette temsil edilmeyen ve ötekileştirilen bayanların toplumsal ve politik haklarının üstüne düşerek bu hususta bir farkındalık kazandırmaya çalıştı
İkinci dalga bayanlar ortasındaki sınıf farkını gözetirken farklı cinsiyet sorunları doğurabilecek hususları dikkate almadı.
Üçüncü dalga ikinci dalgaya nazaran daha fazla çeşitlilik ve kişisellik barındırır.
Üçüncü dalga ikinci dalgaya nazaran daha ferdi kavramlara odaklanır. İkinci dalganın temel noktası daha toplumsal kavramlar üzerinde araştırmalarını sürdürmüştür.
İkinci dalga da eşitlik kavramı daha ön planda olduğu gözlemlenirken, üçüncü dalga eşitlik kavramının bayanlar üzerinde asimilasyona neden olduğunu düşünür. Bu nedenle de daha çok adalet kavramı üzerinde durur. Zira adalet kavramı üçüncü dalga için farklı kümeler için farklı hakları temsil eder.
İkinci ve üçüncü dalga ortasındaki benzerlikler nelerdir ?
Kadın hakları üzerine kendi devirlerinde öncü olmuşlardır.
Her dalga kendi içerisinde kendinden bir evvelki dalgada eksik gördüğü noktalar üzerine ağırlaşmıştır.
Kadınların , bayan oldukları için toplum tarafından ötekileşmelerine sessiz kalmamışlardır.
Sosyal, kültürel, toplumsal, politik kavramlarda bayan haklarını savunmuşlardır.
Dalgalar toplumsal cinsiyet rollerini yıkmaya çalışmışlardır.
Türkiye Feminist fikir açısından hangi dalga içerisinde yer almaktadır?
Türkiye 3 dalga feminizm ile 4 dalga feminizm ortasında yer almaktadır. Günümüzde dünya ülkelerinde yaygın olan 4 dalga akımı şuan Türkiye için bir başlangıç evresindedir. Dünyada geniş kitlelere ulaşmış ve toplumsal cinsiyet rolleri üzerine savaşan, feminizm kavramını toplumsal ağlar üzerinden yaygınlaştırmayı amaçlayan bir çok ülke vardır. Bu ülkeler ortasında kullanılan toplumsal ağlardan biri olan twitter üzerinden açılan etkinliklerle ülkeler bu uğurda verdikleri çabayı yaygınlaştırmaya başlamıştır. Lakin yapılan çalışmalar incelendiğinde Türkiye nin aktiflikleri kendi ülke hudutlarının dışarısına çok çıkamamıştır. Türkiye nin yaygın olarak kullandığı ékadınasiddetehayır dır. Bu # (hastag) ile bir çok bayan ülkenizde ayrımcılığa maruz kalan hemcinslerine dayanak olmuş ve bu biçim davranışlar sergileyen bireylere de bir sesleniş getirmiştir. Bireyler kendi fotoğraf ve görüntülerine bu etiketi yaparak akıma dahil oluyor. Her yaş kümesi bu etiketi kullanabiliyor. Böylece farkındalık ağı genişliyor. Bu bağlamda çalışmalar devam etse de bugün için kâfi değildir.3 dalga feminizmin barındırdığı ferdi fark özgürlükler kavramı Türkiye de aktüel olarak da tesirini sürdürüyor. Kişisellik çerçevesinde bayan hak ve özgürlüklerine takviye çıkılıyor. Bayan haklarını savunan kurum ve kuruluşlar kişiselliğin işlenebilmesi, adaletin herkes için farklı olacağı bahislerinde aktifliklerine devam ediyorlar.
4. Dalga Feminizm Nedir?
2012 yılında kendini göstermeye başlayan 4 dalga daha dinamiktir. Günümüze de tesirlerini koruyor ve gelişiyor. Homofobi, transfobi ve ırkçı göç siyasetlerini reddederek, ırkçılığa, emperyalizme, sömürgeleştirmeye, tabiatın yıkımına, heteroseksizme ve neo-liberalizme karşı çıkan toplam bir telaffuzla hareket ediyor. Günümüzde toplumsal ağların yaygınlığı ve görünürlüğü çok yüksektir. 4 dalga bu görünürlükten yaralanmak ister.3 Dalga kavramında olduğu üzere şahsî hakların farklılıklarını savunurken bu savunma stratejilerini daha çok dijital ağlar üzerinde göstermeye çalışmışlardır. Dijital formlarda dünyanın birbirine çok içi içe geçmesi , kitle irtibat araçları ortasında dijitalin çok kıymet taşıması 4 dalga için bir fırsat olmuştur. 4 dalga dijital platformları kullanarak feminizm in üzerine gitmiştir. Feminizmin uğraş bahislerinden çok çaba biçimindeki değişimle bir farklılık yarattığını söylenebilir. Dijital feminizm hareketlerini oluşturdular. “Hashtag feminizm” olarak da isimlendirilen bu dalga, toplumsal cinsiyet alanlarında ortaya çıkan olumlu, olumsuz yahut düşündürücü durumlarda çevrimiçi aktivizm ile vazgeçilmez bir noktaya ulaşmaktadır. Daha evvel kendilerini feminizmle özdeşleştirmeyen bayanlar artık feminist hareketlerde bulunmaya başlamışlardır. Bu durum dördüncü dalga feminizmi öteki feminist dalgalardan ayıran önemli
bir özelliktir. Daha süratli data paylaşımı ile evrenselleşmesi kolay olmuştur. Daha öncelerinde kendilerini göstermeyen genç bayan kısmını de sürecin içine dahil ederek bayan cinsiyetinin daha küçük yaş kümelerinden daha büyük yaş kümelerine kadar birlik ve beraberlik içerisinde olmalarını sağlamıştır. Çevrimiçi kampanyalarıyla bayanlar için büyük ses getirici kampanyalara imza atmışlardır. Örnek olarak dünya üzerinde viraj olan akımlar: #FreeTheNipple (Memeuçlarına Özgürlük), #MyDressMyChoice (Benim Kıyafetim Benim Seçimim), #NiUnaMenos (Bir Kişi Daha Eksilmeyeceğiz) , #HappyToBleed (Kanamaktan Mutluyum), #MeToo (Ben De), #Whitewednesdays (Beyaz Çarşambalar).
4 Dalga Feminizme Örnek Olan 2021 GrlzWave
Gürcistan da tabuları yıkan bayanlar olarak birleşen GrlzWave kızları, toplumsal medyayı kullanarak toplumda az konuşulan ve önyargıyla karşılanan cinsellik, homo/transfobi, ruh sıhhati, cinsiyetçilik üzere bahislerde farkındalığı arttırmak ve herkesin özgürce konuşabileceği, öykülerini, tecrübelerini paylaşabileceği, nefret söylemi olmadan birbirini dinleyebileceği inançlı bir alan yaratmak için çalışıyor. Öncüleri Sopo Buadze, Anita Bregvadze ve Tekla Tevdorashvili dir. Farklı alanlardan bir ortaya gelen üçlü grafiti, görsel içerik, illüstrasyon üzere yollarla konuşulmayanı lisana getirmeye çalışıyor. Toplumsal ağ olan facebook ve instagram üzerinden seslenişlerini yayınlıyorlar. Daha çok genç kızlar ve dışlanmış kümelere odaklanan GrlzWve , feminizmi daha geniş kitlelerle ulaştırmak istiyor. İlerleyen vakitlerde çalışmalarımızı büyütmeyi amaçlıyoruz. İklim değişikliği üzerine daha çok ağırlaşmayı planlıyorlar.. Bunun bayanları, spesifik olarak göğüs kanseri olan bayanları nasıl etkilediği üzerine çalışıyorlar. Bu hususa dair görüntüler ve eğitimler düzenlemek, öncelikli amaçlarımız ortasında olduğunu söylüyorlar.
