Gebeliğin 3.haftasında kalbi atmaya başlayan bebeğimizin uzun kalp seyahatinde daha şimdi anne karnında iken gebeliğin 16.haftasından itibaren yapılabilen ve annenin karın cildi üzerinden gerçekleştirilen bir ultrason sistemidir. Kısaca “fetal eko” olarak da isimlendirilmektedir. Bayan doğum doktorunun takibinizde yapmış olduğu ultrasonun, bebek kalbi için geliştirilen özel problarla yapıldığı bir tetkik olup ülkü vakti 16-24.haftalar ortasıdır lakin tüm gebelik boyunca da yapılabilir. Ekseriyetle tüm gebelik müddetince birkez “fetal eko” süreci yapılmaktadır. Kimi klinik durumlarda ise çok yakın kalp takibi gerekebilir; ayda bir, iki haftada bir hatta haftada bir fetal eko tekrarlanabilir. Fetal ekokardiyografi ile günümüzde anne karnındaki bebeğe ilişkin kalp patolojilerinin %80-90’ına teşhis konulabilmektedir (Screening for congenital heart disease. Obstr Gynecol Clin North Am. 2004 Mar; 31(1):51-9). Özel bir ultrason formülü olan fetal eko’nun size veyahut bebeğinize hiçbir ziyanı yahut yan tesiri yoktur. Açlık yahut tokluk üzere özel bir durum gerektirmeyip günün rastgele bir saatinde uygulanabilir. Ultrason mühleti bebeğin pozisyonu, rahim içindeki duruşu, konumu, etkin ve hareketli olup olmaması, bebeğin eşinin (plasenta) yerleşimi, annenin kilolu yahut obez olması, karın duvarı yapısı üzere birtakım faktörlere bağlı olmakla birlikte ortalama 20-30 dakikadır. Bebekte tespit edilen birtakım kalp anomalilerinde ise bu müddet 45 dakikaya kadar çıkabilmektedir.
Kimlere fetal ekokardiyografi yapılmalıdır?
Kılavuzların önerdiği birtakım durumlarda fetal eko yaptırılması kuvvetle önerilmektedir. Endikasyon oluşturan durumlar şunlardır;
1. Bayan doğum uzmanınızın yapmış olduğu biyokimyasal tarama testlerinde (ikili test, üçlü test, dörtlü test) yahut ultrasonda saptadığı kromozomal bozukluk düşündüren anormallikler (ense kalınlığında artış, burun kemiği yokluğu, göbek damarlarında bir damarın eksik oluşu, böbrekler, beyin, kol yahut bacaklar, öbür iç organlarda saptanan gelişimsel anomalilerin varlığı)
2. Bayan doğum uzmanının kalbe ilişkin bir patolojiden (delikler, damarlarda yahut çıkışlarında anomali, kapak yahut odacıklarda sorun, kalp boşluklarında anormallik, kalbin büyük görünmesi, kalp etrafında sıvı yahut kitle varlığı, ritminde bozukluk olması) şüphelenmesi
3. Amniyosentez yahut NİPT ile bebekte tespit edilmiş kromozomal bir anomali (Down senromu, Trizomi 13, Trizomi 18 gibi) varlığında
4. Tekrarlayan düşük, meyyit doğum hikayesi varlığında
5. Annenin gebeliğin çabucak öncesinde yahut gebeliği sırasında kullanmış olduğu birtakım ilaçlar, alkol yahut narkotik husus kullanımı, radyasyona maruziyet
6. İleri gebelik yaşı ve ileri baba yaşı (>35 yaş), çoğul gebelikler (ikiz, üçüz)
7. Annenin gebelikte bilhassa birinci vakitlerinde geçirdiği birtakım gribal durumlarda ve öbür enfeksiyon hastalıklarında
8. Annede mevcut olan kimi hastalıklar (şeker hastalığı, tansiyon hastalığı, tiroid rahatsızlığı, sistemik birtakım hastalıklar ve romatizmal durumlar)
9. Anne, baba, kardeşler yahut birinci derecede akrabada doğumsal kalp hastalığı varlığı
10. Bebeğin kalp atımlarında düzensizlik, kalbin olağandan düşük yahut yüksek atması, NST’de bozukluk bulunması
11. Anne ve baba başta olmak üzere tüm ailede bebeğin kalp sıhhatine ilişkin tasaların giderilmesi için fetal eko yapılması önerilmektedir.
Fetal ekokardiyografide sorun tespit edildiğinde ne yapılmalıdır?
Anne karnında iken tespit edilen kalp anomalilerinin birçoklarında doğuma kadar beklenilmektedir. Bebek anomaliye bağlı olarak gebelik müddetince tertipli izlenmekte ve doğumdan sonra kalpteki yapısal sorun transtorasik eko ile kıymetlendirilmektedir. Birtakım kalp hastalıklarında ise doğumdan çabucak sonra bebeğe cerrahi yahut girişimsel tedavi gerekmekte olup bu hamileler doğumlarını 3.basamak bir merkezde (çocuk kalp tabibi, çocuk kalp cerrahi tabibi, yenidoğan hekimi) gerçekleştirmeleri konusunda bilgilendirilir. Birtakım yapısal kalp patolojileri epey ağır olmakta ve bu hasta kümesinde tam bir cerrahi yahut girişimsel tedavi maalesef mümkün olmamakta kalp nakli gündeme gelmektedir. Bu hasta kümesindeki birtakım bebeklerde gebeliğin ilerleyen aylarında kayıp yahut meyyit doğum da görülebilmektedir. Fetal eko’da ağır anomali tespit edilen bebekler eşlik eden öbür bulguları ile birlikte bayan doğum doktorları tarafından kapsamlı bir kurulda tartışılmalı ve gebeliğin 24.haftasından evvel isteğe bağlı gebeliği sonlandırma seçeneği aileye sunulmalı ve aile aydınlatılmalıdır. Birtakım ritim bozukluklarında (kalp atışının çok yüksek yahut düşük olması, çok sistemsiz olması üzere durumlar) ise fetal eko sık aralıklarla tekrarlanmalı ve anneye gereği halinde ağızdan ilaç tedavileri başlanmalıdır. Son yıllarda bilhassa yurtdışında birtakım merkezlerde anne karnındaki bebeğin kalbine yönelik girişimsel tedavi usulleri denenmekte ve başarılı birtakım sonuçlar elde edilmektedir.
