Türkiye’de son yıllarda sermaye piyasalarına olan ilgi besbelli bir biçimde artarken, yatırımcıların farklı finansal araçlara ilgisi de sermaye piyasalarının gelişimini olumlu etkiliyor.
Yatırımcıların cüzi ölçülerle dahi çeşitli finansal varlıklara yatırım yapmasını sağlayan yatırım fonları ise sunduğu avantajlarla yatırımcıların ilgisini çekmeye devam ediyor.
Son devirlerde yatırımcıların ilgisinin bir epey geliştiği fon yatırımları hakkında FonTurkey Kurucusu Onur His, AA muhabirinin sorularını cevapladı.
Soru 1) Fon nedir ve nasıl çalışır?
Fonlar halktan toplanan paralar karşılığında iştirak hissesi, tahvil üzere sermaye piyasası araçlarından ve değerli madenlerden oluşan portföyleri yöneten malvarlığı olarak tanımlanmaktadır. Temel olarak fonlar gerek finansal eserler ve piyasadaki gelişmelere hakim olamayan şahıslara, gerekse kişisel portföy büyüklüğü ile şahısların yatırım imkanı bulunmadığı eserlerde birden fazla yatırımcıyla yatırım yapmaya imkan sağlıyor.
Soru 2) Fonların avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Fonların sunmuş olduğu temel avantaj finansal piyasalarda birikimleri kıymetlendirmek isteyenler için uzman/profesyonel portföy yöneticilerine erişim kolaylığı sağlamasıdır. Küçük fiyatlarla bile tüm finansal yatırım araçlarına erişimle birlikte fiyat ve vergi avantajı sunan fonlar, bunun yanında tek bir varlık yerine çeşitlendirilmiş portföye yatırım yapma imkanı sunuyor.
Öte yandan fonların valörlü çalışması (satış tarihinden bir yahut iki gün sonra paranın yatırım hesabına geçmesi) ve günlük tek bir fiyattan süreç gördüğü için gün içinde piyasalarda oluşan al/sat fırsatlarının fon üzerinden pahalandırmak mümkün olmuyor.
Soru 3) Yatırımcılar fonları nasıl alabilir-satabilir?
Tüm fonlar yatırımcıların banka ve aracı kurumlardaki yatırım hesaplarından alınıp satılabilir. Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu’nda (TEFAS) süreç gören tüm fonlar incelenebilir.
Soru 4) Fonlarla hangi varlıklara yatırım yapılabilir?
Fonlarla sermaye piyasalarında kamu ve özel bölüm borçlanma araçları, yerli ve yabancı pay senetleri, altın/gümüş üzere kıymetli metaller, iştirak aslına dayalı kira sertifikaları, öteki fonların katılma hisseleri ve mevduat/katılma hesabına yatırım yapılabilir.
Soru 5) Yatırımcılar hangi fonu alacağına nasıl karar verecek?
Yatırım vadesi ve alınabilecek risk belirlendikten sonra yatırım yapılmak istenen varlık yahut varlıkların belirlenmesi gerekiyor. Fonların geçmiş getirilerde en güzel olanları belirleyip onlara yatırım yapmak beklenen sonuçları vermeyebilir. Fonlara yatırım ile ilgili olarak banka/aracı kurumlar ve portföy idare şirketlerinin aylık/haftalık raporlarının okunması yatırım yapılacak fonu yahut fonlarının belirlenmesi için yararlı olabilir.
Soru 6) Fon tipleri nelerdir?
Fonlar yatırım yaptıkları finansal araçlar ve portföy sınırlamalarına nazaran 9 başka fon tipi bulunmaktadır:
Kıymetli Madenler Fonları, Borçlanma Araçları Fonları, Pay Senedi Fonları, Para Piyasası Fonları, İştirak Fonları, Karma Fonlar, Fon Sepeti Fonları, Özgür Fonlar ve Değişken Fonlar
Soru 7) Fonların riskleri nelerdir ve nasıl yönetilir?
Fonlar finansal varlık olarak konumlandığından finansal piyasalarda oluşabilecek her riske tabidir. Fonun içindeki varlığın pahasını kaybetmesi, fonun batması yahut finansal kurumların yükümlülüklerini yerine getirememesi de fon için risk oluşturur.
Fonların portföy idare şirketlerinde istihdam edilmiş Risk İdaresi işçisi ile ilgili düzenleyici ve denetleyici otorite tarafından günlük olarak izlenmektir. Fonun içinde de bir risk oluşmaması için portföy sınırlamaları ve belirli varlık/ihraççıda ağırlaşma denetim edilmektedir. Fonun malvarlığı, fon kurucusu olan portföy idare şirketinden başkadır ve portföy idare şirketi ile ilgili olumsuz bir şartta dahi fon ve içindeki varlıklar yaşamaya devam edebilir.
Soru 8) Fonların vergi durumu ve yasal düzenlemeleri hakkında bilgi verir misiniz?
Fon alım/satım çıkarlarına gerçek bireylere yüzde 10 stopaj uygulanır.
Tüzel bireylerde stopaj yüzde 0 olmakla birlikte, yeniden fon yatırımını teşvik etmek için unvanında TL ibaresi geçen fonlar kurumlar vergisinden de istisna tutulmuştur.
Soru 9) Fonlarda idare fiyatları ve öbür masraflar nelerdir?
Fonlarda fon içinden kesilen bir idare fiyatı bulunmakla birlikte, bu fiyat fon fiyatına yansıdığı için yatırımcıdan ek bir komite kesintisi yapılmamaktadır. İdare fiyatları fonun nevi ve içeriğine nazaran değişmekle bir arada yıllık yüzde 0,25 ile yüzde 3 ortasında değişebilmektedir.
Soru 10) Fonların likidite durumu nedir?
Fonların en likit finansal varlıklardan olması onların en büyük avantajlarından biridir. Fon çeşidi ve içindeki varlıklara nazaran alım/satımlar muhakkak valörlerde gerçekleşir.
