Kişinin olumsuz sinyallerden kaçması ve ziyanlı taraflara sapmayarak sıhhatin dinamik istikrarını devam ettirmesi fonksiyonu değerlidir. Buna işlevsel esneklik denir. Kan akımı arttığında damarların genişlemesi, yemek sonrası yükselen kan şekerinin normala indirilmesi, gerilimli bir uyaran karşısında kortizolu yükseltmek gerilim kalktığında süratle olağana indirmek için sistemlerin fonksiyonal esnekliği gerekir. Bedendeki bütün sistemler birbirine esnek bantlarla bağlı üzeredir. Bu bantlar değişik istikametlere aşikâr ölçüde esneyebilir, sonra çabucak eski durumlarına dönmesi lazımdır.
Sinir sistemi, endokrin sistem ve bağışıklık sistemi birbiriyle yakından bağlantılıdır. Birindeki en ufak bir değişiklik, tüm sistemlerin her noktasında bir sonuç doğurur. Uygun olmayan uyaranlar fizyolojik esnekliği tehdit ettiğinde, bir tarafa esneyen bantların geri dönüşü aksayabilir.
STRES NASIL OLUŞUR?
Stres, beden istikrarını tehdit eden ya da o denli algılanan bir uyarın karşısında ortaya çıkan durum olarak tanımlanır. Vücudun bu gerilim uyaranına verdiği karşılığa, gerilim karşılığı denir. Gerilim ve gerilime verilen karşılık bütün sistemleri etkileyen, sıhhatte ve hastalıkta kıymetli rol sahibi olan bir sistemdir. Her kronik hastada gerçek manada hastalık düzeneklerini geri çevirmek istiyorsak gerilim ve gerilim cevabını geri çevirmek zorundayız. Hafif şiddette, kısa periyodik gerilim durumlarında vücut değişerek stabilitesini korur. Süreç uzarsa, doku ve organlar uzun müddetli gerilim hormonların tesiri altında kalır ve bu süreç hastalık sürecini kolaylaştırır.
STRES NASIL HASTA YAPAR?
Hipotalamus, beynin integratif merkezidir. Beynimizin yalnızca %1’lik kısmını temsil eder. Buna karşın, beynimizin en değerli yapılarından biridir. Bu ufak alanın komşularıyla çok ağır irtibatlar bulunmaktadır. Hipotalamus, hislerimizin oluşma merkezi olan limbik sistemin en kıymetli modüllerinden biridir. Bedenin her yerinden daima olarak toplanan tüm bilgiler, iç ve dış ortamdan değişik sensörlere ulaşan ağrı, basınç, sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum üzere elektrolit dengesizlikleri, kişinin ruh halindeki değişiklikler hepsi hipotalamusta toplanarak her an işlenir ve kıymetlendirilir. Beslenme, iştah, seksüel davranışlar, emosyonlar ve biyolojik ritimleri koordine eder. Hipotalamus, organizmayı rastgele bir birçimde tehdit edebilecek her tıp uyaranın anında rapor edildiği bir merkezdir. Hipotalamus bir tehdit algıladığına hipofiz bezinden ACTH salgılatır. ACTH’a karşılık olarak böbrek üstü bezinden adrenalin ve kortizol süratle kana pompalanır. Bu tehdit kan şekeri dalgalanmaları olabilir, kredi kartı ekstresi olabilir, iş kaybetme telaşı olabilir. Ve vücut hayatta kalma refleksi verir. Eski insanların yırtıcı hayvanlarla karşılaştığında sistemin verdiği karşılıkla birebirdir. Buna savaş ya da kaç denir. Bu yanıt, bedenin tüm kaynaklarını, tüketme ve tükenme kıymetine seferber etmeye dayanır.
Klasikleşen örnekle anlatırsak, yırtıcı hayvanla karşılaşan insanoğlu bu hayati tehdit karşısında ya kendini tüketene kadar ya da tehdit biten kadar ya savaşır ya da kaçar. O anda karşımızdaki tehdide karşı hayatta kalmamızı sağlayan lakin uzadığı takdirde de hiç sağlıklı görünmeyen tesirler ortaya çıkar. Nabız hızlanır, nefes alma sıklaşır, cilt solar. Sirkülasyondaki kan, böbrekten, sindirim sisteminden, karaciğerden, üreme organlarından kelamın kısası o an için gereksiz görülen tüm iç organlardan ve ciltten alınarak kalbe, beyne ve kaslar yönlendirilir. Savaşmak ya da kaçmak için gerekenler de esasen bunlardan ibarettir. Gerilimli durumlarda soğuk soğuk terleriz. Bu bizi bekleyen dövüş ya da koşuda beden ısısının yükselmemesi içindir. Kan şekeri yükselir zira beyin ve kaslar güç gereksinimi duymamalıdır. Kan pıhtılaşması artar. Böylelikle bir yaralanmada kan kaybı azalacaktır. Bunlar kısa müddetli tehdit durumunda yararlı adaptasyonlardır. Lakin tüm bu sayılanlar uzun sürdüğünde, gün boyun gerilimle bu sistemin hakimiyetinde kalacaksak, kalp ve beyin için hiç de olumlu sonuçlar doğurmayacaktır.
