Son yıllarda sağlıklı beslenme dünyasında trend haline gelen glütensiz beslenme kimi şahıslar için olumsuz sonuçlar doğurabiliyor.
Glütenin buğday, arpa ve çavdar üzere tahıllarda bulunan bitkisel bir protein olduğunu belirten Doç. Dr. Bülent Yaşar, glütenin temel olarak ek edildiği eserlerin kıvam almasını, esnekliğini sağladığını ve bağlayıcı vazifesi olduğunu söyledi.
Gıda sanayisinde; ekmek, makarna, bulgur, irmik, hazır soslar ve besinlerde, besin sanayisi yanında kozmetik eserler, diş macunu, tutkal üzere pek çok farklı alanda da kıvam verici özelliğinden ötürü glütenin kullanıldığını söz eden Yaşar, “Glütenin içinde bulunduğu buğday, arpa ve çavdar tam tahıl olarak kullanıldıklarında, yani az işlendiklerinde içlerindeki glüteni korurlar. Tam tahıl tüketiminin ise obezite, insülin direnci, şeker hastalığı, kalp damar hastalıkları ve inme gelişiminin önlenmesinde yararlı olduğu pek çok çalışmada gösterildi. Tıpkı vakitte varlıklı demir ve B vitamini kaynağıdır. Glüten birebir vakitte bir prebiyotiktir, yani bağırsaktaki yararlı bakterilerin çoğalmasını sağlayan bir gıdadır” diye konuştu.
GLÜTENSİZ BESLENME HERKES İÇİN UYGUN DEĞİL
Genetik olarak yatkın şahıslarda glütenin ince bağırsaklarda alerjik bir ihtar oluşturarak bağışıklık sistemini tetiklediğini ve ince bağırsaklarda hasar oluşturmaya başladığını belirten Doç. Dr. Yaşar, bu immünolojik olayın sindirim sistemiyle ilgili şikayetler de dahil olmak üzere birçok probleme neden olduğunu söyledi.
Bu hastalık kümesinin çölyak hastalığı ve non-çölyak glüten hassasiyeti olarak tanımlandığını tabir eden Doç. Dr. Yaşar, “Günümüzde modern tarım sonucu genetik değişime uğramış yeni glüten molekülleri hayatımıza girdi. Bu yapılar beden için daha güçlü yabancı unsur uyarısı oluşturmakta, insan fizyolojisi ise bu antijenlere yabancı. Son yıllarda glüten bağlı hastalıkların hayatımıza çokça girmesinin temel nedenlerinden birisi budur.” formunda konuştu.
Glütensiz beslenmenin herkes için uygun olmadığına dikkat çeken Doç. Dr. Yaşar, bu beslenme trendinin son vakitlerde çok tanınan hale gelmesinin temel nedeninin daha sağlıklı olduğuna inanılması olduğunu lakin herkes için bunun hakikat olmadığını söyledi.
Çölyak hastalığı, non çölyak glüten hassasiyeti, buğday alerjisi ve bir cilt hastalığı olan dermatitis herpatiformisin, glütensiz beslenmenin ömür tazı haline gelmesi gereken hastalıklar olduğunun altını çizen Doç. Dr. Yaşar, “Hashimoto tiroditi ve tip 1 diyabet hastalarında da glütensiz diyetin yararlı olabileceğine dair ispatlar var fakat hala rutin önermek için ispatlar yetersizdir. Huzursuz bağırsak sendromu hastalarının da bir kısmı glütensiz diyet sonucu klinik olarak rahatlamakta” dedi.
DAMAR HASTALIKLARI RİSKİNİ ARTIRABİLİR
Glütensiz beslenme durumunda D ve B12 vitaminleri, folik asit, demir, çinko, magnezyum ve kalsiyum eksiklikleri görüleceğini söz eden Doç. Dr. Yaşar, glütensiz beslenme nedeniyle tercih edilen besinlerin ekseriyetle şeker ve doymuş yağ içeriği yüksek besinler olacağını ve bunun obezite riskini artırdığını söyledi.
2017 ve 2018 yıllarında yayınlanan 2 geniş iştirakli çalışmada glütensiz beslenen şahıslarda koroner arter hastalığı ve tip 2 şeker hastalığı görülme sıklığında artış saptandığını tabir eden Doç. Dr. Yaşar, “Glüten bir prebiyotik olduğundan eksikliği bağırsak florasında değişikliklere yol açar. Ayrıyeten glütensiz eserler epeyce maliyetlidir. Unutmamak gerekir ki glütensiz beslenme bir zayıflama diyeti değildir, tedavi emelli kullanılmalıdır. Sağlıklı bireylerin hayatlarından glüteni çıkarmalarının kanıtlanmış bir yararı yoktur.” biçiminde konuştu.
