Meme kanseri tehlikesinin çocuk yaştaki kızlara kadar indiğini söyleyen Sıhhat Bilimleri Üniversitesi Genel Cerrahi Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Çitgez’le kanseri, nedenlerini ve korunmanın yollarını konuştuk.
Doç. Dr. Bülent Çitgez (Solda) Yüksel Şengül (Sağda)
Öncelikle göğüs kanserinin ne olduğunu konuşabilir miyiz?
Meme, yağ dokusu, süt bezleri ve burada üretilen sütü göğüs başına taşıyan kanallardan oluşur. Bu süt bezleri ve kanalları döşeyen hücrelerin denetim dışı olarak çoğalmalarına göğüs kanseri deniliyor. Bayanlarda en sık görülen ve en sık vefata neden olan kanser tipidir. Bayan kanserlerinin yaklaşık yüzde 25’ini ve kansere bağlı ölümlerin de yüzde 15’ini oluşturmaktadır.
Bu ortada kız çocuklarına dikkat etmek gerekiyor. Zira düzgün ve makus huylu tümör hadiseleri artık kız çocuklarına kadar ulaşmış durumdadır. Annelerin yardımıyla kız çocukların her ay gözle ve elle göğüs denetimleri kesinlikle yapılmalıdır.
Peki dünyada durum nedir?
Amerika’da yedi bayandan birisi göğüs kanserine yakalanmaktadır. Bu oran Avrupa ülkelerinde on bayanda birdir.
Ülkemizde bu hastalığa yakalanan bayanların risk oranını söyler misiniz?
Meme kanseri bayanlarda en sık görülen kanser tipidir. 2013 yılı içerisinde teşhis konulan her 4 bayan kanserinden 1’i göğüs kanseridir. Ülkemizde göğüs kanseri tanısı alan bayanların yüzde 45’inin 50 – 69 yaş ortasında olduğu, yüzde 40’ının ise 25-49 yaş aralığında yer aldığı görülmektedir.
Belirtilerini açıklayabilir misiniz?
Meme kanserinde değerli olan en değerli nokta, belirti vermeden, yani kitle oluşmadan onu saptayabilmektir. Bu da rutin muayenelerin kıymetini ortaya koyuyor. Kanserin habercisi olan belirtileri de şöyle sıralayabilirim; göğüste içe çekilme, erozyon ülser, kızarıklık, yeni akıntı, sertleşme, çukurlaşma, yumru, ele gelen kitle, damarlarda belirginleşme, göğüs ucunda çekilme, asimetri, portakal kabuğu görünüm, bir göğüste şişme ya da sarkma, çok büyüme, kolda şişme.
Meme kanserinin obeziteyle bağı var mıdır?
Meme kanserinde en değerli risk faktörlerinden birisi obezitedir. Obezitenin etken olduğu kanserler daha çok bayanları etkilemektedir. Bu nedenle obezite ile alakalı kanserlerin imajı incelendiğinde, bayanlardaki büyüme suratının erkeklere nazaran yüksek olması beklenen bir durumdur.
Doğum denetim hapları göğüs kanserine yol açar mı?
Doğum denetim haplarından fazla menopozdan sonra alınan hormon tedavisi gayeli hapların kanseri tetikleyebileceği sav edilmektedir.
Erkeklerde göğüs kanseri olur mu?
Erkeklerde göğüs dokusu daha azdır ve 100 bayanda göğüs kanseri oluyorsa, buna karşılık bir erkekte göğüs kanseri görülebilmektedir. Göğüs kanserlerinin yaklaşık yüzde 1’i erkeklerde meydana gelebilir. Her yıl yaklaşık 300 erkeğe göğüs kanseri tanısı konulmaktadır. En yaygın olarak 60 yaş üstü erkeklerde görülür. Hastalık tanısı bayanlara nazaran daha geç konur.
Meme kanseri tedavisinden sonra hamile kalınabilir mi?
Tedavi bitmesinden 4-5 sene sonra kurallar uygunsa gebeliğe müsaade verilebilir. Bu durumda da yakın takip değerlidir.
Meme kanserinden korunma yolları nelerdir?
Bebeklerinizi emzirin, emzirmek bayanı göğüs kanserinden korur. Muayene, ultrason ve mamografi denetimlerinin vaktinde yapılması çok kıymetlidir. Kendi kendine muayene,ilk çocuğun 30 yaş öncesinde doğması, ülkü kilonun korunması ve kilo alınmaması, alkolle sigara kullanmamak, mevsim sebzeleriyle meyve tüketimi, bol bol yürüyüş yapmak, sporu ihmal etmemek, istikrarlı ve kâfi beslenmek, gerilim etkenlerinden uzak durmak ve hayata müspet bakmak.
Kontroller yaşa nazaran farklılık gösterir mi ve hangi sıklıkla yapılmalıdır?
Meme muayenesi ve sıklığı yaşa nazaran farklılık gösteriyor. 20 yaş ve üzerinde, ayda bir kez ferdî muayene yapılmalıdır. 40 yaş ve üzerinde, her yıl doktor muayenesi şarttır. 40-50 yaş ortasında 2 yılda bir mamografi yapılması kıymetlidir.
Kendi kendine muayeneyle ilgili açıklayıcı bilgi verir misiniz?
Kendi kendine göğüs muayenesi, göğüslerde yumru, şişlik, kalınlaşma üzere, kanser belirtisi olabilecek değişiklikleri kişinin kendi başına denetim etmesi demektir. Göğüs kanserinin erken evrelerde teşhis edilebilmesi sayesinde hastalıktan sağ kalabilme talihi çok daha yüksektir. Tüm göğüs kitlelerinin yüzde 80’i güzel huylu olmasına karşın, kendi kendinize yapabileceğiniz sistemli bir göğüs muayenesi ile tehlikeli olabilecek değişiklikleri erken devirde yakalayabilirsiniz.
Memelerinizi ayda bir sefer, adetinizin bitiminden 3 ila 5 gün sonra muayene edebilirsiniz. Artık adet görmüyorsanız ve menopozdaysanız; göğüs muayenenizi her ayın birebir günü, örneğin ayın birinci günü yahut sizin için hatırlanması kolay bir tarihte, fakat kesinlikle periyodik olarak yapınız. Her muayenede, göğüslerinizin çizgilerine ve kıvamına alışacak ve değişikliklere karşı daha uyanık olacaksınız.
Mamografi ziyanlı mıdır?
Mamografi düşük dozda ve daha yüksek kalitede imaj verebilen bir tekniktir. Kullanılan X-ray dozu ekseriyetle 30 KVP’dir. Tekniğin ve aygıtların gelişimine paralel olarak göğüs incelemesinde maruz kalınan doz giderek azalmaktadır. Dünya literatüründe mamografi nedeni ile kanser olmuş bayan yoktur. Bu mevzuda yüreğinizi ferah tutabilirsiniz.
