Gökçe Alim’in birinci romanı ‘Porselen Bir Mevzu’, İrtibat Yayınları tarafından yayımlandı. Alım, bianet’te yazdığı yazılardan, oggito’da yayımladığı hikayelerden aşina olduğumuz bir isim. Yazdıkları, bir gün bir roman ya da hikaye kitabıyla edebiyat dünyasına çıkacağına dair bir hissiyatın oluşmasına yer hazırlamıştı. Bu nedenle sanırım Alim’in yazılarını ve hikayelerini bilenler, ‘Porselen Bir Mevzu’ ile karşılaşınca şaşırmamıştır.
İlk romanında bayan kahramanlarından yola çıkarak, okumak ve yazmak tecrübelerine odaklanıyor Gökçe Alım. “Okumak nedir?”, “Yazmak nedir?” üzere sorular daima sorulagelmiştir ve iki soruya da birden çok karşılık verilmiştir. Alım, bu soruların peşine düşüyor; okumanın ve yazmanın hazzını, elbette sarsıntısını kendi penceresinden aktarıyor. Romanını sırf okumak ve yazmak tansiyonu üzerine inşa etmeyen Alım, romanın kahramanı Zümrüt’ler ile toplumsal olanın sorgulanmasından kendi vücutlarını keşfetmeye, siyasal göndermelerden sırlara kadar pek çok insani durumu katmanlı bir biçimde sunuyor. Sunmakla kalmıyor, okuru romana husus olan sıkıntıları sorgulamaya da teşvik ediyor.
Öte yandan ‘Porselen Bir Mevzu’ için feminist bir roman da demek mümkün. Romandaki bayanlar güçlü ve itirazlarını susarak, yazarak, okuyarak bile olsa lisana getirmeyi başaran beşerler. Bayanlar eş, sevgili, evlat olmanın yanı sıra kendileri hayli hayatlarındaki erkeklerin zihinleri bulanıyor. Öğretilmiş olan ile yaşadıkları ortasındaki çelişki çaresizliğe gerçek sürüklüyor erkekleri lakin yanlış anlaşılmasın, Alım, romanını feminist kavramlara boğmadan yazmayı başarmış bir muharrir. Şunu da söylemek de mümkün sanırım: ‘Porselen Bir Mevzu’yu okuyan erkek okur, dönüp kendisine bakma gereksinimi hissedecektir; bayanlar zati kendileriyle karşılaşacaktır.
‘Porselen Bir Mevzu’ ile ilgili kimi konuları da Gökçe Alım ile konuştuk.
Romanın birinci sayfalarından başlayarak, müellifin yazmak/anlatmak tutkusuna kendisini kaptırdığını hissettim. Birinci romanıyla okurun karşısına çıkan müellif, kendisini gizlemeden ve romanın kahramanları Zümrüt’lerden daha çok anlatıyor, yorumluyor, hislerini, fikirlerini paylaşıyor güya. Yanılıyor muyum? Bile isteye tercih ettiğiniz bir yol miydi?
Birinci tekil şahıs anlatımlarda genelde bu izlenim oluşuyor. Kitabın birinci sayfalarında ne yapacağını düşünen ve bu fikirlerini açık etmekten çekinmeyen heyecanlı bir müellif var. Evet, birinci kitabını yazan bir müellifin heyecanını öne çıkarmak istedim.
‘YAZARKEN DAHİ BAYANLARIN DÜNYASINI YARATTIĞIMI DÜŞÜNÜYORDUM’
Romanda neden bu kadar çok Zümrüt var? Bayanların yaşamak zorunda bırakıldığı aşikâr bir problemle, örneğin evlilik kurumuyla ilgili bir ortak ileti vermeye çalıştığınız için mi?
Hem bir sürü bayan vardı hem de tek bir bayan. Bayanları bir bütünün modülü olarak tabir eden genelgeçer kurallardan rahatsız bir müellif üzere davranmaya çalıştım. Hem evli hem de evlilik kurumuyla bağdaşmayacak şeyler yapmaya istekli olabiliyordu karakterlerim. Hem kelam dinleyen tiplerdi hem de iç sesleri hariç kimseyi ciddiye almayacak kadar avare tiplerdi. Dahi bayanların dünyasını yarattığımı düşünüyordum yazarken. Bu dünya dahi erkeklerin dünyasından farklı olmalıydı. Ağır çelişkiler barındıran, konuşkan bir dünyaydı orası. Kendi kendilerine anlata anlata karar veriyorlardı. Sesleri evvel içlerindeydi. Bu gürültü dışardan anlaşılmasın da istiyorlardı. Evvel kendileri gürültülerine alıştılar. Sonrası kolay oldu.
Porselen Bir Konu, Gökçe Alım, 164 syf., İrtibat Yayıncılık, 2021.
Romanın değerli kısmı taşrada geçiyor. Taşra düşüncesi nedir sizin için? Taşra, yalnızca kitap okuyan ve ‘aydınlanan’lar için mi bir eza yeridir?
Çocukluğum taşrada geçti. Yalnız bir çocukluktu. Aile bireyleri dışında arkadaşım yoktu. Rus romanlarındaki üzere bir aydınlanmadan bahsedemem lakin iç dünyamla uğraşmaya erken yaşta başlamamda tesiri olmuştur taşranın. Yorucu ve sıcaktı taşra, tüm gün yapılması gereken işler vardı. Daha erken uyuyup daha erken uyanmak gerekiyordu. Hayvanların bakımı, meskenin paklığı, çocuklarla uğraşmak, tarlada çalışmak gerekiyordu. Konutlarda kitap köşeleri yoktu. Okumak ve bir şeyler hakkında konuşmak erkeklerin, çok az erkeğin sahip olduğu bir şeydi. Yaşadığım taşrada beşerler yalnızca çok çalışırdı, ebediyen yapacak bir işleri olurdu. Küçük bayanların, çocukların, bebek olmayan herkesin çok çalışması gerekiyordu. Durup dinlendiklerinde, tuvalete gittiklerinde ya da uyumadan az evvel kimi şeyleri düşlemeye ve istemeye vakit bulmuşlardır tahminen de.
‘CİNSELLİĞİN DÜNYA EDEBİYATINDA BİLE GEREĞİNCE GÖRÜNÜR OLMADIĞINI DÜŞÜNÜYORUM’
Zümrüt’lerin cinsel hayatlarına, cinsellikle ilgili hislerine ve niyetlerine de yer vermişsiniz romanda. Türkiye edebiyatında bayan cinselliği gereğince ve gerçekçi bir formda yer aldı, dememiz mümkün mü sizce?
Cinselliğin dünya edebiyatında bile gereğince görünür olmadığını düşünüyorum. Okuduğum kitapların çoğundaki karakterler sevişmeyi sevmezler. Dünyayı değiştirmek ister karakterler lakin biriyle yakınlaşmak istemezler. Her yere girmek isterler fakat iki bacağın ortasını dolduran sıcaklığı ve soğukluğu söz etmeyi ucuz bulurlar ya da tercih etmezler. Böylelikle cinsellik kapalı ve ulaşılmayan bâtın bir alan olarak öykülerin tam orta yerine oturur. Bayanın saçıyla oynaması baştan çıkarabilir kahramanı mesela. Bu aslında komiktir. Birazcık düşününce bunu komik buluyorum. Yaratılmaya çalışılan gizemle dalga geçmeye başlıyorum. Açıkta olan bir memeyi kazağın altında durandan daha gizemli buluyorum. Yaptığımı özel bulmadım, ben yalnızca gereksiz ve komik görünen gizemden olabildiğince uzak durmaya çalıştım.
Roman, ‘kitaplar ve kitapların insanın hayatını değiştirmesi üzerinedir’ de diyebilir miyiz? Bu soru, okumanın sizin hayatınızdaki yerini de merak ettiriyor. Kitapla tanışmanız ve devamı hakkında ne söylemek istersiniz?
Roman okuruna uygun gözle bakmıyorum. Bütün hayalperestler kesin şu roman okurları ortasından çıkıyordur. Şu kendini elindeki romana kaptırmış olan tiplerden bahsediyorum. Sayılarının çok olduğunu düşünmüyorum, neyse ki azlar. Okumak benim için sürekli bir ödev, kesinlikle yapmam gereken bir ödev üzeredir. Sıklıkla bu ödevi gereğince ve düzgün yapmadığımı düşünüp kızarım kendime. Günüm ya okuyarak geçer ya da okumadığım için pişmanlık duyarak. Sıklıkla okumuyor olurum. Uyumadan kısa bir müddet evvel, ‘yarın daha düzgün okuyacaksın Gökçe’, derim kendime.
Roman, içsel seyahatlere çıkarıyor okuru. Dış yer, yardımcı karakterler ve ‘aksiyon’ daima içsel olanda varlık bulabiliyor. Bunu demek istiyorum fakat ‘yazar ne düşünüyor bu konuda’, diye merak da ediyorum. Dışımız içimizin bahçesidir. Karakterlerimin bahçesi biraz karışıktı, tıpkı hayat üzere. Gereğince başımızı uzatıp görmeye çalışırsak her şeyin iç içe geçtiğini ve epey karışık olduğunu görürüz. Pekala karışık olana hazır mıyız ya da karışıklık dikkate paha midir? Bir sürü kitabın peşine takılıp büyük hayaller kurmuş olabilirim. Bir iç seyahat istedim lakin olup olmadığı lakin okurun yanıtlayacağı bir sorudur artık.
