Hareket hastalığı nedir, tedavi edilebilir mi?

Uçak, tren ya da otomobille seyahat yapmanın fikri bile birtakım insanların gergin hissetmesi için kâfi olabilir.

Hareket hastalığı beynimizin, gözlerimizin gördüğü ve vücudumuzun hissettiği ortasında çelişkili sinyaller algılamasıyla ortaya çıkar.

Örneğin, seyahat sırasında otururken vücudumuz fizikî olarak durağan olsa da gözlerimiz objelerin hareket ettiğini görür.

Hareket hastalığı mağdurları bu karmaşık bildirilere, mide bulantısı, baş dönmesi ve genel rahatsızlık üzere yansılar gösterirler.

Bazı beşerler o kadar ağır semptomlar gösterir ki uzun seyahatlerden büsbütün sakınırlar. Birçokları da mucizevi bir deva aramaya devam eder.

Peki hareket hastalığına tam olarak ne sebep olur ve nasıl tedavi edilebilir?

Hareket hastalığı neden olur?

Hareket hastalığı beynimizin vücudumuzdan aldığı duyusal sinyalleri nasıl algıladığıyla yakından ilgili.

Beyin bedenin hareket ve durumuyla ilgili iç kulaktan, kas, tendon ve eklemlerdeki proprioseptif reseptörlerden daima duyusal sinyaller alır.

İç kulak istikrarın merkezidir. Vestibüler sistem ismi verilen bir ağın modülüdür.

Bu sistem üç çift yarı dairesel kanal ile sakkül ve utrikül ismi verilen iki keseden oluşur. Bunlar bedenin hareketi ve konumu hakkında beyne bilgi gönderirler.

Yarım dairesel kanallar başınızı çevirdiğinizde hareket eden bir sıvı taşır, böylelikle başın hareket taraflarını algılar.

Ancak gözleriniz bir şey görürken kaslarınız öteki şey ve iç kulağınız da diğer bir şey hissederse, beyin karmaşık iletiler almaya başlar. Bu duyusal uyumsuzluk hareket hastalığına sebep olur.

Örneğin, bir otomobilde seyahat ederken, objeler görüş alanınıza girer ve sonra görüş alanınızdan çıkar, bu da gözlerinizin beyninize hareket ettiğinize dair bir bildiri göndermesini sağlar.

Ancak iç kulağınız ve kaslarınızdaki ve eklemlerinizdeki hudut uçları hala oturduğunuzu – ve münasebetiyle hareketsiz olduğunuzu – hisseder ve böylelikle bildiriler çatışır.

Bir uçakta yahut gemide, bunun zıddı olabilir: İç kulak ve kaslarınız hareketi algılar, lakin ufuk sabit görünür.

Sonuç olarak mide bulantısı, baş ağrıları, genel rahatsızlık ve istikamet kaybı ortaya çıkar.

Hareket hastalığının belirtileri neler?

Hareket hastalığı semptomları çoğunlukla yavaş yavaş başlar ve hareket durmazsa kötüleşir.

Hastalığın belirtileri şunlardır:

Baş dönmesi, sersemlik hissi ve istikrar kaybı
Mide bulantısı
Kusma
Baş ağrısı
Soluk cilt
Terleme
Yorgunluk

Genellikle, belirtilerin ortadan kalkması 20 dakika sürer.

Ancak şiddetli belirtilerde bu mühlet 24 saate kadar uzayabilir.

Hareket hastalığı daha çok kimleri tesirler?

Hareket hastalığı herkesi etkileyebilir fakat 2 ila12 yaşlarındaki çocuklar, gebeler ve migren geçmişi olan bireyler başkalarından daha yatkındır.

Bebekler hareket hastalığından neredeyse hiç etkilenmezler. Londra’daki Westminster Üniversitesi’nde Uygulamalı Psikoloji Profesörü John Golding, bunun muhtemelen beynin şimdi göz ve kulak ortasındaki bağlantıya ahenk sağlamamış olmasından kaynaklandığını söylüyor.

Hareket hastalığında genetik de rol oynar. Prof. Golding hastalıktan muzdarip olanların yüzde 65’ine aileden geçtiğini belirtiyor.

Belirtiler nasıl önlenebilir?

Önlem almak her vakit tedaviden daha uygundur.

Hareket hastalığını önlemeye yardımcı olabilecek birtakım ipuçlarıysa şöyle:

Seyahatten evvel:

Ağır yemeklerden yahut baharatlı yiyeceklerden kaçının.
Kafein ve alkol tüketimini sınırlayın
Bol bol uyuyun

Seyahat sırasında:

Yerinizi dikkatlice seçin: Otomobildeyseniz ön koltuğa, tekndeyseniz ortaya oturun, trendeyseniz öne bakan, pencere tarafından bir koltuk seçin.
Ufka bakın
Ani baş hareketlerinden kaçının
Mümkünse pencere açın
Kitap okumayın, sinema izlemeyin yahut elektronik aygıt kullanmayın
Müzik dinlemek üzere bir aktiviteyle dikkatinizi dağıtın
Gözlerinizi kapatın
Bol su için

Zencefil

Bazı çalışmalar tablet, bisküvi yahut çay olarak tüketilen zencefilin kusmayı ve baş dönmesini azaltabileceğini öngörüyor.

Ancak Prof. Golding, çalışmalar arasında farklılıklar olduğunu vurguluyor.

Zencefil âlâ geliyorsa, bunun “etkin bileşeninin bağırsakları sakinleştirmeye yardımcı olmasıyla” ilgili olduğunu belirtiyor. Yani hareket hastalığını direkt durdurmuyor, lakin daha âlâ hissetmenizi sağlıyor.

Kontrollü nefes

Kontrollü nefes sabit ve olağan süratte nefes manasına geliyor.

Prof. Golding sabit nefesin hareket hastalığı ilacı almak kadar yararlı olduğunu söylüyor. Bunun yanında fiyatsız ve yan tesiri de yok.

Prof. Golding’e göre nefes, beynin odağının değişmesine yardımcı olurken mide bulantısının bastırılmasını sağlıyor.

Akupresür ve bileklikler

Bu metotların akupresür noktalarına basınç uygulayarak çalıştığı öne sürülüyor.

Ancak birçok çalışma bunların birden fazla bireyde tesirli olmadığını söylüyor.

İlaç

Hareket hastalığı ilaçları tedavi edici olmaktan fazla semptomları önleyici özellikte.

İlaçların kana karışması için seyahatten 30 ila 60 dakika evvel alınması tavsiye edilir.

Öte yandan, hareket hastalığını önleyici bantlar, içindeki ilaç cilt yoluyla emildiği için haplardan daha yavaş tesir eder. Bu nedenle seyahatten yaklaşık 10 saat evvel alınmalıdır.

İlaçların yaş sonuna dikkat edilmesi gerektiği de belirtiliyor.